جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موفقیت و پویایی در راستای نیل به اهداف جامعه، مستلزم تغییر در فعالیت‌ها، چگونگی اداره جامعه و به ویژه تامل بر روند توانمندسازی نیروی انسانی است. پژوهش کیفی حاضر، با هدف تبیین و شناسایی الگوی توانمندسازی نیروی انسانی در پرتو باور به مهدویت انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ ماهیت، مبتنی بر شیوه تحلیلی _ استنتاجی است و از لحاظ هدف، کاربردی و توسعه‌ای محسوب می‌شود و از لحاظ راهبرد پژوهش نیز یک پژوهش اکتشافی بوده و در نهایت، از لحاظ روش کیفی به‌کار رفته، مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد است. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش، استادان دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه، پژوهشگران حوزه مهدویت و مدیران منابع انسانی بوده، نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده، و روش انتخاب افراد نمونه، گلوله برفی است. با استناد به قاعده اشباع نظری، اندازه نهایی مشارکت‌کنندگان پژوهش، ۱۱ نفر خبره در حوزه پژوهش تعیین‌شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بود. در نهایت، جهت تحلیل اطلاعات به‌منزله محور اصلی نظریه‌پردازی مبتنی بر داده‌ها، از روش تحلیل محتوای مقوله‌ای استفاده شد. نتایج این پژوهش، مشتمل بر سه بعد و ۱۳ مولفه محوری بود. براساس تحلیل داده‌های پژوهش، از بعد ساختاری عواملی چون تاکید بر هدف‌مداری و تحول‌گرایی و برنامه‌ریزی هدفمند آموزشی، از بعد رفتاری صداقت و امانت‌داری، مسئولیت‌پذیری و تاثیرگذاری و از بعد زمینه‌ای تاکید بر ارتقای فرهنگ مهدویت، زهد و پارسایی، بندگی خالصانه و بصیرت، بیشتر مورد تاکید بوده‌اند.

یکی از چالش‌های مهمّ فراروی گفتمان مهدویت، مسئله «یاس و ناامیدی» از ظهور و قیام منجی موعود، به جهت طولانی شدن غیبت است. این چالش زمانی جدّی‌تر می‌شود که در برخی روایات، فرا رسیدن زمان ظهور منجی موعود با تحقق یاس و ناامیدی مردم پیوند خورده است. این روایات در ظاهر با روایت علوی «انتظروا الفرج و لا تیاسوا من روح الله فانّ احبّ الاعمال الی الله انتظار الفرج» که مبیّن پیوند مبنایی آموزه انتظار فرج با اصل قرآنی «حرمت یاس از روح الله» است، منافات دارد. پرسش اصلی این است که این روایات را چگونه باید تبیین نمود که با اصل مذکور منافات نداشته باشند؟ پاسخ این پرسش در گرو تبیین ارتباط مبنایی و معنایی انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یاس از روح الله است. توجه به تاکید تعالیم دینی بر مطلوبیت امید به رحمت الهی که موجب حرکت، پویایی و مجاهده در راه حق است و نیز، نهی از یاس و ناامیدی که سکون، رخوت و مسئولیت‌گریزی را به دنبال دارد، در کنار روایات پرشماری که به ترسیم سیمای حقیقی منتظران ظهور منجی موعود پرداخته و انتظار فرج را ملازم با حرکت، تلاش و مجاهده در راه حاکمیت حق و عدالت می‌داند، ارتباط مذکور را مبیّن می‌سازد. بر این اساس، روایاتی که ظهور منجی موعود را مقارن با تحقق یاس و ناامیدی می‌دانند هرگز به معنای جواز یاس و ناامیدی نبوده بلکه می‌توان این روایات را بدین معنا دانست که ظهور منجی موعود زمانی خواهد بود که مردم از همه حکومت‌ها و سیاست‌ها برای اجرای کامل عدالت در جهان، ناامید شوند و به اندازه‌ای از رشد معرفتی و فکری برسند که درک کنند تنها حکومت منجی موعود است که می‌تواند تامین‌کننده عدالت حقیقی باشد.

