جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، با هدف تبیین ارتباط سیاست و سعادت در نظام فلسفی فارابی و تأثیر آن بر ملاصدرا تدوین و تنظیم شده است. به این منظور که؛ دو مولفه‌ی سعادت و سیاست و ارتباط بین آن دو، از جمله مفاهیمی هستند که در طول تاریخ، همواره مورد توجه بشر و فیلسوفان قرار گرفته‌اند، سیاست که بستری مناسب برای وصول به سعادت و کمال، ارزیابی می شود، بیشتر مورد توجه فیلسوفان سیاسی بوده است تا فیلسوفان غیر سیاسی. سعادت و سیاست در نظام فلسفی فارابی و ملاصدرا ، مبتنی بر هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و فلسفه‌ی سیاسی این دو فیلسوف بزرگ اسلامی، است، که راه را برای فهم بهتر حقیقت سعادت و سیاست در سرنوشت بشر، هموار خواهد کرد. فارابی نخستین فیلسوف اسلامی است که لقب فیلسوف سیاست را یافته است. بنیان فلسفه فارابی، به کارگرفتن راه‌های صحیح رسیدن به سعادت و برداشتن موانع وصول به آن بوده است. وی با طرح مدینه فاضله و جامعه آرمانی خود، سیاست را مهم‌ترین عامل برای تدبیر امور و نیل به کمالات مطلق می‌دانست زیرا؛ هدف از سیاست، درواقع، رسیدن به سعادت می‌باشد. در حوزه فلسفه‌ی فارابی، عوامل نیل به سعادت و ارکان اصلی سیاست ، تعقل، قوه ناطقه و عقل فعّال، است که به سعادت منتهی می‌شود. از این رو؛ فضایل اعم از نظری، فکری، اخلاقی و عملی، ابزار و وسیله‌ای برای نیل انسان به سعادت شمرده می‌شوند. فارابی دین ، فلسفه و سیاست را ماهیتاً یکی می داند؛ چراکه، منبع معرفت، فیض عقل فعّال، یعنی "فرشته‌ی وحی" و غایت، شناخت خداوند است. در ملاصدرا، معرفت عقلانی بر نظام سیاسی او سایه‌افکن بوده، و نقش محوری ایفا می‌کند و در پرتو عقل و وحی هدایت می‌شود. ملاصدرا سعادت را کمال واقعی بشر می‌دانست، که انسان به منظور رسیدن به آن آفریده شده است. وی جامعه‌ای را تکامل یافته می‌داند که در سایه‌ی احکام و شریعت الهی رشد کرده و به بالاترین درجه‌ی فضایل اخلاقی نایل شده باشد. ملاصدرا و فارابی، سعادت و سیاست، را کمال علی‌الاطلاق، ذات اقدس الهی می‌دانند و مهم‌ترین و اساسی‌ترین رکن اندیشه‌ی این دو فیلسوف، تفکر توحیدی آن‌هاست. زیرا؛ حاکمیت مطلق را از آن خداوند می‌دانند و هرگونه ولایتی چه تکوینی و چه تشریعی تنها به اذن او تحقق می‌یابد؛ بنابراین، آن‌ها یگانه قانون-گذار در عالم وجود را، خداوند می دانند و بر این باورند که در سایه‌ی رهبری انسان کامل و حاکمیت حکیمانه، نه‌ تنها امر معاش انسان‌ها سامان می‌یابد، و عدالت در حکومت برپا می‌شود بلکه، جامعه در پرتو رهبری معنوی از شرور و کثرت‌ها فاصله گرفته، و به سمت غایت و خیر حقیقی نزدیک‌تر می‌شود. خلاصه این-که، ملاصدرا بر نظریات فارابی در سعادت و سیاست، نکته جدیدی نیفزودند، بلکه، بیشتر به بسط و تفصیل مباحث مجمل فارابی همت گماشتند.

