مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

برای کسانی که در آغاز مسیر خودسازی گام برمی دارند و حتی برای کسانی که می پندارند مدّت هاست در این وادی مشغولند دو آفت بسیار خطرناک وجود دارد که هر لحظه ممکن است سالک را به هلاکت برساند، یکی عجب و دیگری ریا. حساسیت بسیار بالای این دو آفت از این جهت است که در بسیاری از مواقع خود شخص ریاکار و معجب هم ملتفت نیست که گرفتار این دو خصیصه در اعمال و رفتارش می باشد و ای بسا که با تلبیسات نفس و شیطان حتی خود را در کمال اخلاص و تواضع هم در نظر داشته باشد، چرا که مکاید نفس و شیطان بسیار ظریف و پنهان و صراط حق بسیار باریک است و تشخیص راه از بی راهه در این مسیر نیاز قطعی به راهنمایی دارد که راه را قبلاً طی کرده و از خطراتش کاملاً آگاه است. نویسنده ی اثر خود از زحمتکشان طریق تزکیه است و سال ها از خرمن بزرگانی چون آیت الحق مرحوم میرزا علی آقای قاضی، عارف مجذوب جناب آیت الله انصاری همدانی، عالم ربانی جناب سید جمال گلپایگانی و حضرت امام خمینی رحمت الله علیهم اجمعین خوشه های معرفت چیده است و چکیده از مهمترین مباحثی کاربردی در این خصوص را به زبانی ساده و روان در این رساله ی ارزشمند بیان داشته. در قسمت هایی از کتاب مطالبی از حضرت امام خمینی رحمت الله علیه عیناً نقل شده است و در هر یک از دو فصل کتاب تمام مطالب مهمی را که سالک راه حق نیاز دارد تا در خصوص مباحث بسیار حساس عجب و ریا بداند بیان شده. خواننده با مطالعه کتاب در می یابد که چه بسیار حالاتی که گمان نمی کرده که ریشه در عجب و ریا داشته باشد اما در حقیقت شعبه ای از شعبات آن دو رذیله بوده، یکی از زیباترین و کاربردی ترین مباحث در فصل ریا، بحث تفاوت عمل ریایی و ترس از ریایی شدن عمل است که حقیقتا مبحثی بسیار مهم و مبتلابه و مفید است، از دیگر مطالب این فصل مواردیست که شخص مجاز به انجام علنی عبادت می باشد، مطالبی هم پیرامون مراتب و درجات ریا و انواع آن بیان شده، در فصل دوم هم به ذکر پیامدهای عجب و ریشه های پیدایش آن مفصلاً بحث شده است. در پایان هر فصل هم راهکارهای نظری و عملی درمان این دو آفت نیز به خوبی تبیین شده، مطالعه ی این کتاب مفید و ارزشمند و کاربردی که یک دوره ی اجمالی از معرفت نفس نیز محسوب می شود و مشحون از آیات و روایات است را به تمام جوانان طالب سلوک الی الله توصیه می کنیم

کتاب اخلاقی بسیار مفید از ایت الله مظاهری حفظه الله درباره فضایل و رذایل اخلاقی است.

رسالة الأخلاق اثر سيد مجتبى موسوى لارى است كه به زبان عربى پيرامون اخلاق و تربيت نفس نوشته شده است. در ابتداى كتاب مقدمه‌اى از مؤلف ذكر شده در ادامه طى چهارده فصل به مطالب اخلاقى و تربيت نفس، ادامه مى‌دهد. نثر كتاب، عربى سليس اما علمى است.

کتاب حاضر از علامه عزیز حسن زاده املی حفظه الله درباره ذکر و دعا و مسائل مختلفی که مرتبط با دعا است می باشد از قبیل استجابت دعا، انقطاع الی الله ، ذکر در قرآن، ذکر یونسیه و ....

دراسات في الأخلاق و شؤون الحكمة العملية، اثر حسین مظاهری، کتابی است پیرامون علم اخلاق و فضایل و رذایل اخلاقی. کتاب با مدخل و مقدمه‎ای از نویسنده در پنج فصل آغاز شده است. جلد اول این کتاب، به ده موضوع از موضوعات اسلامی پیرامون فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته است و جلدهای بعدی آن به‎زودی منتشر خواهد شد. نویسنده با مراجعه به سرچشمه زلال «ثقلین» کوشیده است که مجموعه جدیدی درباره اخلاق اسلامی، با پرداختی استوار و دقیق، رقم زند. در این جلد، ابتدا سخنی کوتاه در جریان‎ها و مشرب‎های اخلاقی آورده شده و پس از آن، مقدمه کتاب است در پنج فصل درباره تعریف علم اخلاق، موضوع علم اخلاق، فوائد آن، دلایل وجوب تهذیب نفس و چگونگی تزکیه نفس و راه‎های آن. آنگاه متن کتاب آغاز می‎شود با فصل اول، در تبیین یقین و در مقابل آن شک و تردید. در فصول بعدی، از توحید و شرک و فکر و تفکر (غفلت، شجاعت، خوف و...) سخن رفته است.

