جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امام علی (علیه‌السلام)، پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)، الگویی بی بدیل در زندگی شخصی و اجتماعی برای انسان‌ها محسوب می‌شود و به طور خاص، سیره و عملکرد ایشان به عنوان حاکم و خلیفۀ مسلمانان، با تمام گروه‌های سیاسی جامعه اعم از موافقان و مخالفان حکومت، نمونه‌ای عملی و بی نظیر از یک حکومت‌داری عادلانه و موفق را ارائه می‌دهد که می‌تواند هدایت‌بخش راه تمام رهپویان حقیقت باشد.امام علی (علیه‌السلام) از همان ابتدای تصدی امر خلافت، با مخالفان و دشمنان بسیاری مواجه بود که برحسب نوع مخالفت، می‌توان آن‌ها را به گروه‌های قاعدان، منتقدان، توهین‌کنندگان، کارشکنان، منافقان و محاربان علیه حکومت تقسیم کرد. نحوۀ برخورد امام با مخالفانش، ارتباط مستقیمی با نوع و مرتبۀ مخالفت آن‌ها داشته است.امام علی (علیه‌السلام) در برابر مخالفانش، تا زمانی که دست به اقدام مسلحانه‌ای در برابر حکومت نزده بودند و به جان و مال سایر افراد جامعه تعرض نکرده بودند، هرگز به اقداماتی همچون تهدید، تبعید، شکنجه و زندانی کردن، دست نیالود و با آن‌ها بر سبیل مدارا و نرمش رفتار کرد. امام برای این افراد, حقوق سیاسی, اجتماعی و اقتصادی برابر با سایر افراد جامعه قائل بود. از اهم این حقوق می‌توان، حقّ حیات، حقّ استفاده از بیت المال، حقّ آزادی اندیشۀ سیاسی، آزادی بیان و آزادی تردّد در معابر و مساجد شهر را بر شمرد. در حکومت علوی در مباحث مربوط به حقوق جزا و قضاوت نیز, تمام مردم اعم از موافق و مخالف در برابر قانون یکسان بودند و هواخواهی یا دشمنی افراد با حکومت, هیچ گونه تأثیری بر کیفیت و کمیت اجرای احکام و مجازات‌ها نداشت. اما چنانچه مخالفان حکومت، دست به اقداماتی همچون ترساندن مردم، ایجاد ناامنی در راه‌ها و شهرها و کشتن مردم بی گناه می‌زدند و با زیر پا گذاشتن حقوق سایر افراد جامعه، امنیت و نظم اجتماع را بر هم می‌زدند، امام علی (علیه‌السلام) به عنوان رهبر جامعۀ اسلامی و عهده‌دار صیانت از حقوق و امنیت افراد جامعه، در مقابل این اقدامات سکوت نمی‌کرد و در برابر آن‌ها برخوردی مناسب بر طبق ضوابط و احکام شریعت انجام می‌داد.دیری نپایید که مخالفت‌ها و عداوت‌ها با امام شدت یافت و با وجود تلاش‌های فراوان امام در جهت یافتن راهکاری برای حفظ آرامش جامعه و جلوگیری از قتل و کشتار مسلمانان, سه جنگ داخلی جمل, صفین و نهروان در دوران کوتاه حکومت امام رقم زده شد. تلاش امام برای برقراری صلح، در طول جنگ‌ها نیز ادامه داشت، هر چند ناکام می‌ماند.امام علی (علیه‌السلام)، در آن زمان که مجبور به جنگیدن با دشمنانش بود، با تکیه بر آموزه‌های قرآن و سیرۀ نبوی، از مسیر حق و عدالت، عدول نکرد و با رفتار عادلانۀ خود, جنگ بر مبنای حقوق الهی و انسانی را به زیبایی به تصویر کشاند تا الگوی عملی برای تمام حق‌جویان باشد. از اهم حقوقی که وی در جنگ با مسلمانان به آن پای‌بند بود، مذاکره و اتمام حجت با دشمن پیش از آغاز جنگ، برخورد انسانی با دشمن و استفاده نکردن از روش‌های خشونت‌آمیز و وحشیانه در جنگ، صلح‌جویی و وفای به عهد است.

