جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه آثار استاد شهید مطهری۳ شامل: توحید، جاذبه و دافعه علی (ع)، جامعه و تاریخ، جهاد، جهان بینی توحیدی (جلد دوم)، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی ۱، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی ۲، سیری در سیره نبوی، سیری در نهج البلاغه، شرح منظومه ۱، شرح منظومه ۲، شش مقاله (الغدیر و وحدت اسلامی)، عدل الهی.

ماکیاولی با کشف واقعیت مؤثر و سپس، ایجاد نسبت میان واقعیت مؤثر با مفاهیمی چون مناسبات انسانی، ملت و نجات میهن، موفق می‌شود تفسیری جدید از اخلاق، فضیلت و نسبت آن با واقعیت زندگی ارائه دهد و تصور سنتی از اخلاق را در نسبت با زندگی دگرگون سازد. او با قراردادنِ مناسبات انسانی و مصلحت عمومی در اکتشاف قانون اخلاقی، زمینه را برای تصور هگل از اخلاق انضمامی و دین قومی فراهم آورد. هگل باتوجه‌به این تصور ماکیاولی است که ایدۀ اصلی پدیدارشناسی روح را که همان ایجاد رابطۀ دیالکتیکی میان دوگانۀ آسمان و زمین است به دست آورد. براین‌اساس، تناقض اخلاق با طبیعت و میل انسانی از میان می‌برد و به‌واسطۀ پروراندن اخلاق از ریشه‌های خواست، میل و طبیعت انسانی، اخلاق را در کلی به نام روح قومی و عرفی قابلِ‌درک معرفی کند. همچنین باتوجه‌به امکانی که واقعیت مؤثر ماکیاولی در اختیار هگل قرار می‌دهد، او موفق می‌شود نسبتی میان ایدئالیسم و رئالیسم برقرار کند و استخراج ایدئالیسم از درون رئالیسم را توضیح دهد. نگارندگان در این مجال می‌کوشند که با ارائه تفسیری نو از شهریار مدرنِ ماکیاولی و نشان‌دادن امکانات فلسفی بزرگی که این اثر در اختیار فلاسفۀ بعد از خود، خصوصاً هگل، قرار می‌دهد، نسبتی میان منطق شهریار ماکیاولی و تکوین منطق پدیدارشناسی روح برقرار کنند.

دیالتیک، پیش از آنکه روش باشد، تجربه‌ای است که هگل، از راه آن از یک فکرت به فکرتی دیگر می رسد. کار اصلی هگل، غلبه کردن بر رمانتیزم و عقلانیت بخشیدن به جزم مذهبی بوده و در عین حال توانسته کاری کند که ناسازی‌ها و حتی خود جنبه تراژیک جهان تمامیت یافته، در مجموعه‌ای آزاد از زمان، که عقلانیت و واقعیت سرانجام در آن بهم می‌رسد، به اصطلاح از بین برود. انسان در فلسفه هگل، که سلسله پیوسته‌ای از مفاهیم است، به نوعی شهود عارفانه و گرمای عاطفه بر می‌خورد. او مبنای کار خود را، بر مشکل‌های اخلاقی و مذهبی گذاشته است. مطالعه آگاهی ناخشنود او، آگاهی به تناقض‌ها است. این آگاهی ناخشنود، بیانگر همه وجوه نافکرانی در فکرت و نشان دهنده عنصر تاریک است که باید به آن غلبه کرد؛ عنصری که در آغاز عالم، آن گاه به فکرت از خود به درآمده، شکل گرفته است. هدف فلسفه او، شبیه به هدف شعر گوته، شیلر و شعرای رمانتیک است ؛ یعنی سازش دادن حدود متضاد با هم وعرضه آرمانی از مفاهیم جامع هماهنگ با یک دیگرکه در آن درون و بیرون و جزء و کل در پرتو بینش یونانی با هم یگانه خواهند شد. نویسنده در کتاب حاضر ضمن بیان کلی فلسفه هگل مباحثی را درباب مشی‌های اندیشه هگل، جایگاه فکرت آگاهی ناخشنود در تشکیل نظریه‌های او، تفسیر بندی از پدیدار شناسی جان، چگونگی تشکیل نظریه او و... مطرح کرده است.

مفهوم شیء فی‌نفسه در فلسفۀ کانت همان عاملی است که ما را از شناخت شیء چنان که در خود هست محروم می‌سازد و به همین خاطر برای هگل که اعتقاد داشت دانش به هیچ حدی محدود نمی‌شود، پذیرفتنی نبود و او برای رسیدن به آنچه خود آن را دانش مطلق می‎نامید چاره‎ای جز این نداشت که سایۀ این مفهوم را از سر ایدئالیسم مطلق خود کم کند. ما در این مقاله بر خلاف پژوهش‌های دیگر که به نقد به اصطلاحِ خود هگل بیرونیِ او بر مفهوم شیء فی‌نفسه پرداخته و تمرکز خود را بر آن‌ قطعاتی گذاشته‌اند که هگل به صورت پراکنده در نقد این مفهوم مطرح کرده است، اولاً تلاش خواهیم کرد مواجهۀ درون‌ماندگار او را با شیء فی‌نفسه، آن‌گونه که در فصل نخست پدیدارشناسی روح صورت می‌گیرد مورد بررسی قرار داده و نشان دهیم که چرا او معتقد بود که اگر فرآیند رفع قالب‌های آگاهی در یکدیگر به‌درستی دنبال شود، اساساً چیزی همچون شیء فی‌نفسه محلی از اعراب نخواهد داشت. سپس با بررسی روایت او از این فرآیند، می‌کوشیم نشان دهیم که او دست کم در پدیدارشناسی روح قادر نبوده است شیء فی‌نفسه را از پیش پای اندیشۀ خود بردارد و در واقع می‌توان این مفهوم را دقیقاً به همان معنایی که کانت از آن مراد می‌کرد، از میان سطور پدیدارشناسی روح بیرون کشید.