از جمله چالش‌های مهم در مسیر مهدویت، وجود مدعیان دروغین مهدویت است، شناخت مدعیان در ابتدای امر و واکنش به موقع، تاثیر به‌سزایی در مقابله با این جریانات انحرافی دارد. در روایات ما امور خارق‌العاده‌ای همچون داشتن معجزه، طول عمر، علم، ندای آسمانی، خسف و... درباره امام عصر؟عج؟ نقل شده است از جمله کارکردهای این خوارق عادات، کارکرد معرفتی و سلبی آنها می‌باشد. عدم قدرت مدعی دروغین بر معجزه از اموری است که براساس آن می‌توان عدم امامت او را نتیجه گرفت. کسی که طول عمر خارق‌العاده نداشته باشد، نمی‌تواند امام زمان باشد.کسی که دارای علم وسیع و عصمت نباشد نمی‌تواند امام باشد، کسی که مواریث انبیاء را به همراه ندارد و حضرت عیسی؟ع؟ برای تایید و یاری او نازل نشود، امام مهدی؟عج؟ نمی‌باشد.

زمینه و هدف تمدن زمینه‌ساز ظهور تمدنی است که مقدمات، اسباب و علل ظهور را فراهم می‌نماید. راستی، صداقت، عدالت و جامعه کم جرم از زمینه‌ها و پیش‌نیازهای ظهور است. به وجود آمدن این زمینه مستلزم دخالت‌های ایجابی تشکل‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم نهاد و دخالت‌های ایجابی و سلبی سازمان‌های رسمی فرهنگی و امنیتی همچون پلیس که وظیفه‌ی پیشگیری از جرم برای آن تعریف شده است می‌باشد. روش بررسی: روش تحقیق حاضر از نظر دادهها کمی و از نظر اهداف کاربردی و از نظر ماهیت، مطالعه همبستگی است. جامعه‌ آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی را تعداد هجده نفر از اساتید دانشگاه دارای مدرک تحصیلی در حوزه‌های فرهنگی و امنیتی که تعداد آنها با اشباع نظری به هجده نفر رسید، تشکیل می‌دهند و در بخش کمی تعداد 175 نفر از کارکنان پلیس دارای مدرک تحصیلی کارشناسی علوم اجتماعی، معارف اسلامی و فقه و حقوق شاغل در استان تهران با حداقل پنج سال کار اجرایی را شامل می‌شوند. ابزار سنجش پژوهش حاضر پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد. اعتبار ابزار به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن 83/. و روایی آن توسط روایی صوری تایید شده است. داده‌های حاضر به وسیله‌ی آزمون‌های آماری موسوم به همبستگی اسپیرمن و t تک نمونه‌ای در بسته نرم‌افزاری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها و نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که از نظر جامعه نمونه، با توجه به این‌که وظیفه پلیس، پیشگیری از جرم می‌باشد و اکنون اکثر نظریه‌پردازان وجه ایجابی پیشگیری از جرم یعنی رفع علل اولیه و اقدامات فرهنگی را موثرتر از اقدامات سلبی می‌دانند، پلیس می‌تواند به تحقق مولفه‌های بینشی، گرایشی و کنشی که از جمله مولفه‌های زمینه‌ساز ظهور می‌باشند کمک نماید. نتیجه آن‌که پلیس باید وجه ایجابی پیشگیرانه خود را توسعه بیشتری دهد.