روایات تفسیری از نظر رویکرد دارای انواع گوناگونی می‌باشند. دسته‌ای از این روایات دارای رویکرد نقلی، دسته‌ای دیگر دارای رویکرد تفسیری و دسته‌ای دیگر دارای رویکرد تأویلی می‌باشند.هر یک از این دسته روایات دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می‌باشند:روایات با رویکرد نقلی شامل روایات لغوی و روایات فضای نزول و روایات اخبار غیبی می‌باشد که روایات لغوی خود شامل روایات بیان معانی واژگان و روایات بیان معانی واژگان با استشهاد به قول عرب می‌باشد، و روایات فضای نزول نیز خود شامل روایات سبب نزول و روایات بیان وقایع فضای نزول می‌باشد، و همچنین روایات اخبار غیبی خود شامل روایات اخبار گذشتگان و روایات اخبار آینده است.دسته‌ی دوم، روایات با رویکرد تفسیری می‌باشند که این دسته از روایات شامل روایات تبیینی و روایات تمثیلی است، که روایات تبیینی خود شامل روایات تفسیر ظاهر، روایات مبیّن آیات مجمل، روایات مخصّص آیات عامّ و روایات مقیّد آیات مطلق می‌باشد.دسته‌ی سوم روایات با رویکرد تأویلی می‌باشند که شامل روایات جری و تطبیق و روایات بیان معانی باطنی آیات است، که روایات جری و تطبیق خود شامل روایات بیان مصداق و روایات جری و تطبیق به وسیله‌ی توسعه‌ی مفهوم می‌باشد.همچنین روایات دیگری در تفاسیر مأثور اهل سنت ذیل آیات سوره‌ی آل عمران یافت شد که این روایات شامل مطالب اسرائیلی می‌باشد و در فصل روایات اسرائیلی تعدادی از آنها ذکر شد.اکثر روایات تفسیری در تفاسیر مأثور اهل سنت دارای رویکرد نقلی می‌باشند، در حالیکه بیشتر روایات منقول در تفاسیر مأثور شیعه دارای رویکرد تفسیری و تأویلی می‌باشند، به عبارت دیگر در تفاسیر مأثور اهل سنت روایات با رویکرد نقلی بیشتر به چشم می‌خورد، ولی در تفاسسیر مأثور شیعه روایات با رویکرد تفسیری و تأویلی جلب توجه می‌کند.در میان روایات نقل شده در تفاسیر مأثور اهل سنت در مورد یک آیه گاهی اختلاف مشاهده می‌شود، ولی در میان روایات تفسیری تفاسیر مأثور شیعه این اختلاف کمتر مشاهده می‌شود.روایات تفسیری هر دو دسته از تفاسیر مأثور شیعه و اهل سنت گاهی نظر یکسانی را ارائه می‌دهند و گاهی نیز میان روایات اختلاف مشاهده می‌شود.

یکی از بایسته‌های پژوهشی در تفسیر، تفسیر تطبیقی روایی آیات کریمه قرآن است. موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره‌های معارج و نوح از دیدگاه اهم تفاسیر امامیه و اهل سنت است که تا کنون پژوهش خاصی در این باره صورت نگرفته است. از این رو، دو تفسیر روایی مهم از فرقین، یعنی نورالثقلین نوشته مرحوم حویزی از امامیه و درالمنثور تألیف سیوطی از اهل سنت، به عنوان محور بحث قرار گرفته است.در این پژوهش، ابتدا مجموعه آیات دو سوره نامبرده، به تناسب وحدت مفهومی دسته‌بندی شده، سپس ذیل هر دسته از آیات، معنای واژگان کلیدی آیات با استفاده از کتاب‌های معتبر لغت شرح داده شده، سپس ضمن بیان مفاد اجمالی آیات، آرای مفسرین امامیه و اهل سنت و محل اختلاف نظر آنها تبیین شده است. در ادامه روایات تفسیری فرقین بر اساس دو تفسیر روایی پیشگفته، به صورت منظم و با دسته‌بندی مناسب بیان شده و نسبت مفاد این روایات و دیدگاه مفسرین فرقین تبیین گردیده است.در ادامه، تمام روایات نورالثقلین و درالمنثور، از جهت ایضاح لفظی، ایضاح مفهومی، بیان مصداق و ... در دسته‌های منظم، گونه‌شناسی شده است. سپس بحث آسیب‌شناسی سندی و متنی روایات مطرح شده و ابتدا تمام روایات امامیه که در نورالثقلین آمده، سندشناسی گردیده و نوع سند روایات از جهت صحیح، موثق یا ضعیف مشخص شده و علت ضعف نیز بیان گردیده است. روایات درالمنثور سندشناسی نشده زیرا بیشتر آنها به صحابه یا تابعین ختم شده و چنین روایاتی در حالت اولیه، هیچ‌گونه حجیتی ندارند. بعد از این بحث، روایات فریقین مورد نقد یا آسیب‌شناسی متنی قرار گرفته و هر جا نکته‌ای به نظر رسیده، در ذیل روایت مورد نظر بیان شده است. در ادامه، موارد اشتراک یا اختلاف روایات فریقین بیان شده، سپس گلچینی از موضوعات برجسته و قابل توجه این دو سوره ذکر، و با شرح کوتاهی تبیین گردیده است که عناوین این موارد بدین شرح است: مومن قرآنی (شرحی کوتاه در باب نگاه قرآن کریم به اوصاف مومنین راستین)، حوادث هولناکِ آستانه رستاخیز و برپایی قیامت، تأثیر گناهان و نیکی‌ها در کاهش یا افزایش طول عمر، رابطه تقوی و فزونی برکات آسمانی و زمینی، راه و رسم تبلیغ.پایان این رساله هم در بیان جمع‌بندی و نتیجه‌های بدست آمده از مباحث قبلی و همچنین پیشنهادهایی در جهت تحقیق و پژوهش بیشتر در این موضوع است.

