جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله‌ی حاضر به بحث الهیات هگل با محوریت برهان وجودی می‌پردازد. ابتدا سیر تاریخی برهان وجودی و تقریرهای مختلف آن بیان می‌گردد و نقدهای واردشده به برهان بررسی می‌شود. سپس به برهان وجودی ارائه‌شده توسط هگل، که مهم‌ترین بحث کتاب است پرداخته می‌شود. ادعای هگل آن است که پس از تدوین برهان وجودی می‌تواند یک هستی‌شناسی الوهی و متافیزیکی با موضوع خدا را پایه‌ ریزی کند. او نشان می‌ دهد که اگر خدا سوژه‌ ای خودآگاه باشد ضرورتاً دارای ساختار تثلیثی خواهد بود زیرا خودآگاهی نیازمند ساختار تثلیثی است. او در طی بیان این ساختار تثلیثی مشکل سوژه و ابژه را که از مسائل مهم فلسفه است حل می‌کند. هگل نشان می‌دهد که خدا چیزی جدای از جهان و انسان نیست. بلکه همه‌ ی هستی برون شدگی و تجلی خدا است. خدا در مقام روح خودش را در کل خلقت، به‌ ویژه روح انسانی عیان می‌کند و در این عیان شدگی خویشتن را می‌شناسد و به خود آگاه می‌شود. هگل مدعی است اشکالاتی که می‌توان به برهان‌های وجودی که پیش از او مطرح ‌شده بود، و حتی نقدهای ارائه‌ شده علیه آن‌ها وارد کرد، آن است که آن‌ها همه از تصوری غلط از مفاهیم و به‌ خصوص مفهوم خدا نشأت می‌گیرند. متمایز ساختن حوزه‌ی مفهوم و وجود امری غلط است که در اندیشه‌ی فلسفی بسیاری از فلاسفه، من‌جمله کانت دیده می‌شود. ازنظر او این دو حوزه کاملاً با هم در تعامل قرار دارند و یکی بدون دیگری بی‌معنا می‌شود. با این دید مفهوم خدا نیز در ذهن ما روشن‌تر می‌شود. آنچه از مهم‌ترین نتیجه‌های این پژوهش است تطابق برهان وجودی هگل با کل نظام فلسفی او است که به‌ دقت آن را شرح خواهیم داد.