جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این کتاب به شرح کلمه «رب» پرداخته و همه دعاهای قرآنی را که با «رب» و «ربنا» آغاز شده‌اند، استخراج و شرح داده است. یکی از راه‌های استجابت دعا، خواندن دعا به زبان قرآن، احادیث یا روایات معتبر است. در قرآن دعاهای فراوانی از زبان پیامبران الهی بیان شده و در بسیاری از موارد دعاهایی خطاب به خداوند در قرآن آورده شده است. به همین دلیل استخراج و گرد آوری این دعاها اهمیت ویژه‌ای دارد. نویسنده در مقدمه کتاب «دعاهای قرآنی» نوشته است:«نام رب آثار و فواید فراوانی دارد و کلیدی برای رسیدن انسان به کمال است، به همین دلیل در قرآن بارها خداوند با نام رب خوانده شده است.» در انتهای این کتاب نیز دستخط‌‌های مرحوم میرجهانی و تصاویر وی آورده شده‌اند. کتاب «دعاهای قرآنی» به کوشش احمد مقیمی برای نخستین بار از سوی نشر آرما منتشر شده است.

کتاب حاضر یک کتاب عرفانی اخلاقی است که مراتب سیر و سلوک را برای سالک الی الله تبیین می کند و با ذکر فضایل اخلاقی و تبیین مفهوم معرفت نفس شخصی که در طریق عرفان قرار گرفته است را با ذکر فضایل اخلاقی و تبیین آن راهنمایی می کند تا در این مسیر قدم بردارد...

کتاب حاضر از علامه عزیز حسن زاده املی حفظه الله درباره ذکر و دعا و مسائل مختلفی که مرتبط با دعا است می باشد از قبیل استجابت دعا، انقطاع الی الله ، ذکر در قرآن، ذکر یونسیه و ....

نویسنده با تأکید بر تدبر در آیات و همه ژرف اندیشی در قرآن، آیه ۱۸۶ بقره را مورد تأمل قرار داده و در محورهای: ارزش و اهمیت دعا، ارزش و اهمیت پرسش، وظایف بنده نسبت به خدا، نزدیکی خدا به بندگان، نکته ها و پیامهای معرفتی و اخلاقی را مطرح کرده است. در پایان با بیان ویژگی های آماری واژگان آیه، موضوع دعا را در احادیث مورد بررسی قرار داده است.

این پروژه ی تحقیقاتی در صدد بررسی و مطالعه ی " دعا از دیدگاه قرآن " می باشد و برای رسیدن به هدف مذکور اهداف جزئی ویژه ای شامل : آشنایی با معنا و مفهوم آداب و آثار و عوامل استجابت و عدم استجابت دعا طراحی گردیده است . با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود ، روش تحقیق توصیفی _ تحلیل برای موضوع انتخاب و از فن فیش برداری برای جمع آوری مطالب استفاده شده است . پس از تجزیه و تحلیل یافته ها در فصل چهارم نتایج ذیل حاصل گردید : 1- دعا از نظر لغوی معانی مختلفی دارد ولی همه ی آن ها یک منظور را می رسانند که همان حاجت خواستن و مدد گرفتن است و معانی لغوی دعا با معنای اصطلاحی آن ارتباط و پیوند نزدیک دارد و شاید بتوان گفت که معانی لغوی به نحوی قابل انطباق با معنای اصطلاحی دعا است چون دعا در حقیقت همان طلب و درخواست سؤال بنده از خداوند است . دعا راز و نیاز خالصانه و عاشقانه ی موجودی نیازمند در برابر وجودی بی نیاز است . 2- در رابطه با اینکه آیا " رضا به قضای الهی " با تلاش و دعا تنافی دارد ؟ این نتیجه حاصل گردید که دعا کردن نه تنها مخالف قضا و قدر نیست ، بلکه با آن سازگار است ، زیرا هم خدا و هم ائمه معصومین _ علیهم السلام _ بر آن تصریح و تأکید ورزیده اند و انسانها را همواره به آن دعوت کرده اند و این نمی تواند مخالف مقام رضا و تسلیم باشد . 3- آداب دعا عبارتند از : وقت دعا ، مکان دعا ، آداب قبل از دعا ، آداب بعد از دعا و آداب در حال دعا . 4- مهمترین اثار دعا عبارتند از : ایجاد آرامش روحی ، ایجاد امید و اطمینان در زندگی ، تقویت ارتباط با خالق و حسن تعلق به او ، تغییر سرنوشت به وسیله ی دعا ، برآمدن حاجت و پیدایش مطلوب و مقصود شخص داعی ، خدا باوری ، خود باوری ، تعلیم آداب و سنن الهی ، تربیت انسان کامل . 5- مهمترین عوامل استجابت دعا عبارتند از : ثنا و ستایش خدا پیش از دعا ، ذکر صلوات هنگام دعا ، دعا کردن به صورت پنهانی و به دور از چشم دیگران ، اخلاص شرط اجابت دعا ، گمان خوش به خدا ،تضرع وزاری در دعا اصرار و پافشاری در دعا و مهمترین عوامل عدم استجابت دعا عبارتند از : تنافی با سنت های آفرینش ، جرم و گناه و بی شرمی در برابر حضرت احدیت ، سبک شمردن عبودیت و بندگی خداوند ، رویگردانی از پروردگار ، عدم جلوگیری از مغرور شدن انسان ، دوست نداشتن خداوند به شنیدن دعای افراد غافل ، ناسپاسی در برابر نعمت های الهی ، مصلحت نبودن اجابت . از جمله محدودیت های این پژوهش ، محدودیت زمانی بود و پیشنهاد می گردد افراد علاقمند در تحقیقات جدید آثار دعا و یا آداب دعا را به صورت جداگانه بررسی نمایند .