فیض کاشانی از آن دسته از مفسرانی است که با علم به جایگاه ارزشمند علوم قرآنی در تفسیر، با وجود اینکه یک تفسیر متکی بر روایات تالیف می‌کرده است به مباحث علوم قرآنی نیز در تفسیر الصافی پرداخته است. ما در این پایان نامه برای بدست آوردن و تنظیم مباحث علوم قرآنی از منظر فیض کاشانی که در حقیقت پیش نیازهای فهم صحیح تفسیرالصافی می‌باشد به تحقیق و بررسی در تفسیر الصافی پرداخته‌ایم، این پایان نامه را در چهار فصل تألیف کرده‌ایم، فصل اول را در دو گفتار تنظیم کرده‌ایم در گفتار اول در مورد مفهوم شناسی و گستره و ضرورت علوم قرآنی و در گفتار دوم به شخصیت شناسی فیض کاشانی و معرفی تفسیر الصافی به اتمام رساندیم. و در فصل دوم مهم ترین مباحث نزول، تدوین و قراءات قرآن را مطرح کرده‌ایم و بیان نموده‌ایم که فیض نزول دفعی قرآن را، فرود آمدن یکباره تمام قرآن برقلب مبارک پیامبر گرامی می‌داند و همچنین بر این امر معتقد است که قرآن کنونی به دست صحابه بعد از رحلت پیامبر اسلام، جمع آوری شده است و در موضوع قراءات، فیض از بین قرائتهای متعدد، تنها یک قرائت را صحیح می‌داند. در فصل سوم در گفتاراول به محکم و مشابه پرداخته‌ایم و بیان داشته‌ایم که نظر فیض این است که قرآن با آوردن محسوسات در واقع خواسته است بر اندازه عقول مردم، عالم حقیقت و ملکوت را برای آنها بیان کند. و بر اساس تعابیر اینگونه است که متشابه در قرآن بوجود آمده است و در گفتار دوم به مسئله نسخ، اشاره کرده ایم وبیان نموده‌ایم که فیض وقوع نسخ را در قرآن پذیرفته است و در آخرین فصل در گفتار اول به مسئله تحریف توجه کرده‌ایم و گفته‌ایم که فیض قائل به عدم تحریف قرآن می‌باشد و سرانجام در گفتار دوم در مورد موضوع اعجاز به گفتگو نشسته‌ایم وبیان کرده‌ایم که فیض بر معجزه بودن قرآن از ابعاد گوناگون همچون اعجاز بیانی و اعجاز اخبار از غیب تأکید دارد.

