جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این مجموعه اولین بحث گسترده درباره رابطه یهودیت و تفکر فرآیندی را تشکیل می دهد. در نیم قرن اخیر، فلسفه های آلفرد نورث وایتهد و چارلز هارتشورن به منابع مهمی برای تأمل الهیات معاصر تبدیل شده است. اخیراً تعدادی از متفکران یهودی تفکر فرآیندی را به عنوان منبعی بالقوه ارزشمند برای الهیات پست مدرن یهودی مورد بررسی قرار داده اند. این کتاب بسیاری از متفکران یهودی را که پیشگام این بحث بوده اند گرد هم آورده است. متفکران یهودی که فرآیندی را چارچوبی مفید برای تفکر یهودی معاصر یافته‌اند، در مورد موضوعاتی بحث می‌کنند که عمدتاً الهیاتی هستند، مانند تعالی و وجود خدا، مشکل شر، ایده وحی. همچنین گفت و گوی بین متفکران یهودی و مسیحی در مورد مناسب بودن تفکر فرآیندی برای سنت های مذهبی آنها گنجانده شده است. بازتاب انتقادی در مورد تداوم و ناپیوستگی بین یهودیت و مدل فرآیند نیز پوشش داده شده است.

ترجمه ماشینی: این کتاب در مورد مفهوم خدا در فلسفه نئوکلاسیک چارلز هارتشورن و آنچه در فیلسوفان تحلیلی که به خداباوری کلاسیک پایبند هستند، گفت وگویی را آغاز می کند، و در جایی که به طور آزمایشی آغاز شده است، گفتگو را ادامه می دهد. دو ویژگی متمایز کتاب، بررسی دقیق استفاده هارتشورن از ماتریس‌های موقعیت در فلسفه دین است تا از دید نزدیک‌بینانه از گزینه‌های نظری که پیش روی ما قرار دارد جلوگیری شود، و پرداخت گسترده‌ای به تخصیص عمدتاً غیرانتقادی خداباوران تحلیلی. سنت ارسطویی در الهیات، سنتی که بر شکل خاصی از افلاطونیسم تکیه دارد که لزوماً توسط افلاطون وجود ندارد.

ترجمه ماشینی: چارلز هارتشورن (1897-2000) که از نظر بسیاری یکی از بزرگترین فیلسوفان دین و متافیزیکدانان قرن بیستم است، در طول زندگی طولانی خود به مسائل زیبایی شناسی پرداخت. با این حال، تلاش‌های او در این زمینه شاید نادیده گرفته‌شده‌ترین جنبه تفکر گسترده و بسیار ظریف او باشد. زیبایی الهی اولین توضیح مفصلی از نظریه زیبایی‌شناختی هارتشورن و جایگاه آن در فلسفه خدامرکزی او ارائه می‌کند. همانطور که دانیل آ. دامبروفسکی توضیح می‌دهد، هارتشورن یک خداباوری نئوکلاسیک یا فرآیندی را ارائه کرد که در تضاد با خداباوری «کلاسیک» مورد دفاع یهودیان سنت‌گرا، مسیحیان و مسلمانان بود. مومنان تصور او از خدا دو قطبی بود، که می‌توانست ویژگی‌های خاصی را به خدا نسبت دهد که سنت‌گرایان آن را کنار گذاشته‌اند. به عنوان مثال، از نظر هارتشورن، خداوند می تواند جنبه های عالی هم از فعالیت و هم انفعال، یا هم از دوام و تغییر را در بر گیرد. از سوی دیگر، خداباوران کلاسیک، انفعال و تغییر را از تصورات خود حذف می‌کنند. دامبروفسکی در ادامه پیامدهای دیدگاه هارتشورن از خدا را برای زیبایی‌شناسی توضیح می‌دهد، که برای او معانی گسترده و محدود داشت: همه احساس یا حس حسی، در سطح وسیع. حس، و یک احساس منظم برای زیبایی، به معنای محدود. شامل بحث هایی در مورد قدردانی معروف هارتشورن از زیبایی شناسی آواز پرندگان است. نگاه او به زیبایی به عنوان وسیله ای بین دو مجموعه افراط. ایده او از نگرش زیبایی شناختی، که بر ارزش هایی متمرکز است که ذاتی هستند و بلافاصله احساس می شوند. و جایگاه مرگ در زیبایی شناسی او، که در آن ارزش زندگی ما در زیبایی یا شدت تجربه ای است که ما به زندگی الهی کمک می کنیم. Divine Beauty با پر کردن شکاف مهمی در درک ما از هارتشورن، دلیل قانع‌کننده‌ای برای برتری خداباوری نئوکلاسیک او بر خداباوری کلاسیک است.

