جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اراده خدا از جمله صفاتى است که معرکه آرا و انظار گوناگون محدثان، متکلمان و فلاسفه بوده است چرا که آنان همواره با پرسش هایى از این دست مواجه مى شده اند که: آیا خداى سبحان مرید است؟ و اگر مرید است آیا اراده او از صفات ذات است یا از صفات فعل؟ و اگر اراده در مرتبه ذات هم ثابت است آیا عین ذات است یا زاید بر ذات؟ و از همه مهم تر آیا اراده او مطلق است یا محدود؟ اگر مطلق است پس افعال انسان نیز به اراده او انجام مى شود و اگر افعال انسان با اراده حق تعالى انجام شود، پس اختیار و آزادى اراده انسان چه جایگاهى دارد؟ این اثر در پى آن است که با تضارب آراى حکیمان، متکلمان، و محدثان و نقادى آن ها پاسخى درخور براى این پرسش ها ارایه کند.

معرفی کوتاه:نقد و ارزیابی دیدگاه‌های گروه‌های سلفی و وهابی در مورد توحید و اوصاف خداوند متعال است. در ابتدای این اثر به معرفی اجمالی سلفیه و مفهوم آن پرداخته شده و معنای تبعیت از سلف صالح و مصادیق آنان بیان شده است. آنگاه تاریخچه‌ای از پیدایش سلفیه و انتساب افکار و اندیشه‌های آنان به احمدبن حنبل و ابن‌تیمیه ارایه شده و نقش محمدبن عبدالوهاب در پایه‌ریزی آن بررسی شده است. در بخش دیگری از کتاب نویسنده به تبیین مبانی فکری سلفیه در مورد توحید پرداخته و دیدگاه‌ها و نحوه استدلال آنان در این زمینه را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است. وی در این زمینه به روش‌های حسی، نقلی، عقلی، هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه سلفیه اشاره نموده و نظریات آنان در مورد اثبات وجود خدا و بیان صفات او را بررسی نموده است. وی معتقد است که سلفیه در این قبیل از مباحث به تشبیه، تعطیل و تجسیم مبتلی شده و در بیان معنا و اقسام توحید و شرک و نیز بیان مصادیق آن دو دچار تناقض‌های متعددی شده‌اند. وی معتقد است که سلفیه برای خدا جا و مکان در نظر گرفته و رؤیت او را ممکن دانسته و همانند سایر موجودات برای او قایل به اعضاء و جوارح شدند که این موضوع با هیچ یک از دلایل عقلی و نقلی مربوط به خداشناسی سازگار نیست.

چکیده ندارد.

در این رساله به موضوع ضرورت نبوت از منظر ملاصدرا، لاهیجی و نیز علامه‏ طباطبایی پرداخته شده است. از آن‏جا که بحث عصمت، ‏اعجاز و نیز مسئله خاتمیّت از مباحث جدایی‏ناپذیر در حوزه اثبات نبوت است، ‏این موضوعات از منظر دوحک یم و یک متکلم مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است. ملاصدرا‏ تکامل نفس انسانی را از زمینه‏های کارهای خارق‏العاده می‏داند، انبیاء از نگاه ایشان کسانی هستند که به درجات بالای کمال روحی و نفسی رسیده‏اند و همین برجستگی نفسانی در نبی، وی را از سایر مردمان ممتاز می‏سازد و برگزیده خداوند می‏شود. گفتنی است که در عرصه زندگی برخلاف کسانی که عقل را برای درک حقایق کافی ‏می‏دانند، عقل انسانی به تنهایی ‏نمی‏تواند برای وی ‏راه‏حل‏های مناسبی ارائه کند و او را از دچار شدن به لغزش‏های عقیدتی و اجتماعی، مصون بدارد، بلکه وجود انبیاء در کنار عقل و خرد انسانی او را در حوزه‏های مختلف زندگی به کمال‏ می‏رساند. در این نوشتار به معجزه به عنوان یکی از دلایل اثبات نبوت اشاره شده است ‏که معجزه از کسانی سر‏می زند که مورد توجّه الهی قرار بگیرند و با اذن و اراده و نیز الهام از جانب پروردگار، ‏کارهایی انجام می‏دهند که فوق توان افراد عادی بوده است. عصمت نیز برای انبیاء همانند خود نبوت ضروری است، وجود عصمت در حوزه تبیین اعتقادات، تبلیغ معارف الهی برای بشر، در مقام فتوی دادن و نیز در افعال و رفتار انبیاء که بیانگر راستی و حقانیت پیام ایشان است، ‏ضروری ‏می‏باشد. از آن‏جا که پیامبر اسلام (ص) به عنوان آخرین حلقه‏ی ارتباط و اتصال زمینیان با عالم بالا است، این موضوع نیز در منابع فلسفی، ‏کلامی و تفسیری، مورد بحث قرار گرفته که در این تحقیق به این موضوع پرداخته شده و از حضرت محمد (ص) به عنوان خاتم پیامبران یاد شده و در دوران پبامبری ایشان، بشریّت از نگاه عقلی نسبت به امت‏های پیشین، ‏به درجه و میزان بالایی از عقلانیت رسیده بودند، از این‏رو در دوران پیامبر اسلام قرآن به عنوان یکی از معجزه‏های ایشان به حساب می ‏آید.