هدف این پژوهش شناسایی تحولات رخ داده در نظرگاه های تفسیرپژوهان پیرامون مفهوم تفسیر اجتماعی قرآن است و به دنبال پاسخ این پرسش است که آیا تلقی تحلیل گران، روش ها و گرایش های تفسیری درباره این گرایش نوپدید، بسان خودِ این پدیده، در طول سده اخیر دستخوش فراز و فرود و در نهایت کمال گردیده است؟ مهم ترین دستاورد این پژوهش نیز چنین است: چیستی تفسیر اجتماعی در نگاه تفسیرپژوهان نخست، مفهومی بسیط و تنها در قواره یکی از تأثیرات تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع مسلمان بر اندیشه و سپس آثار تفسیری مفسران معاصر است و کارایی آن تنها به تلاش برای برقراری سازگاری میان آیات قرآن و نیازهای نوین جوامع مسلمان خلاصه می شود (تفسیر تطبیقی). این تلقی در گام پسین خود، علاوه بر مفهوم بسیط نخستین و کارایی محدود آن، عبارت از گرایشی می شود که با تمامی مسائل مرتبط با حیات فردی و اجتماعی مسلمانان ارتباط می یابد و غایت خود را اثبات صلاحیت و کفایت قرآن برای هدایت گری نوع انسان قرار می دهد (تفسیر هدایتی). در فرجام و در گام سوم، تفسیر اجتماعی به معنای دانشی میان رشته ای و مرتبط با گزاره های علم جامعه شناسی نیز مطرح می شود.

موضوع اصلی این تحقیق نقد و ارزیابی مدل حکمرانی خوب است. این اصطلاح تعبیری جدید از مفاهیمی نظیر دموکراسی، حقوق بشر، پاسخگویی، مشارکت و حاکمیت قانون بوده که با ارایه قالبی جدید تلاش در جمع‌آوری این ارزش‌ها به طور یکجا دارد.و یکی از معروف‌ترین مدل‌های پیشنهادی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای توسعه کشورها بوده و مورد حمایت بزرگ‌ترین سهام دار و موثرترین عضو یعنی امریکا است. این دو نهاد به مرجعی برای تعیین میزان توسعه‌یافتگی کشورها تبدیل شده و بخش مهمی از اعتبارات و وام‌های خود را منوط به تحقق این مدل در کشور وام گیرنده نموده‌اند.درحالیکه مدل‌های پیشنهاد داده شده برای توسعه توسط این دو نهادپیش از این غالباً با شکست مواجه شده و خسارات عظیمی را متوجه کشورهای در حال توسعه نموده است، این تحقیق به ارزیابی این مدل از منظر کآرایی عملی و مفید بودن پرداخته و نظریه‌های پشتیبان آن مانند نظریه لیبرال دموکراسی، سکولاریسم، اومانیسم را توصیف و نقدکرده است و نتیجه گرفته که این مدل با مبانی، اصول و اقتضائات اسلامی در قرائت حداکثری از دین ناسازگار است و تنها می‌توان از برخی مولفه‌های آن به صورت منقطع از مدل و به عنوان یک گزاره ناقص استفاده نمود. مولفه‌های آن شامل قانون‌گرایی، شفافیت، حق اظهار نظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثربخشی، کیفیت مقررات، مبارزه با فساد است .از نظر این تحقیق اهداف مد نظر این مدل برای توسعه همه جانبه مادی و معنوی مورد نظر اسلام کافی نیست بر این اساس در فصل پایانی با چینش مبانی، اهداف و اصول ، ساختار ، محتوا، کارکرد حکمرانی در اسلام مدل اولیه حکمرانی اسلامی پیشنهاد داده شده است. اهم مبانی شامل واقع نمایی معرفت و ارزش حس ، خیال و وعقل و برتری وحی به عنوان منابع معرفت . توحید در ربوبیت و ولایت ، حاکمیت و مالکیت خداوند، نیازمندی وجودی انسان ،آزادی و عدم بندگی غیر خدا، مسئولیت و تربیت‌پذیری انسان.، مطلق و جاودانه و عقلانی بودن ارزش‌های اخلاقی. حاکمیت قوانین الهی در جامعه و ...اهداف کلان شامل پیشرفت و توسعه فکری و علمی، معنوی و اخلاقی، پیشرفت در سبک زندگی مومنانه، عادلانه و کریمانه در همه ساحت های زندگی جمعی و..