پژوهش حاضر، با مورد بررسی قرار دادن ویژگی های لیبرالیسم و تئوکراسی و تاکید بر وجود ویژگی آزادی طلبی در هر دو نوع این حکومت ها ، با پذیرش موضع پیوند دین و سیاست ، به ترسیم جامعه ای که این پیوند در آن مشهود است ، می‎پردازد. این حکومت تحت عنوان لیبرال تئوکراسی حیات سیاسی و دینی خود را در جهان آغاز نموده و سه اصل آزادی، دینداری و کرامت انسانی رابه عنوان اصول اساسی خود مطرح می کند.

تشکیل دولت توسط پیامبراکرم(ص) و برخی دیگر از پیامبران الهی، موضوعی است که علاوه بر مستندات قرآنی، مبتنی بر واقعیت های تاریخی نیز هست. به نظر می رسد که حاکمیت سیاسی، فلسفه عملی وحی و نبوت است، چرا که اجرایی شدن بخشی از وحی نظیر آیات الاحکام سیاسی، اقتصادی، قضایی و اجتماعی بدون برخورداری از حکومت و حاکمیت سیاسی امکان پذیر نباشد. با این حال، برخی از روشنفکران در تلاشند تا اثبات کنند که حاکمیت سیاسی از اهداف اصلی پیامبران نبوده و آنچه که در تاریخ پیامبران به نام حاکمیت سیاسی مشاهده می شود امری عَرَضی و حاشیه ای است. این پژوهش در پی آن است تا نادرستی این نظریه را به اثبات برساند. این پژوهش نشان می دهد که تشکیل حکومت و اعمال حاکمیت سیاسی، جزئی از وظایف پیامبران بوده است. بنابراین مشروعیت حکومت پیامبران امری الهی است و بیعت مردم با پیامبر، باعث کارآمدی حکومت می شود و نه آن که حکومت مشروعیتش را از بیعت مردم بگیرد. همچنین این پژوهش نشان داده است که با الگوبرداری از اصول حاکم بر حکومت پیامبران نظیر نفی و اکراه و زور در دین، تبیین راه رشد و غیّ، تأکید بر عدالت اجتماعی و رعایت مصلحت و حکمت، امروز نیز می توان حکومتی همگام با مقتضیات دنیای جدید تشکیل داد که توانایی ادامه ی حیات متمدنانه را بر دو پایه ی عقل و شرع استوار و آشکار سازد.

اندیشه ی پیوند قدرت و اخلاق یکی از مهمترین موضوعات مورد نظر اندیشمندان حوزه اخلاق و سیاست است . در این پژوهش سوأل اصلی پیوند اخلاق و قدرت در اندیشه فارابی و ماکیاول است هر دو فیلسوف در دو مکان و زمان متفاوت ، زندگی کرده اند برای بررسی این دو مقوله ضرورتاً به این نکته باید توجه نمود . فارابی اخلاق را نیرویی درونی و پیش برنده به سوی کمال می داند و یکی از زوایای نمود این نیرو ، قدرت و سیاست است . اخلاق مقدم بر قدرت و سیاست است و سیاست مدار واقعی کسی است که به دنبال سعادت واقعی است و آنکه سعادت را محقق می سازد سیاستمدار با اخلاق است. در حالی که ماکیاول اخلاق را وسیله ای برای یک غایت اصلی ؛ یعنی قدرت و سیاست می داند و این نوع اخلاق از دین و آموزه های مسیحیت بی تاقیر نبوده است ، البته این به معنی حذف اخلاق در مسیر قدرت و سیاست نیست ، بلکه او اعتقاد دارد که پادشاه برای رسیدن به هدف ، باید گاهی اخلاق را در خدمت قدرت قرار دهد؛ هر چند ابتدا این نوع قدرت غیر اخلاقی به نظر آید. خلاصه اینکه آنچه در نظر ماکیاول مهم است و از ارزش اصلی برخوردار است، قدرت است. و اخلاق امری تبعی است ولی در نظر معلم ثانی اصل اخلاق است ، قدرت یک امر تبعی است.