مباحث این پایان نامه عبارتند از: اهمیت دعا به عنوان برترین عبادت، فوائد و آثار دعا نظیر تکیه گاه روحی، عامل دفع بلا و دستیابی به خواسته ها؛ شروطاستجابت دعا چون حضور قلب، اخلاص، امیدواری،دلشکستگی و اعتراف به گناه؛ اوقاف استجابت دعا وموانع استجابت آن.

این تحقیق با موضوع دعا از دیدگاه قرآن وسنّت می باشدودرآن سعی شده با ارائ? مطالبی پیرامون دعا،آداب و شرایط آن از دیدگاه قرآن و سنّت زمینه ای برای راهیابی به اهداف والا که همانا خداشناسی و پیروی از قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) می باشد،فراهم گرددو همچنین ذخیره ای برای جهان آخرت باشد. در جمع آوری اطلاعات ،از متون اسلامی ( قرآن واحادیث)و راهنمایی اساتید اهل فنّ وکتاب هایی که در این مورد نوشته شده است استفاده شده است. این تحقیق شامل هفت فصل میباشد. فصل اوّل: در این فصل به بررسی معنای لغوی واصطلاحی واژ?«دعا » وفضیلت واهمیّت آن،ازدیدگاه قرآن وسنّت پرداخته شده است. فصل دوّم: به بررسی آداب دعاونیایش می پردازد.آدابی مانند: پاکی وطهارت - هم از نظر روحی – وهم از نظر جسمی ( غسل،وضو،تیمّم(،انگشتر عقیق یا فیروزه به دست کردن وتوجّه به آراستگی ظاهری ،شناخت خداوند وایمان به او، توجّه به قبله حسن ظنّ به خداوند ، صدقه دادن واستعمال بوی خوش، شروع دعا با نام پروردگار،مدح وثنای الهی، صلوات بر پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلّم)وآل او(علیهم السلام)،توسل به پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم)واهل بیت « علیهم السلام»،بر زبان آوردن حاجات، مداومت بر دعا چه اجابت شود ،چه نشود ، کشیدن هر دو دست به صورت، ختم کردن دعای خود ا به صلوات برپیغمبر ( صلی الله علیه و آله و سلّم)وآل او(علیهم السلام)، برای استجابت ده مرتبه یا الله بگوید. فصل سوّم:در این فصل موانع دعا ونیایش،ذکر شده است.موانعی مانند: کاستی در خدا شناسی،گناه،یأس وناامیدی،ترک امر به معروف ونهی از منکر. فصل چهارم:به معرّفی گروهی که دعایشان مستجاب است و نیز گروهی که دعایشان مستجاب نیست پرداخته شده است.افرادی که دعایشان مستجاب است عبارتند از:دعای شخص روزه دار به هنگام افطار،دعای حجّ وعمره گذارنده وجنگجو درراه خدا،کسی که بیمارومریض است،دعای مؤمن پشت سر برادر مؤمن ودعای شخص سائل.وامّا کسانی که دعایشان مستجاب نیست در ذیل حدیثی از رسول اکرم ( صلی الله علیه وآله وسلّم ) آمده است. فصل پنجم:به بررسی آثاروفوائد دعاونیایش می پردازد. برخی از این آثار عبارتند از:آرامش روحی وتقویت اراده،امیدواطمینان قلب،یادخدا،ولایت خدا بردل، درک حقیقت خودوخدا، ارتباط با خداو انقطاع از ما سوی الله، برگرداندن قضای الهی ،فضیلت وثواب ،وسیل?دفع بلا،دعا وفرهنگ زایی،دعاوشبهه زدایی، شفای امراض. فصل ششم: در این فصل سعی شده است شبهاتی که درمورد دعا،وجود دارد مطرح گرددوحدالامکان ،پاسخ داده شود. فصل هفتم:این فصل با عنوان ضمیمه ها می باشدوبه معرفی برخی ادعی?مشهور ودعا برای امور مختلف می پردازد.

