جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مواجهه انسان با وجود و زندگی خود همواره یکی از مهمترین دغدغه های او بوده است. هدف این رساله یافتن پاسخ دو متفکر، آلبر کامو و جان هیک، به سوال معنای زندگی است. یعنی پاسخ به این سوال که آیا زندگی به رغم تمام سختیها و رنجها، در نگاهی کلی، ارزش زیستن دارد یا خیر.شیوه پاسخ‌گویی به سوال از معنای زندگی، مبتنی بر مبانی و پیش‌فرضهای جهان‌شناختی و انسان‌شناختی کسانی است که به این بحث می‌پردازند، و بالتبع درنوع پاسخهای مطرح شده، اختلاف نظر وجود دارد پاسخ هیک به عنوان یک فیلسوف پلورالسیت و دینی، پاسخی اوبژکتیو و دین مدارانه است. زندگی انسان در نسبت با آینده ای که بدان منتهی میشود، معنا می یابد. او باید برای بالفعل شدن پتانسیلهای شخصیتی اش تلاش کند و تشبه به مسیح، آرمان او خواهد بود.در مقابل، پاسخ کامو به عنوان فیلسوفی که به حضور خدا در جهان باور ندارد، پاسخی سوبژکتیو است. به عقیده او، جهان به طور ذاتی، عاری از هر نوع معنا و هدفی است اما انسان باید با عصیان علیه وضعیت اسف بار خود و دیگر انسانها و تلاش برای مرمت بنای آفرینش، زندگی خود را معنادار کند.

هر یک از ما آدمیان مجموعه یی از باورها را دارد و به دشواری می توان پذیرفت که همه ی باورها صادق باشند.یکی ازبارزترین نشانه های این موضوع شمار زیاد باورهایی است که همه روزه بر کذب شان توجه می یابیم.این بدان معنا است که در هر مجموعه از باورها احتمال کذب بعضی می رود، در مقام موجود عقلانی ، باید تلاش کنیم تا تنها باورهایی صادق داشته باشیم و این خود نیازمند آن است که به گونه یی باورهای صادق را از باورهای کاذب تشخیص دهیم.کاربست دقایق ، روش ها و روی کردهای معرفت شناسی در خصوص باورها و اعتقادات دینی زمینه ساز معرفت شناسی باور دینی است که البته بی ریشه یابی های تاریخی نیز نیست.پرسش از ماهیت و جای گاه ایمان دینی ،متالهان و فلاسفه را دست کم از نخستین سده های پیدایش مسیحیت به خود مشغول داشته است.این رساله ترجمه بخش معرفت شناسی کتاب تفسیری از دین جان هیک است. در این بخش هیک ابتدا به تبیین معنا و انواع آن می پردازد،از نظر او جهان به لحاظ نظری امری دوپهلو است. وی معتقد است فرد متدین و غیر متدین، معنایا سرشت زندگی انسانی را به انحای کاملا متفاوتی درک می کنند.هیک در ادامه دین را از منظر واقع گرا و غیر واقع گرا بررسی می نماید. همچنین وی نتیجه می گیرد مردم آگاه بودن شان از وجود داشتن در حضور خدا وزیستن در رابطه یی شخصی از اطلاع دوسویه با خدا را گزارش می کنند.هیک معتقد است باور خداباورانه به مثابه یک باور طبیعی بنیادی است و مطابق اصل آسان باوری سوئین برن ما براساس اعتماد به ویژگی واقعی تجربه ی مان زندگی می کنیم زیرا ما چنان ساخته شده ایم که می توانیم تنها بر اساستجربه ی مان زندگی کنیم.شخص دیندار نیز اگر زندگی را در چارچوب حضور الاهی تجربه کرده باشد، عقلا محق است که اعتقاد داشته باشد که آن چه تجربه کرده، واقعیت دارد.همچنین هیک با استناد به ویلیام جیمز منکر این می شود که امکان متوهمانه بودن تجربه دینی بتواند باور مبتنی بر چنین تجربه یی را غیر عقلانی سازد. وی استدلال بنیادین جیمز را تبدیل به استدلالی برای حق ما به اعتماد به تجربهدینی خودمان می کند و نیز استدلالی که ما را ناگزیر از اعتماد به تجربیات اشخاص بزرگ دینی می سازد.