انسان موجودی شریف، گران سنگ و دارای ارزش و کرامت ذاتی است. اولین و اساسی ترین مبنای کرامت ذاتی انسان از نگاه حضرت امام خمینی (ره)، وجود خاص اوست؛ چرا که وجود بماهو وجود از آن جهت که صادر از حق تعالی -که وجود علی الاطلاق است- خیر و شریف بوده و منبع هر خیر، شرف و بزرگی نیز اوست. وجود حقیقت واحد مراتبی دارد. نخست اینکه مرتبۀ وجودی انسان در مقایسۀ با سایر کائنات، بالاتر و در نتیجه از کرامت ذاتی بیشتری نیز برخوردار است؛ دوم برخورداری انسان از نیروی عقل و استدلال؛ سوم جامعیت انسان از حیث اینکه حقیقتش شامل تمامی حقایق عالم بوده و به تعبیری نسخۀ مختصر و فشرده شدۀ عالم است؛ چهارم مثال آفریدگار بودن؛ پنجم کمال پذیری نامحدود انسان که از مرتبۀ شهادت تا مرتبۀ غیب فاصلۀ سیر اوست و ششم بقا و جاودانگی انسان، دیگر مبانی و معیارهای کرامت او هستند.

کتاب ابن عربی حیاته و مذهبه نوشته خاورشناس اسپانیایی میگوئل آسین پالاسیوس که توسط نویسنده مصری عبدالرحمن بدوی به عربی ترجمه شده است به بیان زندگی و آرای محیی الدین بن عربی میپردازد. این کار در دو بخش و نوزده فصل سامان داده شده است. بخش نخست شامل چهار فصل به موضوع اول یعنی زندگی ابن عربی اختصاص دارد. فصل نخست از زادگاه و زادروز و دودمان و تبار و محل تحصیلات و استادان و تشکیل خانواده، و آغاز به تصوف و گام نهادن در این طریقت و پیران و شیوخ و دیدارهای او با جناب خضر سخن میگوید. در فصل دوم از سفرها و سیاحتهای ابن عربی در میهنش اسپانیا و شمال افریقا و آنچه در این مدت بر او گذشته است از تالیف گرفته تا دیدارها و ملاقاتهایش بحث میکند.فصل سوم را به سفرهای او در مشرق زمین و حوادث وقایعی که برای او در این سفرها پیش می آید اختصاص میدهد. و در فصل چهارم از سالهای پایانی حیات شیخ اکبر تا رحلت او و تالیف کتابهای فصوص و دیوان و فتوحات و موضوعات و ویژگیهای آنها و پاره ای دیگر از کتابهایش، فرزندانش، آرامگاهش، تاثیر او در شرق اسلامی سخن میگوید. و به تاثیر او در رامون لول و دانته نیز اشاره ای میکند. این بخش در واقع نوعی اتوبیوگرافی یا زندگینامه خود نوشت است. چرا که نویسنده جزئیات زندگی ابن عربی را از لابه لای آثار و نوشته های خود او استخراج کرده است و نه بر اساس گفته های این و آن و این به زندگینامه او ارج و اعتبار خاصی می بخشد. در بخش دوم که تقریبا دو سوم کتاب را تشکیل میدهد و مشتمل ب پانزده فصل است آرا و نظریات ابن عربی و شناسه های اصلی مکتب صوفیانه او اعم ازتصوف عملی و نظری بررسی میشود. نویسنده در این بخش در هر موضوعی که بر میرسد همواهر به اصل تاثیر و تاثر ابن عربی و پیشینیان وپسینیان مسیحی و غیر مسیحی او نظر دارد.