ترجمه ماشینی: فلسفه دین افلاطونی دیدگاه‌های سنتی تفکر دینی افلاطون را به چالش می‌کشد، و استدلال می‌کند که این دیدگاه‌ها در مورد تکریم هستی در مقابل تبدیل شدن، اغراق می‌کنند. دانیل آ. دامبروفسکی بررسی می‌کند که چگونه دیدگاه‌های فرآیندی یا نئوکلاسیک در مورد دیدگاه افلاطون نسبت به خدا عمدتاً نادیده گرفته شده‌اند، و هم دیدگاه ما را نسبت به افلاطون و هم دیدگاه ما را نسبت به آنچه در فلسفه دین معاصر بر اساس افلاطون می‌توان گفت ضعیف می‌کند. با نگاهی به دیالوگ های بعدی که عمدتاً نادیده گرفته شده اند، دامبروفسکی یک خداباوری پویا را در افلاطون می یابد و یک فلسفه دین افلاطونی جدید و بسیار متفاوت ارائه می دهد. چارچوب تفسیری اثر از کاربرد فلسفه فرآیندی ناشی می شود و ادامه اندیشه افلاطون را در آثار هارتشورن و وایتهد مورد بحث قرار می دهد.

ترجمه ماشینی: در سال‌های اخیر، برهان هستی‌شناختی و متافیزیک خداباورانه توسط فیلسوفانی که هم در سنت‌های تحلیلی و هم در سنت‌های قاره‌ای کار می‌کنند مورد انتقاد قرار گرفته است. پاسخ به این انتقادات عمدتاً از جانب فیلسوفانی است که از مفهوم سنتی و مشکل‌ساز خدا استفاده می‌کنند. در این جلد در سال 2006، دانیل آ. دامبروفسکی از استدلال هستی‌شناختی در برابر منتقدان معاصرش دفاع می‌کند، اما او این کار را با استفاده از مفهومی نئوکلاسیک یا فرآیندی از خدا انجام می‌دهد و از این طریق، پرونده متافیزیک خداباورانه معاصر را تقویت می‌کند. او با تکیه بر اندیشه چارلز هارتشورن، تمایز حیاتی هارتشورن بین وجود الهی و فعلیت الهی را بنا می کند، که مدافعان نئوکلاسیک استدلال هستی شناختی را قادر می سازد از انتقاد آشنا مبنی بر اینکه استدلال به طور نامشروع از یک مفهوم انتزاعی به واقعیت انضمامی حرکت می کند، اجتناب کنند. بنابراین، استدلال او از مشکلات ذاتی مفهوم سنتی خدا به عنوان ایستا اجتناب می کند.

ترجمه ماشینی: دانیل آ.دامبروفسکی تاریخچه مفهوم خدا را از منظر خداباوری نئوکلاسیک یا فرآیندی بررسی می کند. رویکرد نئوکلاسیک او بحران کنونی خداباوری فلسفی را که بین دفاع از خداباوری کلاسیک و ادعاهای شک گرایی مذهبی گرفتار شده است، تسکین می دهد.در عوض، این اثر مفهوم چارلز هارتشورن از خدایی را ارائه می‌کند که همیشه تکامل می‌یابد، کاملاً بر خلاف شکل ظاهری کامل روایت‌های سنتی‌تر، و به‌طور فزاینده‌ای رضایت‌بخش‌تر. دامبروفسکی قبل از پرداختن به مشارکت‌های قرن شانزدهم تا بیستم، خداباوران کلاسیک و ریشه‌های آن‌ها را در فلسفه یونان باستان بررسی می‌کند و در نهایت درباره بیست و سه متفکر بحث می‌کند. شخصیت‌های کلیدی در این تاریخ افلاطون هستند که از قضا پایه‌های فلسفی مفاهیم کلاسیک و نئوکلاسیک را فراهم کرد، و سه شخصیت بزرگ در خداباوری فرآیندی: هنری برگسون، آلفرد نورث وایتهد و هارتشورن. مفهوم خدا گذشته ای غنی دارد. این کتاب استدلال می کند که می تواند آینده ای غنی نیز داشته باشد.