یکی از شیوه‌های دین پژوهی، پدیدار‌شناسی دین است. این رشته در سده‌های اخیر رواج فراوانی یافته و دانشمندان بزرگی مانند رودلف اوتو، ژوکو بلیکر، میرچا الیاده و ... بر چنین روی آوری به دین تأکید کرده‌اند.اینکه پدیدار شناسی چیست و پدیدار شناسی فلسفی کدام است؟ آیا پدیدار شناسی در تحلیل و توصیف علمی امور کار آمد است؟ اموری است که این تحقیق به ‌روشی تحلیلی و البته به اجمال در‌صدد پاسخگویی به آن است.

کتاب فلسفۀ آلمانی مجموعۀ نه مقاله از مدخل‌های «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد» است که شرح آرای نمایندگان برخی از مهم‌ترین مکاتب و جریان‌های فکری آلمان در سدۀ هجدهم و نوزدهم را در بر دارد. خوانندگان در این مجلد با اندیشه‌های کانت، فیشته و هگل (ایدئالیسم آلمان)، آوگوست شلگل و فریدریش شلگل (رومانتیسم)، شلایرماخر، دیلتای و یورک (هرمنوتیک مدرن) و یاکوبی (منتقد معروف کانت و فیشته و شلینگ) آشنا می‌شوند. با نظر به این که این مکاتب و جریان‌‎های فکری با یکدیگر داد و ستد داشته‌اند و بر فلسفۀ آلمانی سدۀ بیستم (پدیدارشناسی، فلسفۀ وجودی، هرمنوتیک فلسفی و نظریۀ انتقادی) هم تأثیر گذاشته‌اند، مطالعۀ مقالات این مجموعه فهم عمیق‌تر فلسفۀ آلمان از قرن هجدهم تا بیستم را تسهیل خواهد کرد. در کتاب «فلسفه ی آلمانی: از کانت تا هگل»، نگاهی اندیشمندانه و تحلیلی به میراث فکری آلمان در عرصه‌ی فلسفه از قرن هجدهم تا آستانه‌ی قرن بیستم انداخته شده است. این مجموعه، که دربرگیرنده‌ی نه مقاله از مدخل‌های "دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد" است، به‌طور خاص به تبیین و تفسیر آرا و اندیشه‌های برخی از نام‌آورترین فیلسوفان و متفکران آلمانی می‌پردازد که هر یک به نوبه‌ی خود نقشی تعیین‌کننده در تکوین فلسفه‌ی مدرن داشته‌اند. ایدئالیسم، رومانتیسم و هرمنوتیک: سه جریان مکتبی این کتاب، اندیشه‌های کانت، فیشته و هگل را در قالب ایدئالیسم آلمانی معرفی می‌کند و به بررسی تأثیر این فلاسفه بر جریان‌های بعدی می‌پردازد. رومانتیسم آلمانی نیز با آرای آوگوست و فریدریش شلگل، و هرمنوتیک مدرن با اندیشه‌های شلایرماخر، دیلتای و یورک، نشان‌دهنده‌ی دیگر جوانب تأثیرگذار این فلسفه است. به‌ویژه، نقدهای یاکوبی بر کانت و فیشته و شلینگ به عنوان یک بخش مکمل، بینشی جامع نسبت به تعاملات فلسفی آن دوران ارائه می‌دهد. پیوندهای فکری و تأثیرات تاریخی مطالعه‌ی این مقالات، به خواننده این امکان را می‌دهد که درکی عمیق‌تر از پیوندهای فکری میان این مکاتب و جریان‌های فلسفی پیدا کند و نحوه‌ی تأثیرگذاری آن‌ها بر دوره‌های بعدی فلسفه‌ی آلمانی را دریابد. این تأثیرات شامل پدیدارشناسی، فلسفه‌ی وجودی، هرمنوتیک فلسفی و نظریه‌ی انتقادی می‌شود که هر یک نقش محوری در تکامل فلسفی قرن بیستم ایفا کرده‌اند. کتابی برای درک تحول فلسفه با نگاهی به "فلسفه ی آلمانی: از کانت تا هگل"، می‌توان دریافت که فلسفه به مثابه‌ی یک جریان زنده و در حال تکامل است که هر نسل با تکیه بر دستاوردها و اندیشه‌های پیشینیان، به بازسازی و ارتقای آن می‌پردازد. این کتاب، نه تنها یک مرجع علمی برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه است، بلکه برای هر خواننده‌ی کنجکاوی که به دنبال فهم ژرف‌تری از ریشه‌ها و تکوین اندیشه‌های فلسفی است، می‌تواند مطالعه‌ای لذت‌بخش و آموزنده باشد.