اهم اصول شامل حفظ بیت‌المال ، مبارزه با فسادکارگزاران حکومتی،توجه‌ به‌ حال‌ فقرا و فقرزدایی ، وحدت‌ جامعه ، مقبولیت نظام و رضایت عمومی جامعه، بصیرت و هوشمندی راهبردی در عرصه بین‌الملل، تولید گرایی، گردش نخبگان و.. ؛ مدل حکمرانی اسلامی نیز شامل ساختار با مولفه هایولایت فقیه ، مردم ، قوای سه گانه ، مرجعیت و نهادها ،محتوای حکمرانی ؛ محتوا با مولفه های عقلانیت مهذّب، ایمان و اخلاق، عدالت و سبک زندگی مومنانه؛ کارکرد با مولفه های فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی، امنیتی و قضایی، محیط زیستی، می باشد . پنج متغیر اصلی و هشت شاخص کلان عناصر و مولفه های مدل را به یکدیگر پیوند داده قابلیت ارزیابی فعالیت ها را عینیت و تحقق می بخشد .متغیرهای اصلی شامل انسجام، هم‌گرایی و هم‌افزایی بین ارکان حکمرانی؛ اعتماد ارکان حکمرانی به یکدیگر؛ فرآیند انتخاب اصلاح و نظارت برحکومت؛ توسعه ظرفیت‌ها، سیاست‌ها و اقدامات در راستای پیشرفت و تعالی همه جانبه؛ حاکمیت و توسعه ارزش‌های اسلامی در فرآیندها شاخصها نیز شامل : مشارکت؛ هم‌گرایی، قانون‌گرایی و عدالت‌محوری ؛علم و عقل‌گرایی ؛ شفافیت؛شایسته‌سالاری؛ امر به معروف و نهی از منکر؛کاهش فساد؛ پاسخگویی.؛ استقلال و عزّت اسلامی ؛رشد و تعالی مستمر؛اثربخشی ؛ اخلاق محوری و سلوک اسلامی، رعایت محرومین، کاهش و محو فقر می باشد.. جمع بندی و نتیجه گیری : الف : با توجه به مباحث بخش اول در خصوص بررسی مدل حکمرانی خوب پیشنهادی بانک جهانی نتایجزیر حاصل گردید.1.

سوره منافقون در تراث شیعی واهل سنت با روایات تفسیری نسبتا زیادی همراه است که مجموع روایات تفسیری شیعه فقط از کتاب البرهان تالیف سید هاشم بحرانی(رحمه الله)21روایتاست ومجموع روایات اهل سنت نیز ،فقط از کتاب الدر المنثور فی تفسیر الماثور تالیف جلال الدین سیوطی،43 روایت است.در بررسی تطبیقی این روایات، مقدار مشترک آن بسیار اندک بوده است به طوری که می‌توان گفت که فقط یک روایت آن و آن هم، فقط قسمت‌هایی از آن با یکدیگر مشابه‌اند.موارد خاصی که از طرق اهل‌سنت در کتاب تفسیر شیعی مذکور آمده است به یک مورد می‌رسد که اگر«ابن‌عباس» را هم جز طرق اهل‌سنت به حساب بیاوریم‌، به دو مورد می‌رسد.و در طرف مقابل هم، هیچ طریقی از طرق شیعی در کتاب تفسیر اهل‌سنت ـ که قبلاً به آن اشاره شد ـ نیامده است.مضمون روایات متفاوت دو دیدگاه در زمینه‌های ولایت امام علی(علیه السلام)، نوع پرداختن به موضوع نفاق، توطئه‌چینی بر ضد پیامبر معظم اسلام(صلی الله علیه و آله)، هدایت و اضلال، عزت، بحث‌های کلامی از قبیل: قضا و قدر، اختیار و... می‌باشد.

شیعیان همواره در طول تاریخ، تحت تنگناهای دشمنان و معارضان بوده‌اند، که این فشارها، گاه جنبه‌ی مادّی زندگی آنان را هدف گرفته بود که از آن تعبیر به تحریم اقتصادی می‌کنیم و گاه جنبه‌ی اجتماعی زندگی اعم از سیاسی و فرهنگی را مورد هدف قرار داده بود، که از آن تعبیر به تحریم اجتماعی می‌کنیم. شیعیان همواره درصدد برون‌رفت یا مدیریّت صحیح این فشار و تحریم‌ها بوده‌اند و طبق اصول شیعی رجوع به مستندات دینیرا می‌توانبهترین راه حل این مشکل دانست؛ رویکرد اصلی این دو ثقل در عرصه‌ی تحریم اقتصادی، مقابله و مقاومت در برابر سازمان تحریم به هر نحو ممکن همراه با برنامه‌ریزی‌های دقیق، محور مدیریّتی این نوع از تحریم است و وظیفه‌ی شیعیان نیز باید منطبق با این رویکرد باشد ؛ در عرصه‌ی تحریم اجتماعی نیز می توان محور مدیریّتی این دو ثقل را در تشکیل و اداره‌ی تشکیلات پنهان شیعی دانست.