بررسی معنا و مفهوم دعا، نقل و تشریح آیاتی که در آنها ریشه «دعو» به کار رفته، بررسی تفاوت ادعیه مسلمانان و اولیا و بیان فواید و کاربرد دعا، از جمله مطالبی است که نگارنده در این پایان نامه، بدانها پرداخته است. دعا در دید شیعه و بنا بر ادعیه شیعه، ترسیم گر چهره دقیق دین، راه و رسم حکومت و زندگی بر اساس تعالیم صحیح اسلام است، دعا، عاملی نیرومند در تحریک و ترغیب انسان ها، عاملی جهت مقاومت، عاملی برای پیروزی در نبردهای مختلف، عاملی بزرگ در پیروزی نفس بر وساوس شیطانی، و عاملی نیرومند در جذب مقامات معنوی و در راه تربیت اخلاق است، نه وسیله ای برای تحذیر جامعه. دعای در نزد شیعه ، همچون رهبانیت در مسیحیت نیست؛ بلکه حرکت است و تلاش و توکّل، و در نهایت، درخواست کمک از خداوند متعال و به همین علّت، بهترین هدیه ای است که می توان آن را به مسلمانان داد. گرچه این پایان نامه دارای باب بندی و فصل های متعدّد نیست؛ ولی نگارنده در ده قسمت، بحث های مربوط به دعا را با عنوان های مختلف بیان نموده است. در بخش نخست، معانی دعا از دیدگاه لغت شناسان و کتب لغت بررسی شده است. کتب لغت برای دعا معانی متعدّدی از قبیل: استغاثه، عبادت، میل و رغبت به خداوند، ندا کردن، سؤال و طلب، خواندن و نیایش ذکر کرده اند، که هر یک از این واژه ها به همراه آیات و روایات و دیدگاه بزرگان، تبیین گردیده است. بخش دیگر پایان نامه به بررسی دسته بندی آیات بر حسب معانی لغوی و اصطلاحی پرداخته است . واژه دعا و مشتقاتش 209 مرتبه در قرآن به کار رفته است. نگارنده، پس از ذکر این واژه ها به دسته بندی آنها بر اساس کاربرد پرداخته است. بخش سوم تحقیق، در بیان انواع نیایشگران و اقسام دعاها از نظر آنان است. وی در این بخش می نویسد: دعا، انواع مختلف دارد. هر کس بر حسب استعداد و نزدیکی با خدای خویش به مناجات پرداخته است. انسان گنهکار، به نوعی با خدای خویش سخن می گوید، انسان عاشق و دلسوخته محبّت خداوند نیز به نوع دیگر، اولیا و اوصیا به زبانی، و پیامبران به زبانی دیگر. به طور کلّی، روح دعا و مناجات به روحیه افراد مختلف، بستگی دارد. در بخش چهارم، نگارنده بعد از دسته بندی آیات قرآن و روایات مأثوره و بررسی انواع نیایشگران و اقسام دعاها به این مسئله پرداخته که: محتوای دعاهای قرآنی چیست و قرآن، چگونه دعا کردن را تعلیم می دهد؟ وی دعاهای قرآنی را به شش دسته تقسیم نموده است: 1 . دعا جهت هدایت و توفیق، 2 . دعا در توبه و استغفار، 3 . دعا برای خیر دنیا و آخرت و وسعت رزق، 4 . دعا برای پدر و مادر و برادران و مؤمنان، 5 . دعا برای فرزندان و همسران، 6 . دعا برای پایداری و رهایی از شیاطین جن و انس و خلاصی از عذاب دنیا و آخرت. بخش چهارم مربوط به آداب دعاست که از کتاب احیاء العلوم غزالی مواردی از آداب دعا را که به نوعی به شرایط استجابت دعا نیز برمی گردد، توضیح داده است، وی سپس در بخش پنجم بحث شرایط استجابت دعا را پیش کشیده، و به تناسب در باب دلایل عدم اجابت دعا نیز مطالبی را ایراد کرده است وی برای استجابت دعا پانزده شرط را برمی شمرد و توضیح می دهد. بخش ششم رساله مربوط به فواید دعاست، که در ضمن شرح و بسط این مسأله از منکران این مطلب نیز سخن گفته و منکران را به پنج دسته تقسیم و عقاید آنان را توضیح داده است، از جمله فواید دعا که نگارنده به آنها اشاره می کند عبارت است از: رد بلاء، اثرگذاری در امور معنوی و اثر در روح و روان آدمی در جنبه مثبت آرامش و آسایش. دعا در قاموس کتاب مقدس عنوان مبحث بعدی رساله است، در این باب با ذکر جملات و فرازهایی از انجیل و کتاب های دیگر مربوط به ادیان، وجوب دعا و نماز در کتاب مقدس و اثرات و فواید جانبی دعا را از این کتب بیان کرده است. دانشمندان نیز در باب دعا نظراتی دارند که موضوع بخش دیگر رساله است که هر کس حسب اعتقادات مذهبی خود مطلبی را عنوان نموده است، یکی از این دانشمندان که نظرش در این جا مورد بررسی قرار گرفته الکسیس کارل دانشمند و جراح فرانسوی است که اثر نیایش را با توجه به بیماران لاعلاجی که داشته به خوبی دریافته است. اما دعا در نهج البلاغه که آخرین بخش رساله را تشکیل می دهد، نگارنده در این بخش به مواردی که مولای متقیان در نهج البلاغه از آن سخن گفته می پردازد و بر این باور تأکید دارد که دعاهای مولا به نهج البلاغه محدود نمی شود، سپس نمونه هایی از دعاهای حضرت که در کلمات و حکمت های آن بزرگوار آمده ایراد می کند.

