جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عمده مباحث این درسگفتار کانت می باشد، اما جلسات پایانی مباحثی هم از فیشته، شلینگ و هگل هم مطرح می شود.

یکی از واحدهای درسی رسمی گروه‌های فلسفه در تمام دانشگاه‌ها درس «تاریخ فلسفه‌ی قرون وسطی» است. اصطلاح قرون وسطی، اصطلاح مورخان برای یادکردِ دوره‌ای است که از پایان امپراتوری روم در قرن پنجم میلادی شروع می‌شود و تا سقوط قسطنطنیه و پایان امپراتوری روم شرقی (یا بیزانس) در ۱۴۵۳ ادامه می‌یابد. در واقع به عنوان عصری که بین دوره‌ی یونانی – رومی، که دوره‌ی قدیم خوانده شده‌است، و دوره‌ی جدید و معاصر قرار دارد. بدین جهت این دوره، قرون وسطی نامیده می‌شود. به لحاظ تاریخ فلسفه‌ای عده‌ای موافق نظر مورخان‌اند و عده‌ای دیگر ابتدای فلسفه‌ی قرون وسطی را تا قرون اول یا دوم میلادی به عقب می‌برند. به سبب هماهنگی نوع فلسفه‌ای که با مسیحیت از این دوره شروع می‌شود و تا رنسانس ادامه می‌یابد. در مقابل اینان مورخانی هم معتقدند که دوره‌ی آباء کلیسا عصر خاصی است با خصوصیات فرهنگی متفاوت. با وجود تمام این اختلافات، آن‌چه دیگر امروزه مورد تردید نیست، این است که مرور اندیشه‌ی غرب با پرش و جهش از این دوره‌ی تاریخی، چنان که زمانی کسانی می‌پنداشتند، تنها به امتناع فهم درست از کلیت اندیشه‌ی غرب می‌انجامد. فهم موضوعات، رویکردها، مسائل و دیگر تمایزات این دوره‌ی فلسفی اهمیت و مدخلیت تامی در دوره‌های متاخر و متاثر از آن‌ها تا زمانه‌ی معاصر ما دارد. دکتر علی کرباسی‌زاده اصفهانی استاد دانشگاه اصفهان در این دوره‌ی درسی مروری بر مهم ترین صفحات این دوره‌ی تاریخی از منظر فلسفه‌ی آن داشته‌اند. نقطه‌ی آغاز این درس‌گفتارها اواخر دوره‌ی هلنی و یونانی‌مآبی است و پایان آن آباء کلیسا و متفکران دوره‌ی گذار به رنسانس. البته جا‌به‌جا اشارت‌هایی به ربط و نسبت نظرات متفکران این دوره با ادوار دیگر فلسفی نیز دارد که از این بابت بسیار مغتنم است.

درس‌گفتارهای «تاریخ فلسفه‌ی یونان باستان» از دو قسمت کلی تشکیل شده است. فلسفه‌ی یونان باستان و فلسفه‌ی هلنیستی یا یونانی‌مآبی. فلسفه یونان باستان از حدود قرن ۶ پیش از میلاد آغاز می‌شود و با طیف گسترده‌ای از موضوعات را شامل است. یونان در نزد بسیاری محققین و مورخان، زادگاه فلسفه محسوب می‌گردد و بسیاری از آثار ارزشمند فلسفی حاصل تلاش فیلسوفان شهیر یونانی است. بیشتر متفکران فلسفه‌ی غرب را با فلاسفه یونانی آغاز می‌کنند و درواقع می‌پندارند که افکار و نظرات این فیلسوفان خصوصاً افلاطون و ارسطو تأثیرات شگرفی بر کلیت و تمامیت فلسفه غرب داشته است. همان‌طور که تأثیر این فیلسوفان بر جریان فلسفه‌ی اسلامی نیز بدون منکر و مخالفی است. در این قسمت شروع با تالس است و خاتمه به افلاطون. اما بخش دوم فلسفه یونانی‌مآبی یا فلسفه یونانی‌گری یا فلسفه هلنیستی، دوره‌ای از فلسفه غرب است که در تمدن هلنی، پس از ارسطو توسعه یافت و با آغاز دوره نوافلاطونی پایان می‌یابد. فلسفه‌ی کلاسیک یونان باستان، با ارسطو به پایان می‌رسد. با مرگ افلاطون و سپس ارسطو، علیرغم اینکه شاگردان آن دو تا مدت‌های مدید در مدرسه‌ی افلاطون (آکادمی) و مدرسه‌ی ارسطو در باغ کنار معبد آپولون (لوکی)، اندیشه‌های آنان را تدریس می‌کردند و بر آن‌ها شرح و تفسیر می‌نوشتند، اما هیچ‌کدام از دو مکتب افلاطونی و ارسطویی نتوانست آن‌گونه که بایدوشاید رونق یابد و بر فضای فکری آتن حکم‌فرما گردد. در مقابل آن‌ها، مکتب‌های دیگری ظهور کردند که تدریجی اندیشه‌های افلاطون و ارسطو را به حاشیه راندند و به مکاتب عصر هلنیسم معروف‌اند. مهم‌ترین آن‌ها، مکتب‌های رواقی، اپیکوری و شک گرایی بودند. مدرس این دوره دکتر مهدی قوام صفری استاد دانشگاه تهران و از محققان برجسته‌ی فلسفه‌ی یونان‌اند؛ و درس گفتار ارائه‌شده حاصل تلفیقی از دوره‌های درسی ایشان در دانشگاه تهران است.

فلسفه ی تحلیلی یکی از جریان های مهم و پویا در فلسفه ی غرب است. این مکتب فلسفی از ابتدای پیدایش تا به امروز، مراحل و تطوراتی را از سر گذرانده است. به چند روش می توان یک مکتب فلسفی را مرور کرد که یکی از آن ها بررسی مسایل و موضوعات مهم آن است. در درسگفتار پیش روی، مروری بر مکتب فلسفه ی تحلیلی بر اساس سه موضوع محوری معنی، صدق و توجیه می شود و در ذیل هر موضوع به نظریات مهم در این مکتب فلسفی اشاره می شود. در خلال بحث ها، بسیاری بررسی های تطبیقی میان فلسفه تحلیلی و دیگر فلسفه ها نیز بیان می شود.