نظریه وحدت وجود که تبییتی است از حقیقت هستی از مباحث پر اهمیت و اساسی عرفان و فلسفه به شمار میرود که همراه با ذوقیات عرفانی میتواند افقهای تازه ای در مقابل دیدگان موحدان بگشاید. نظریه وحدت وجود به عنوان یک نظام فکری تا قرن هفتم هجری قمری پیش از محیی الدین عربی در جهان اسلام و حکمت اسلامی مطرح نبوده یا دست کم بگونه ای کامل مشروح و منظم تدوین نگردیده بوده است. بنابراین تردیدی نیست که وحدت وجود مطرح در فلسفه صدرالمتالهین ریشه عرفانی دارد. هنر ملاصدرا اما این است که توانسته است برای این نظریه پایه های فلسفی محکمی فراهم آورد. وحدت وجود از مباحث غامض و پیچیده عرفان و فلسفه است زیرا نظریات و تفاسیر مختلف و متعددی از آن ارائه شده است نیز به علت آنکه نظریه پردازان آن در پردازش عقاید خود دارای اصطلاحات و زبان و رهیافت واحدی نیستند به علاوه استعمال واژه ها و اصطلاحات مشترک و ابهامات فراواندر غالب آثار آنان به چشم می خورد جملگی پژوهش در این مقوله را با مشکل مواجه میسازد. از زمان طرح نظریه وحدت وجود تا کنون همواره مخالفان جدی و سرسختی بویژه در میان متکلمان و مدافعان رسمی ادیان داشته است. البته اساس انکار و اتهام به قائلان وحدت وجود از یک سو برخاسته از عدم تدبر صحیح و واژه هایی است که در عبارات آنها وارد شده است که همین موجب شده تا زبان به طعن و ناسزا بگشایند از سوی دیگر مخالفان این گونه میپندارند که عقیده به وحدت وجود با بعضی معتقدات دینی در تضاد خواهد بود لذا با آن مخالفت و قائلانش را تکفیر نموده اند. بررسی کلی در آثار ملاصدرا از این نکته حکایت دارد که وی در آثار خود هم از وحدت تشکیکی وجود سخن گفته و هم در تحقیقات نهایی وحدت وجود را به سبک اهل عرفان مطرح میسازد. این حکیم الهی خود نیز تصریح دارد که ما در بدایات با قومیم و در نهایات از آنها جدا میشویم. لذا در ابتدا با وحدت تشکیکی وجود بحث را آغاز می نماید و سپس در فصول عرفانی اسفار یعنی مباحث علت و معلول که بحث خیلی اوج میگیرد. درست به مانند محیی الدین وحدت شخصی وجود را به اثبات میرساند. این نکته در فلسفه متعالیه صدرایی بسیار حائز اهمیت و شایان توجه است. خود وی نیز این امر را توفیقی بزرگ از برکت فضل و عنایات خداوند فیاض میداند.

چکیده ندارد.