تحقیقی در شناخت دعا و آشنایی با ابعاد و زوایای گوناگون آن از دیدگاه قرآن کریم است. نویسنده ابتدا به ترسیم کلی سیمای دعا در قرآن و نیز الگوهای برتر دعا از دیدگاه قرآن همچون پیامبران به عنوان پیشگامان نیایش اشاره کرده است، سپس به شرایط و موانع استجابت دعا در قرآن پرداخته و یادآور می شود برای رسیدن به دعا و مناجات مفید و مؤثر، ابتدا باید آداب آن را شناخت و قرآن بهترین معلمی است که این آداب را به انسان می آموزد. برخی از نتایجی که نویسنده به آن دست یافته این است که دعا یک مسأله فردی و عبادی محض نیست بلکه آیات متعددی در قرآن آمده است که از نقش دعا در مسائل فرهنگی، تربیتی، سیاسی، نظامی و اقتصادی سخن گفته است و بر ارتباط نزدیک بین دعا، اصول و فروع دین اسلام دلالت دارد. وی همچنین نتیجه گرفته که بشر در هیچ عصر و زمانی بی نیاز از دعا نبوده و افراد مغرور و بیگانه با دعا و نیایش، نه تنها از الطاف الهی محروم می شوند بلکه عذاب خدا نیز در انتظار آنان است. و نیز نویسنده دربارة زمان دعا چنین نتیجه گرفته که انواع دعاکنندگان، فوائد دعا و زیان های ترک دعا از دیگر مباحث این پایان نامه است