واضح است که ظهور امام عصر(عج)، صرفا ظهور یک رهبر نیست؛ بلکه ظهور کمال ارزش های اخلاقی در میان جامعه منتظران است. به عبارت بهتر، ظهور موعود دارای ابعادی است که از آن جمله می توان به بارز شدن شعور یا به تعبیری، ظهور شعور، در میان جامعه منتظران اشاره کرد. این مهم، لازمه ظهور و استقرار حکمرانی حق مدار و عدل محور امام زمان(عج) به حساب می آید؛ چرا که ظهور، به معنای آشکار شدن و نمایان شدن است و ظهور شعور، یعنی بارز شدن شعور، فهم و درک عمیق پیروان از منطق رفتاری و سیره عملی امام معصوم(ع). در همین امتداد است که تاکید می شود: حکمت خداوند متعال و اتمام حجت او بر ابناء بشر، در برخورداری از نعمت حاکمیت معصوم(ع)، منوط به «قیام جامعه منتظر برای ارتقاء میانگین سطح شعور و آگاهی اجتماعی » است ؛ تا از این طریق، با شکل گیری جامعه صالحان ، شرایطی فراهم آید که مردم سالاری در آن جامعه ، منتج به واگذاری حکومت به ولایت حق مدار معصوم(ع) گردد. این مطالعه، با تامل بر سوالاتی درباره عوامل موثر بر استقرار حکومت عدل معصوم(ع) «و شرایط ضروری برای حفظ و پایداری آن » انجام شده است و در این بین، به ثبات سنت معصوم(ع) و عدم وجود تفاوت میان سیره معصومین (ع)، تاکید می شود که اگر در گذشته شرایطی فراهم شده است که موجب اهتمام پیامبر اکرم(ص) به استقرار حکومت عدل گردیده ، تکرار این شرایط، سبب بروز رفتار مشابهی در میان سایر معصومین(ع) خواهد شد. وجود دلالت های صریح در کلام و سیره معصومین(ع) نشان از ضرورت وجود یارانی ذی شعور و صالح و جامعه ای همراه، به منظور تشکیل حکومت عدل دارد؛ وجود یارانی آگاه و مخلص که شایستگی ملازمت و همراهی با معصوم را داشته باشند. بنابراین، سکوت امام علی(ع) و سپس قیام ایشان برای اجرای عدالت ، صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین (ع)و سنت سایر ائمه اطهار(ع)، همگی بر یک منطق واحد استوار است؛ مبنی بر این که ، شعور پیروان، شرط ضروری برای استقرار و پایداری حکومت عدل معصوم(ع) است. در این میان، نقش محوری علماء ربانی به منزله پیروان خاص معصوم(ع)، در ارتقاء سطح بلوغ اجتماعی و شعور و آگاهی آحاد جامعه، قابل توجه است.

هدف اصلی نوشتار حاضر مطالعه اندیشه موعودگرایی و مهدویت عصر صفویه با توجه ویژه به جایگاه این اندیشه در ظرفیت و فرآیند تمدّنی آن روزگار است. اهمیت این موضوع ناشی از آن است که با آغاز عصر صفویه و هم‌زمان با رسمی شدن مذهب تشیع در ایران، بحث مهدویت به‌عنوان رکن اصلی تشیع، با خردمندانه عمل‌کردن دولت‌مردان وارد مرحله جدیدی شد که با مراحل قبل از خود دارای تفاوت‌های آشکاری بود. اندیشه مهدویت در ابعاد مختلفی همانند تئوری اتصال حکومت صفویه به حکومت امام زمان؟عج؟، نیابت صاحب‌الزمان؟عج؟، فرهنگ انتظار منجی و نظایر آن موجب ایجاد تحولاتی بنیادین در تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران شده است که تا به امروز نیز تداوم داشته است. این پژوهش درصدد است براساس الگوی نظری ماکس وبر و با روش توصیفی _ تحلیلی ضمن توجه به ضرورت کاربرد رویکردهای جامعه‌شناختی در تحلیل پدیده‌های تاریخی و بر پایه منابع کتابخانه‌ای، سیر تحولات اجتماعی و فرهنگی دولت شیعی صفویه را با تاکید بر اندیشه موعودگرایی در چشم‌انداز حیات تمدّنی جامعه به‌عنوان پایه‌ و زیربنایی برای دوره‌های بعد بررسی و تحلیل نماید. نتایج نشان می‌دهد فرهنگ تشیع با ارائه عناصر تمدّن‌سازی هم‌چون رهبری عالمانه، شریعت‌محوری، خردگرایی و عقلانیت، پویایی‌بخشی و تحقق جامعه آرمانی در قالب فرهنگ انتظار، می‌تواند نقش بسزایی در فرایند تمدّن‌سازی جامعه عصر صفوی ایفا کند.