روند حوادث در قرن بیستم انسان و شرایط زندگی او را در مرکز توجه فیلسوفان قرار داد. در میان این فیلسوفانگابریل مارسل چهره‌ای ممتاز است. وی به عنوان متفکری که به دنبال فلسفه‌ورزی نیست بلکه دغدغه‌ی انسان را دارد، برای یافتن راه نجات، مرزهای فلسفه‌ی سنتی را درمی‌نوردد و با نگرشی نامتعارف درصدد یافتن راهی برای احیای کرامت انسان معاصر است.مارسل آشکارا به تفکر مدرن می-تازد و آن را سبب از خودبیگانگی انسان معاصر معرفی می‌کند.وی این تفکر را با مفاهیم کارکرد و انتزاع تعریف می‌کند. مفاهیمی که سبب ازخودبیگانگی انسان، خروج او از جایگاه حقیقی‌اش در هستی و در نتیجه، غربت و تشویش او شده است.مارسل دریافت که برای احیای کرامت انسانی،باید در تعریف انسان تجدید نظر کرد. این تعریف مجدد، نیازمند پایه‌ریزی متافیزیکی است که بتواند انسان را در جایگاه واقعی‌اش بنشاند. چنین متافیزیکی با به رسمیت شناختن حقایقی که وی راز می‌نامد، به انسان این امکان را می‌دهد که خود و جهان را از طریق مشارکت در تجربه‌های درونی‌اش بشناسد. تجربه‌ای که این بارِ معنایی را خواهد داشت وفاست. در نوشتار حاضر به بررسی آموزه‌ی وفا از دیدگاه مارسل پرداخته می‌شود. وفا در جغرافیای فکری مارسل جایگاهی کلیدی دارد و اساساً راهبرد وی به تغییر است. وفا، تغییر در سه سطح از زندگی انسان را در برنامه‌ی خویش دارد. در سطح فردی، به انسان توان تعالی از آنات زمان و بازیافتن وحدت و هویت خویش را می‌دهد. در ساحت اجتماع، وفا روابط بیناشخصی را با الگوی عشق و تعهد سامان می‌دهد اما در همین ساحت و در پی تجربه‌‌های بیناشخصی صورت کامل خویش را در ساحت ایمان می‌یابد و در ارتباطی دو سویهوارد تجربه‌ی شخص متعال می‌شود.واژگان کلیدی: وفا، تعالی، دیگری، کارکرد، انتزاع.

معنای عقلانی و تحلیلی بداء به عنوان یکی از مهم‌ترین آموزه‌های شیعۀ امامیه (اثنی‌عشری) نه تنها بدعت‌آمیز نیست بلکه با عقل و شرع سازگار است. اهل تسنن در آثار روایی و الهیاتی خود، بداء را بدعت به شمار آورده و آنرا مردود دانسته‌اند. در مقابل، امامیه بر این باورند که اگر معنای حقیقی این اصطلاح روشن شود (که هدف این نوشتار هم همین است) آنگاه همه مسلمانان من‌جمله اهل تسنن نیز آنرا خواهند پذیرفت. این مقاله به نحو اجمال آراء صاحب‌نظران مشهور سنی مذهب پیرامون بداء را بیان می‌کند و سپس با بهره‌گیری از شیوۀ الهیات تحلیلی نظر متألهان شیعی را در باب این مفهوم به نحو مبسوط بیان خواهد داشت. موضوعات مهمی همچون معنای لغوی و اصطلاحی بداء، تفاوت بداء و نسخ، نسبت بداء با علم الهی، به مناسبت، مورد بحث قرار خواهند گرفت. نتیجه آنکه، بداء مفهومی است که با دو منبع مهم استنباط آموزه‌های اسلامی، یعنی عقل و نقل، هیچ‌گونه منافاتی ندارد؛ از آنجا که این دو منبع در مذهب شیعه و سنی معتبر دانسته شده‌اند در بحث حاضر به عنوان معیار ورود خواهند یافت

مسئلۀ «این‌همانی شخصی» از مسائلی است که هم در حیات دنیوی کاربرد دارد و هم در حیات اخروی. زیرا بر اساس مفهوم این‌همانی شخصی و معیارهای آن از یک‌سو مشخص می­شود که آیا فردی که اکنون، برای مثال، هفتاد سال دارد همان فردی است که پنجاه سال پیش بیست سال داشت، و از سوی دیگر معلوم می­شود که فرد اخروی همان فرد دنیوی است یا نه. متفکران معیارهای گوناگونی برای این­همانی شخصی ارائه داده­اند که یکی از مهم­ترین آن‌ها «روح» است. اما از آنجا که جان هیک به روح، به‌عنوان جوهری غیرمادی، معتقد نیست و انسان را واحدی روانی ـ جسمی‌ می‌داند، معیار این­همانی را «بدن» در نظر می­گیرد و با توجه به اینکه به معاد جسمانی و بازآفرینی بدن قائل است، برای اثبات این­همانی میان فرد اخروی و فرد دنیوی باید نشان دهد که میان بدن اخروی و بدن دنیویِ آنان این­همانی برقرار است. البته منظور از بدن هم جنبه­های جسمی و هم جنبه­های روانی انسان است که وحدتی را تشکیل می­دهند. او بدین منظور سه وضعیت فرضی را مطرح می­کند و بر مبنای آن‌ها نشان می­دهد که گرچه بدن فرد در آخرت «بدل» بدن او در دنیا است، اما با این حال این­همانی میان این دو بدن و، درنتیجه، میان این دو فرد برقرار است. دیدگاه هیک را متفکرانی مانند پِنِلِم، اُلدینگ، کلارک، آودی و فلو مورد انتقاد قرار داده­اند و او به برخی از آنان پاسخ داده است.