موضوع تحقیق این رساله بررسی ارای کلام اجتماعی آیت‌ا... جعفر سبحانی است. نظر به اینکه کلام اجتماعی حوزه مهمّی از رسالت اجتماعی انبیاء و امامان (ع) را در بر‌می‌گیرد و بخش قابل توجهی از آموزه‌هایدینی را شامل می‌شود، از این رو آن بخش از مباحث ایشان که مورد گفتمان متکلمین اسلامی و غیر‌اسلامی نیز هست در نوشتار پیش رو بیان شده است. ایشان در مقوله زندگی اجتماعی بشر بر این باورند که انسان فطرتاً اجتماعی آفریده شده و با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سابقه طولانی حیات اجتماعی گذشته او، عقیده خود را مستدل می‌نماید و قوام و دوام جامعه را منوط به قانون و مقررات می‌داند و در ادامه اظهار می‌دارند که تدوین یک قانون اجتماعی جامع و کامل و هدایتگر خارج از توان اندیشه بشری است، لذا خداوند مجموعه‌ای از قوانین فردی و اجتماعی که سامان دهنده دنیای او و هم تأمین کننده سعادت حیات ابدی اوست بر انسان‌های برگزیده خود (پیامبران) نازل کرد و آنان را مأمور اجرای آن نمود و این اِنزال کتب و ارسال رسل به جهت آن بود که در جامعه عدالت اقامه گردد تا بشر بتواند بدور از بی‌عدالتی‌ها و چالشها بدون دغدغه به سمت هدف عالی خود سیر کند. سپس به این مطلب اشاره دارند که این دین مُنْزَل باید توسط این انسانهای برگزیده تفهیم و تبیین و اجراء گردد و اطاعت مردم را از آنان واجب گردانید، لذا برخی پیامبران خاصه پیامبر گرامی اسلام اقدام به تشکیل حکومت کردند و اجتماع را براساس قوانین الهی سامان بخشیدند، با توجه به اینکه حیات منور آن حضرت رو به پایان بود خداوند به وی فرمان داد: علی (ع) را بعنوان جانشین خود معرفی کند تا دین خدا در بوته فراموشی و دستخوش دنیاطلبان و جاهلان قرار نگیرد لذا رسول اکرم (ص) علی (ع) و فرزندان او را بعنوان زعیم امت و مرجع دین مردم قرار دادند تا آن اهداف الهی را که پیامبر خدا دنبال می‌کرد ادامه دهند. و ایشان با توجه بر برخی روایات معتقدند که در عصر غیبت آن وظائفی که برعهده امامان معصوم و منصوب بود بردوش فقیهان عادل سیاستمدار قرار داده شد.از مباحث دیگری که از اهداف اجتماعی انبیاء و در راستای کلام اجتماعی بطور خلاصه تشریح نموده‌اند یکی بحث امر به معروف و نهی از منکر را مطرح نمودند که با ذکر آثار و ثمرات مهم اجتماعی آن از واجبات دین معرفی نموده‌اند. دیگری مسئله تقیّه است که ایت ا... سبحانی با استناد به آیاتی از قرآن و بعضی اتفاقات تاریخی قویّاً از آن دفاع نموده‌اند.

رساله‌ی حاضر یکی از مباحث چالش برانگیز عصر جدید، یعنی مبانی انسان‌شناسی نظریه‌ی داروین و پیامدهای کلامی نظریه‌ی او، و بررسی و نقد آن بر مبنای دیدگاه‌های صدرالمتألهین ‌است. خلقت انسان به عنوانمهم‌ترین بخش از هستی، همیشه مورد توجه حکیمان و دانشمندان بوده‌است که با شناخت آن به بسیاری از سوالات دیگر نیز پاسخ داده می‌شود.در این رساله اصول عقلی و مبانی انسان‌شناسی داروین آورده‌شده‌است و سپس با عرضه‌ی این مبانی به فلسفه‌ی صدرایی بررسی و نقد انجام‌گرفته‌است. انسان داروینی یکی از موجوداتِ هستی، برخاسته از دل طبیعت و ثمره‌ی تحول تدریجی موجودات، از نقص به تمام است، بدون آن‌کهغایت و خالقی داشته باشد، یعنی بر اثر تصادف و با مساعدت انتخاب طبیعی در تنازع بقا، یکی از انواع تکامل یافته و به انسان تبدیل شده‌است. این انسان موجودی تک‌ساحتی است و تفاوتش با حیوانات تفاوت کمّی است نه کیفی. تکامل صدرایی نتیجه‌ی حرکت جوهری است و براساس استعدادهای نهفته در موجود صورت می‌پذیرد؛ و عوامل زیست‌محیطی در تکامل انسان علل زمینه‌ای هستند نه علت تامه، همچنین تغییر نوع طبیعی تا آنجا ادامه می‌یابد که با حرکت جوهریِ اشتدادی به ایجاد نفس بینجامد و با ایجاد نفس، نوع طبیعی متعیّن می‌گردد. ساحت نفسانی انسان منبعث از ساحت جسمانی ونیز تغییرپذیر است. پس از بررسی و نقد مبانی به پیامدهایکلامی نظریه‌ی داروین پرداخته‌شده‌است؛ از نظر نگارنده ملاصدرا هیچ‌یک از پیامدهای کلامی این نظریه را اعم از نفی خالق و نفی غایتمندی هستی، عدم اشرفیت انسان و نسبیت اخلاق را نمی‌پذیرد؛ ملاصدرا سیر تکامل را غایتمند، خلقت آن را حکیمانه و انسان را اشرف مخلوقات برمی‌شمارد. و با اصول متعارفه به اثبات آن‌ها می‌پردازد.