پژوهش حاضر براساس ماهیت و روش، در زمره ی تحقیقات و پژوهش‌های کتابخانه‌ای است که با نگاهی از منظر اندیشه‌های اسلامی، به بررسی اعتدال و اخلاق در اندیشه امام علی (ع) بر مبنای نهج‌البلاغه جمع‌آوری شده است.اعتدال اخلاقی علی (علیه السلام)، یکی از مباحث جدی و عمیق است که با وجود سابقه دیرین در حوزه فلسفه اخلاق، در طول دوران حیات جوامع بشری به صورت مبحثی مستقل و تخصصی مطرح گردیده است. این مفهوم غالباً بر سه مولفه شمول، اولویت و اجرا سنجیده می شود و سه رویکرد اعتدال اخلاق نبوی، اعتدال اخلاق قرآنی و اعتدال اخلاق ولایتی علی (علیه‌السلام) را از نگاه و تأکید نهج البلاغه به تصویر می‌کشاندبر اساس این سه مولفه و تبیین مطالب اساسی، و با توجه به قرابت اخلاق اعتدال‌گرا با اخلاق رایج و متداول در جوامع غربی و شرقی سعی می‌شود با تبیین و بازتعریف دلایل اصلی این رویکرد اخلاقی بزرگ علی (ع)نشان داده شود. اخلاق دنیای سکولاریزم سود محور است. لیکن اخلاق مورد نظر امام علی (ع) در نهج‌البلاغه ناظر بر تقوی و دین‌مداری است. در این روزگار اخلاق روزمره‌گی نظریه‌پردازان مکاتب و ادیان‌های تصنعی و جابجایی اعتدال اخلاق نیکو با مماشات اعتدال اخلاقی، بسیاری از اندیشه‌های حاکمان و رهبران حکومتها را با ‌چالش‌های جدی مواجه ساخته است که در صورت عدم توجه به آرمان‌های بلند اخلاق علی (علیه السلام)، داعیه معصومیت و اخلاقی‌بودن بشر در دوره جدید فرو خواهد ریخت.

چکیده ندارد.

از مسایل بنیادین در حوزه فلسفه سیاسی این است که سیاستمدار باید ابزاری اخلاقی برای رسیدن به هدف اتخاذ کند و به عبارتی هدف اخلاقی نمی تواند ابزاری غیر اخلاقی داشته باشد . این مساله در نزد اندیشمندان دوران کلاسیک یونان تا امروز مشهود است ، هر چند که در دنیای مدرن کم رنگ تر شده است . سقراط ، ارسطو ، افلاطون و اصحاب کلیسا در غرب و متفکران اسلامی در شرق به رابطه گسست ناپذیر این دو مقوله اعتقاد دارند . در غرب با آغاز عصر رنسانس زمینه گسست رابطه سنتی بین اخلاق و سیاست بوجود آمد که می توان ماکیاولی را مبدع این امر دانست . اما در شرق اسلامی سالها قبل از ماکیاولی اندیشمندی بنام روزبه معروف به ابن مقفع نظراتی در رابطه اخلاق و سیاست ارایه می دهد که او را پیشقراول این گسست معرفی می نماید . همانگونه که ماکیاولی نگاهی ابزاری به اخلاق دارد و از آن به نفع سیاست بهره می برد این امر در اندیشه ابن مقفع نیزمشهود است . با روش مقایسه ای در این پایان نامه ، شرایط و خصوصیات اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و فکری ماکیاولی و ابن مقفع مورد مقایسه قرار گرفته است . این دو متفکر قائل به گسست رابطه سنتی اخلاق و سیاست و اخلاقی متناسب با قدرت و سیاست و در جهت ، حصول حفظ و بسط ان می باشند . ایندو راه حل تضمین قدرت سیاسی را در استفاده از اخلاق متناسب با قدرت و سیاست می دانند

چکیده: صحیفه امام سجاد (ع) از متون ارزشمند دینی است که می‏تواند به عنوان مأخذ و مبنایی برای مطالعه و بررسی موضوعات مختلف اعتقادی، اجتماعی و سیاسی... مورد استفاده قرار گیرد. در صحیفه سجادیه اشاره به موضوعات اخلاقی از قبیل اخلاق سیاسیبه وسیله انسان الاهی و کامل ترسیم و بیان شده است.موضوع رساله ی حاضر بررسی آموزه های اخلاق سیاسی در صحیفه سجادیه می باشد.رابطه ی میان اخلاق و سیاست آنقدر حائز اهمیت می باشد که همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است.لذا در پی بررسی نظرات مختلف ،نظریه ی یگانگی این دو حوزه تحلیل گردیده است.امام ساجدان با توجه به اختناق جو سیاسی زمان خود،در قالب دعا؛ شکر قدرت ،اصلاح، اخلاص و... را از بایدهای اخلاق سیاسی و سوءظن و بدگویی و...از نباید های آن معرفی می نمایند.کلید واژگان: اخلاق، سیاست،اخلاق سیاسی از قبیل؛شکر قدرت،تولی و تبری،...و آفات زبان،حب دنیا،...