آلن بدیو فیلسوف معاصر فرانسوی بخشی از مهمترین دیدگاه های خود را به مقوله های الهیاتی اختصاص داده است. او در مقام متفکری خداناباور در سراسر مسیر فکری خود کوشیده است راه های جدیدی برای مقابله با ایده های الهیاتی بیابد. هستی شناسی ریاضیاتی او و همچنین نظریه رخداد، به عنوان دو رکن اساسی اندیشه بدیو، هر دو با همین هدف طراحی شده اند و در آنها تلاش می شود چارچوب های کهن الهیات آشکار شده و آنگاه با یاری از همین فراگیری از فرآیند تفکر کنار گذارده شوند. رویکردی که البته با انتقادات خاصی از هر دو گروه خداناباور و متاله مواجه است.

سر آنتونی (جان پاتریک) کنی فیلسوف تحلیلی انگلیسی است که در زمینه فلسفه ذهن، فلسفه دین و تاریخ فلسفه تخصص دارد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه گریگوری رم در زمینه الهیات مسیحی و فلسفه مدرسی آغاز کرد. به همین دلیل در ابتدا آشنایی او با فلسفه تحلیلی از بیرون بود، اما سپس هنگامی که برای ادامه تحصیل به آکسفورد رفت با افکار فیلسوفان تحلیلی از نزدیک آشنا شد و تحت تاثیر فیلسوفان بزرگ کاتولیک در آکسفورد، اظهار کرد که تفکر فرگه و ویتگنشتاین، برخلاف آنچه معمولا تصور می شود، چندان دور از تفکر ارسطو و آکویناس نیست.

کتاب لامبدا را به حق اوج مابعدالطبیعه دانسته اند. ارسط. نام "الهیات" را بر عالی ترین علم نهاده است، یعنی علم به آن نوع موجود که وجود جوهری و قایم به ذات عاری بودن از هرگونه تغییر ترکیب می کند؛ و در این کتاب است که ما تنها رسالۀ نظام مند او را در الهیات می یابیم. در آثار دیگر ارسطو نیز قطعاتی وجود دارد که پرتو ارزشمندی بر آراء الهیاتی او می افکند؛ و قطعاتی هم موجود است که وی در آنها آشکارا خود را با آراء عصر خویش هماهنگ می سازد.

قدیس توماس در بخش اول از جامع الهیات در گفتار چهارم از مسئله بیست و پنجم، این سوال را مطرح می کند که آیا خدا می تواند کاری کند که گذشته هرگز نبوده باشد. او، بنا بر عادت، ابتدا به هر سوال پاسخی می دهد و برای آن سه استدلال می آورد ولی در نهایت پاسخ مزبور را رد می کند؛ در این مورد نیز برای اسناد قدرت تغییر دادن گذشته به خدا سه استدلال می آورد.

اگزیستانسیالیسم معرف مرحله‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ فلسفه‌ی غرب، و به طور کلی، تاریخ تفکر است. زیرا اظهار این که در قلب هر اگزیستانس غیرعقلانیت بنیادینی وجود دارد، انتقاد کوبنده‌ای را علیه یکی از اصلی‌ترین و دامنه‌دارترین فرض‌های سنت غربی وارد می‌سازد. انکار عقلانیت نهایی جهان از سوی اگزیستانسیالیسم، و ازاین‌رو انکار قابل فهم بودن واقعیت، اصولی را از بین می‌برد که این اصول به بنیان نهادن نهادهایی از قبیل علم، دین و اخلاق کمک کردند. به موجب این امر، اگزیستانسیالیسم راهگشای گرایش پست-مدرن کنونی در تفکر غربی، در کنار انکار معیارهای عینی برای تفکر و عمل، گشته است. و در این‌جا، ما با چالشی فلسفی روبه‌رو می‌شویم که با آن تفکر اگزیستانسیالیستی و نتایج آن با انسانیت معاصر مواجه می‌شوند. به عبارت دیگر، چگونه می‌توانیم به معنای واقعی جهان نامعقول ذاتاً مبهم را بفهمیم؟ و چگونه باید نقش خودمان را در چنین جهانی بفهمیم؟ با فروپاشی معیارهای عینی چطور باید رفتار کنیم؟ این پرسش‌ها، که مدت‌ها پیش به وسیله‌ی نیچه مطرح شد، به مسائلی تبدیل شده‌اند که آینده‌مان به حل آن‌ها وابسته است.