معنویت دینی برآیند و حاصل شکلی از زیستن است که بر پایه رابطه قلبی - ایمانی با خدا و پیوند حبی نسبت به پیامبر و اهل‌بیت طاهرین‌اش شکل گرفته» اعمال و زندگی فرد معنوی را برپایه تعالیم وحیانی و تلاش برای برپایی حکومت ولی‌عص رال تبلور می‌بخشد. با توجه به گسترش جریان‌های معنوی جدید که ماهیتی تکثرگرا داشته مخاطبان را به ورطه نسبیت گرایی و اباحه گرایی سوق می‌دهند. معنویت دینی معنویتی به دور از اباحه گرایی و نسبیت‌اندیشی معرفتی یا اخلاقی است. این نوشتار با روش توصیفی -تحلیلی و برپایه محکمات عقلی و نقلی هویت معنویت دینی را از منظ ر آموزه های شیعی -مهدوی در چهار بخشش معرفت‌شناختی» هستی‌شناختی» انسان‌شناختی و وظیفه شناختی مورد بررسی قرار داده و به این نتایج رسیده است که معنویت دینی قائل به عقلانیت » وحیانیت » وجود خداء عصمت و علم فرابشری و پیامبرو امام معصومء ضرورت اقتدا به امام معصوم برای دوری از انحرافات» وجود و اصالت روح و امام معصوم به عنوان واسطه فیض و ولی نعم است و معنویت دینی آخرت گراء شریعت گرا و اعتدال‌گراء قائل به پذیرش ولایت معصوم به عنوان شرط قبولی اعمال و بالاخره ضرورت احیای امرمعصوم به عنوان اصلی ترین وظیفه منتظران حقیقی است

کنیه «ابن الانسان» از اصطلاحات کتاب مقدس است که یهودیان آن را بر مسیح موعود آخرالزمان تطبیق می‌کنند؛ مسیحیان نیز حضرت عیسی؟ع؟ را ابن الانسان موعود کتاب مقدس و منجی آخرالزمان معرفی می‌کنند. برخی شیعیان نیز با تطبیق کارکردهای «ابن الانسان» با مهدی موجود موعود؟عج؟ این شخصیت را همان منجی اسلام می‌دانند. در این میان بهائیان که از انشعابات انحرافی تشیع است، با تطبیق‌های گوناگون، در پی دست‌یابی به اهداف خودشان هستند. این نوشتار بر پایه روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی تطبیق‌های شخصیت «ابن الانسان» را از دیدگاه یهودیت و مسیحیت و اسلام و گروه منحرف بهائیت بیان می‌کند؛ سپس به تحلیل آن‌ها می‌پردازد. در پایان این شخصیت را همان حضرت عیسی؟ع؟ می‌شناسند که همراه امام مهدی موعود؟عج؟ خواهد آمد و به آن حضرت اقتدا خواهد کرد و سرانجام بر پایه تحریف و تناقضات در تطبیقات بهائیان، آنان را نادرست شمرده و نقد می‌کند.

فتنه منطقه شام قبل از ظهور صحنه رویارویی، اختلاف بین رمحان (جریان اصهب و جریان ابقع)، حضور ترک‌ها و رومی‌ها خواهد بود که سرانجام منجر به قدرت رسیدن آخرین حاکم دمشق (سفیانی) قبل از ظهور خواهد گردید. سفیانی که توسط مثلث «روم، یهود و عرب» حمایت و پشتیبانی می‌شود، ابتدا بر دمشق و سایر مناطق الکور الخمس مسلط می‌گردد و آن‌گاه بعد از پیروزی در جنگ قرقیسیا، عزم حمله به عراق را خواهد داشت. در این نوشتار با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی _ تحلیلی و با استناد به منابع معتبر روایی، ترتیب «فتنه حوادث منطقه شام قبل از ظهور» ترسیم خواهد شد.