تربیت که عبارت از فراهم کردن زمینه‌ها و عوامل شکوفایی استعدادهای خدادادی انسان در جهت دستیابی به قرب الهی است از مباحث مهم دینی می‌باشد.روش‌ها‌ی متعددی برای تربیت وجود دارد که مهمترین و تأثیرگذارترین آنها روش الگومدار است . این روش در کلام و سیره امیرالمومنین از جایگاه ممتازی برخوردار است. مراد از روش الگومدار، روشی است که اساس آن بر محور الگودهی و ارائه نمونه‌های عینی و عملی بنا شده است. در این روش مربی تلاش می‌کند نمونه و رفتار و کردار مطلوب را عملاً در معرض دید متربی قرار دهد تا شرایط لازم برای الگوبرداری و تقلید برای وی فراهم آید.این روش به خاطر دارا بودن امتیازاتی مانند: فطری بودن، عینی و محسوس بودن، یادگیری از طریق مشاهده مستقیم، انتقال سریع مفاهیم، همیشگی بودن، بالا بردن اعتماد به نفس در متربی و آموزش غیر مستقیم؛ نسبت به سایر روش‌های تربیتی از برتری بالایی برخوردار است.آنچه با نگرش به کلام امیرالمومنین بدست می‌آید این است که: در سیره تربیتی امام علی روش الگومدار در سه گونه الگودهی ، الگوپردازی و الگوزدایی به کار برده شده است. دو گونه الگودهی و الگوزدایی هر کدام به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم یافت می‌شود. الگوهای معرفی شده توسط امام به دو دسته معصوم و غیرمعصوم تقسیم می‌شوند که اهم الگوهای معصوم عبارتند از: پیامبران الهی به‌ویژه پیامبر اکرم، اهل بیت به خصوص خود ایشان و الگوهای دینی غیرمعصوم مانند خباب بن ارت، مالک اشتر نخعی و عمّار . امام علی از معرفی الگوهای ضد دینی و منفی نیز فروگذار‌‌ نکرده‌اند که از جمله مصادیق الگوهای منفی، معاویه،قابیل و عمروعاص می‌باشند. از نگاه امام علی الگوهای تربیتی مثبت دارای خصوصیات ویژه‌ای چون: مطابقت گفتار و رفتار، آگاهی داشتن، یقین داشتن و ساده زیستی بوده و الگوهای تربیتی ضد دینی و منفی نیز دارای خصوصیاتی چون: نفاق، دروغ‌گویی، بدعت‌گذاری و پیمان شکنی هستند.کلید واژه: تربیت دینی، امام علی، تربیت الگومدار، روش تربیتی الگویی

با مطالعه منابع حدیثی شیعه و سنی با ملاکی برای سنجش احادیث و تشخیص سره از ناسره آنها روبرو می‌شویم که بسیار بدان تاکید شده است. این ملاک که عرضه احادیث به قرآن نام دارد از سوی پیامبر(ص) و ائمه شیعه (ع) بارها مورد تاکید قرار گرفته است. به علاوه روایات موجود در این زمینه، با توجه به خصوصیات ذاتی قرآن همچون قطعی الصدور بودن و نیز سیره بزرگان دین و یاران ایشان می‌توان معیار بودن قرآن در سنجش احادیث را اثبات نمود. اما کاربرد این شیوه خود دارای ضوابط و اصولی است که بایست به آنها توجه نمود. توجه به انواع مخالفت احادیث با قرآن، جایگاه بررسی سندی نسبت به نقد قرآنی، تمایز میان دو مقوله عرضه به هنگام تعارض و عرضه مطلق روایات و ... برخی از ضوابط و اصول این فرایند هستند. به علاوه این‌ها توجه و دقت در اعمال این شیوه از سوی بنیان‌گذاران آن مسیر پیش‌روی این‌گونه نقد را برای علاقه‌مندان روشن‌تر می‌کند. در مجموعه‌های روائی شیعه نمونه‌های نسبتاً فراوانی از نقد قرآن محور ائمه(ع) یافت می‌شود که نشان-دهنده شیوه صحیح این فرایند است. گرچه نقد قرآن محور حدیث در میان دانشیان مسلمان جایگاه درخور خویش را هنوز بدست نیاورده اما یکسره به بوته فراموشی نیز سپرده نشده است. ملاحظه نوع عملکرد و چگونگی عرضه احادیث به قرآن توسط دانشمندان راه را برای ادامه این مسیر هموارتر می‌نماید.