موضوع این کتاب که به زبان عربی نوشته شده شناخت دنیا و امور دنیوی و کارهایی است که باید در این دنیا انجام بگیرد، مولف با استناد به آیات و احادیث به این مطالب پرداخته است: سرزنش دنیا و صفات و نشانه‌های آن، حقیقت دنیای سرزنش شده، تربیت نفس، شهوت، غذا خوردن و نکاح، آداب خوردن و نوشیدن، آداب نکاح، مال دنیا، آداب کسب و تجارت، و مساله‌ی حلال و حرام.

صد موضوع اخلاقی از قرآن و احادیث عنوان و محتوای کتاب حاضر از آیت الله مکارم شیرازی است که صد موضوع اخلاقی در ساحت های مختلف ذکر می شود و توضیح مختصری ذکر و آیات و روایات مرتبط با هر موضوع ذکر می شود.

کتاب یقین از شهید ارزشمند، آیت الله دستغیب درباره یقین ، علائم آن، نقش یقین در زندگی ، یقین و موضوعات اسلامی ، مرتبه یقین و... می باشد.

ترجمه جامع السعادت( جلدسوم )جامع ترین کتاب در علم اخلاق است. از آنجا که عالمان دینی با وجود تعالیم اخلاقی (قرآن و روایات) خود را از تالیفی مستقل در باب اخلاق، بی نیاز می دیدند و معتقد بودند که با ظهور اسلام، نکته های اخلاقی به تفصیل تبیین شده ولی مولف این کتاب، تمام این تعالیم و معارف اخلاقی را به صورت اخبار و روایاتی که در جاهای مختلف پراکنده و دستیابی به آنها برای همه ممکن نبود و خلاصه ای از این شریعت و گزیده ای از آنچه که اهل حکمت و عرفان گفته اند، در اینجا، جمع آوری و تالیف و تدوین کرده است، در واقع این کتاب مشتمل بر هر دو جنبه «عقلی نظری، فلسفی» و «دینی و علمی» با سبک و اسلوبی ویژه است.نراقی در تألیف جامع السعادات به برخی از متون متقدم در علم اخلاق، توجه داشته است، چنانکه در مباحث باب‌های اول و دوم ــ که غالباً درباره مبانی اخلاق و کلیات است و نسبت به باب سوم، حجم کمی از کتاب را اشغال کرده ،‌گاه از حکمای پیشین مانند فیثاغورس، افلاطون، ارسطو، ابوعلی مسکویه و دیگر حکما نقل قول کرده است. به نظر می‌رسد که نراقی در مباحث نظری اخلاق بیش از همه از کتاب تهذیب الاخلاق ابوعلی مسکویه و اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی بهره برده است. وی ابوعلی مسکویه را استاد علم اخلاق و از اولین دانشمندان مسلمانی دانسته که کتاب اخلاقی تدوین کرده است. اما در باب سوم جامع السعادات غالباً به آیات و روایات استناد و از این طریق مراد خود را اثبات و بیان نموده است. مرحوم نراقى خود در مقدمه کتاب بر این نکته پاى فشرده که مى‏خواهد میان آنچه از شریعت اسلامى در زمینه اخلاق رسیده با آنچه عارفان و فیلسوفان بیان کرده‏اند آمیزه‏اى فراهم آورد. از این رو کاملاً طبیعى است که در جاى جاى کتاب جامع السعادات استشهاد به آیات و روایات موج زند. این استشهاد براى تبیین مفهوم فضیلت‏ یا رذیلت، اقسام آن و انگیزه‏ها یا داده‏هاى علاج و... انجام گرفته است. فهرست مطالب: ۱- باب نخست:مباحث مقدماتى شامل تجرد نفس، امکان تربیت اخلاقى، مفهوم خیر و سعادت و... آمده است. ۲- باب دوم:مطالبى تحت عنوان اقسام اخلاق، تقسیم بندى قواى نفسانى و چهار قسم اصلى فضایل (حکمت، عفت، شجاعت و عدالت) مفهوم فضیلت، رذیله و... بیان شده است. ۳- باب سوم:که عمده‏ترین مباحث کتاب را تشکیل مى‏دهد در چهار فصل تنظیم شده است: در فصل نخست، مفهوم قوه عاقله و رذایل برخاسته از این قوه همچون: شک، شرک، وسواس و... آمده است. در فصل دوم، مفهوم قوه غضبیه و رذایل مربوط به آن همچون: خوف، غضب، عجب، کبر و... تبیین شده است. فصل سوم به قوه شهویه و رذایل برخاسته از آن همچون حب دنیا، حرص، طمع، بخل و... اختصاص یافته است. و در فصل چهارم فضایل و رذایل مرتبط با هر سه قوه یا دو قوه نفسانى مورد ارزیابى قرار گرفته است.