از منظر قرآن کریم جامعه نمونه و سعادتمند، جامعه‌ای است که در آن امنیت حاکمیت داشته باشد و مردم در کمال آسایش و رفاه به امور معاش و معاد خود بپردازند. از آنجا که امنیت اجتماعی یک پدیده خاصی است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه‌های مختلف جامعه دارد، عملا تلاش برای شناسایی و برپایی آن با دشواری‌های خاصی روبرو است. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه‌ای و به شکل توصیفی انجام پذیرفته است در پی شناخت و تبین راهکارها و موانع بسط امنیت اجتماعی در قرآن است و تلاش کرده است تا دیدگاه قرآن را در این موضوع روشن نماید. هدف عمده این پژوهش ارائه رهنمودها و راهکارهای قرآن کریم در باره عوامل و موانعی است که امنیت اجتماعی را نقض یا پشتیبانی می‌کنند. اطلاعات به دست آمده از این پژوهش برای همه افراد جامعه و به ویژه مسولان سیاسی و امنیتی کشور، حائز اهمیت است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عوامل و موانع امنیت اجتماعی در حوزه‌های متنوعی مانند: اخلاق، خانواده، اقتصاد، سیاست، قضاوت و غیره ظهور و بروز دارد؛ بنابر این لازم است که عوامل و موانع امنیت در هر یک از این حوزه‌ها به صورت جداگانه بررسی و تحقیق گردد.این پژوهش از سه فصل مجزا تشکیل شده است؛ فصل اول دربر دارنده کلیاتی درباره امنیت است. امنیت از نظر لغوی و اصطلاحی معرفی و ابعاد امنیت با توجه با آیات قرآن مشخص و بررسی شده است. فصل دوم به معرفی راهکارهای بسط امنیت اجتماعی و تاثیرات مثبت آنها درحوزه‌های فوق‌الذکر پرداخته و تامین زندگی مسالمت‌آمیز افراد جامعه را تنها در صورت رعایت احکام و فرامین الهی ممکن می‌داند. فصل سوم دربردارنده موانع بسط امنیت اجتماعی است و علل مختل کننده امنیت و تاثیرات منفی آنها را بیان نموده است.

هدف رساله ی حاضر آن است تا به بررسی و نقد اشعار پروین اعتصامی که از بزرگ ترین شاعران ادبیات فارسی مخصوصاً در دوران معاصر است ، از حیث اخلاق و مسائل اخلاقی بپردازد و با توجه به این که تا کنون هیچ اثری که به بررسی و نقد این موضوع در کل دیوان پروین پرداخته باشدگرداوری نشده است ، نگارنده به تفحص و تحقیق ، شناسایی منابع و مآخذ ، فیش برداری ، تحلیل مطالب و دسته بندی آن ها پرداخته است تا موقعیت و جایگاه ممتاز این شاعر را در ادبیات تعلیمی بیشتر نمایان سازد و منبعی برای شناخت بیشتر این شاعر گران قدر معاصر فراهم آورد و در پایان این گونه نتیجه می گیرد که دیوان پروین اعتصامی اثری تعلیمی و طبق بررسی های انجام شده ، حاوی هفتاد و یک نکته ی اخلاقی است که سی و سه تای آن ها جزء ناپسندها و سی و هشت تای آن ها جزء پسندهای اخلاقی می باشد . پروین در بیان این مضامین – چه پسندها و چه ناپسندها - از کلام وحی و تعالیم اسلامی بهره گرفته و این نکات را با بسامدهای مختلف در دیوانش مطرح نموده است .