هارتشون در تبیین رابطة فعال و دو سویۀ خدا با جهان از ایدۀ تعالی و تنزه خداوند دست می­کشد و با ایجاد تحولاتی در باب اوصاف الهی از جمله علم مطلق می­کوشد تا مبانی الهیاتی جدیدی را برای ارتباط خداوند با جهان فراهم آورد. ملاصدرا نیز تفسیر خاصی از رابطة دو سویة خدا و جهان به دست می­دهد؛ تفسیری که در آن تعالی خدا به همراه حضور وجودی در جهان حفظ شده است و حلول از هر دو سوی (= حلول خدا در جهان و حلول جهان در خدا) انکار می­شود. پرسش پایة این جستار آن است که رابطة وجودی خدا و جهان از دیدگاه هارتشورن و ملاصدرا چگونه است. دستاوردهای این جستار عبارتند از: برخلاف دیدگاه هارتشورن، در فلسفة صدرایی قطب انتزاعی خدا انکار می­گردد و خدا یکسره خارجیت و واجب و قائم به ذات معرفی می­شود. همچنین، در الهیات هارتشورن، قطب عینی خدا در پویش و خدا متأثر از مخلوقات است، اما در فلسفة ملاصدرا این پویش انکار می­شود و حرکت منحصر در طبیعت و وجود انسان می­شود و نه خدا که مفارقاتِ تجدد پذیر، یعنی نفوس، متأثر از دعای بندگان هستند. افزون برآن، در فلسفة ملاصدرا برخلاف الهیات هارتشورن، هیچ­گونه از حلول برای خدا متصور نیست.

مسئلۀ شر یکی از مهم‌ترین مسائلی است که دغدغۀ فیلسوفان دین و متکلمان بوده است. الهی‌دانان پویشی مانند وایتهد، هارتسهورن و گریفین، رویکرد جدیدی به این مسئله داشته‌اند؛ یعنی فلاسفه و متکلمان گذشته، بیشتر با قبول صفات (علم، قدرت و خیرخواهی مطلق) خداوند به تبیین و توجیه شرور پرداختند؛ اما فلاسفۀ دین پویشی با رد علم و قدرت مطلق الهی این مسئله را بررسی می‌کنند؛ یعنی علم خدا را زمانی می‌دانند، موجودات را نیز دارای قدرت خلاقه می‌دانستد و با محدود دانستن قدرت خداوند او را از شبهۀ شر مبرا می‌کنند. در این نوشتار ضمن بررسی اندیشۀ آن‌ها و البته با تأکید بر هارتسهورن، دیدگاه آن‌ها را نقد خواهیم کرد.

موضوع زبان دینی مسئله ای است که شاید بتوان گفت در تمام ادیان آسمانی مطرح است. مباحث زبان دینی، شامل چیستی زبان دینی، معناداری و معرفت بخش بودن انواع گزاره های دینی است. مهم ترین بخش آن مربوط به گزاره های کلامی است که از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و متکلمان دینی بوده است.این نوشتار با رویکرد تحلیلی، بررسی تطبیقی آرای علامه طباطبایی و ویلیام آلستون فیلسوف دین امریکایی معاصر، در زمینه زبان الاهیات (کلام) مدّنظر است. آلستون برای توجیه مشکل اطلاق گزاره های کلامی بر خدا، نظریه «کارکردگرایی» را مطرح می کند. علامه برای توجیه این مشکل، نظریه های «اشتراک معنوی و تشکیک در وجود»، «تأویل کلامی» و «غائیت» را مطرح می سازد که هر کدام در جایی کاربرد دارند. نظریه اشتراک معنوی درباره اوصافی نظیر علم، قدرت، حیات و وجود کاربرد دارد و اطلاق آنها را توجیه می کند. نظریه تأویل کلامی در مورد اوصافی مانند سمیع، بصیر، دارای دست بودن و مکان داشتن کاربرد دارد که این اوصاف، متعلق به ممکنات، و از ساحت الاهی دور است. این اوصاف، به اوصاف دسته اول تأویل برده می شود و نظریه غائیت در زبان عرفی و دینی و درباره تمام اوصاف استفاده می شود و کاربرد و صدق آنها را توجیه می کند.