جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این مقاله، بررسی و بیان منابع و قواعدی است که اهل عرفان و حکمت و معبران، درتاویل و تعبیر رویا از آنها استفاده می کردند. اگر رویا را به یک متن تاویل پذیر تشبیه کنیم، دریافت می شود که خوابگزاران قدیم، در تاویل این متن، هم به عبارات متن یا نمادها، هم به احوال نویسنده متن و هم به اوضاع تاریخی و شرایط اجتماعی وی نظر داشتند. به سخنی دیگر، خوابگزاران قدما برسه پایه قرار داشت: نمادهای رویا، احوال بیننده رویا و شرایط زمان و مکانی ای که رویا در آن دیده شده است.خوابگزاران قدیم در تعبیر و تاویل نمادهای رویا، به منابع و ماخذی استناد می جستند؛ قرآن مجید و احادیث و امثال، از مهمترین منابع آنان در تعبیر رویا بود. یافتن تناسب های میان نمادها و معنی آنها، از طریق عقل یا دل نیز از راه های پی بردن به مفهوم و معنی صور ظاهر شده در رویا، بود. توجه به احوال بیننده رویا نیز در تاویل و تعبیر نقش به سزایی داشت. از این رو، دین، زبان و حرفه رویا بین، به هنگام تعبیر، مورد سوال قرارمی گرفت. به جز توجه به احوال شخصی که خواب دیده است، زمان و مکان دیدن رویا، در تعبیر و تاویل نقش مهمی ایفا می کرد.در این مقاله، ضمن بررسی و تحلیل منابع و قواعد رویا ازدیدگاه قدما، نظریه های روانکاوان معاصر نیز در پاره ای موارد، نقل شده است.

موضوع شهید وشهادت، درعرفان اسلامی، موضوعی است تازه و هنوزبه طور مستقل و جامع، درباره آن، تحقیقی صورت نگرفته است. با آن که در شریعت مقدس اسلام، جایگاه شهادت و شهید، به خوبی روشن و آشکار است و آیه و حدیث فراوانی دراین زمینه وجود دارد؛ اما در عرفان اسلامی تنها جمله هایی کوتاه، به صورت جسته و گریخته، در لابه لای متون عرفانی و کتاب های صوفیه یافت می شود که به مفهوم شهادت باز می گردد. در این مقاله، سعی بر آن است که پس از روشن کردن جایگاه شهادت و شهید درنگاه شریعت، به شناسایی و بررسی شهادت و شهید، در عرفان پرداخته شود وعامل های موثر در پدید آمدن شهادت در نگاه عرفان، مورد بررسی قرار گیرد.

کاربرد عددها در باورهای مردم، جایگاه خاصی دارد؛ به گونه ای که بعضی از آنها را، مقدس و برخی را شوم می پندارند.عدد سه یکی از عددهایی است که در اعتقاد مردم مقدس بوده و در آیین ها به آن توجه خاصی شده است؛ اما اندیشه وران درباره اعتقادات مربوط به این عدد سخنی نگفته اند.در این مقاله که با عنوان «جایگاه عدد سه در فرهنگ و آیین های باستانی ایرانیان» تهیه گردیده است نگارنده درباره ارزش عدد سه در فرهنگ و آیین مردم ایران زمین تحقیق کرده و سعی کرده است که شواهد معتبر از منابع مهم فرهنگی ایرانیان را برای اثبات تقدس این عدد ذکر کند.

این مقاله، به بررسی آثار داستانی صادق چوبک، از جهت عوامل فنی داستانی، مانند طرح، شخصیت، گفت وگو و... اختصاص دارد. هدف اصلی آن است تا شیوه برخورد، چوبک، به عنوان یکی از تواناترین نویسندگان داستان کوتاه، با عوامل مدرن داستان نویسی شناخته و ازاین رهگذر، سبک نویسندگی وی نیز مشخص شود. میزان تاثیر مکتب ادبی ناتورالیسم و نیز نهضت مدرنیسم، بر شیوه داستان نویسی چوبک، از دیگر اهداف این مقاله است.

«از خود بیگانگی»، به معنی دورشدن از اصل خویش، موضوعی است که در دوران های مختلف، مورد توجه دانشمندان بوده است؛ اما در عضر جدید و درجامعه صنعتی، به شکل تازه ای ظهور کرد و چهره خویش را نمودار ساخت؛ به طوری که دانشمندان بزرگ جامعه شناس، درباره این پدیده هشدارها داده و جامعه را از آن بر حذر داشته اند.در جامعه شناسی «از خود بیگانگی»، درحوزه تقسیم فنی کار ( تکنولوژی)، از جنبه فردی و اجتماعی توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است؛ زیرا در این راستا، انسان یا نسبت به خود، بیگانه می شود یا نسبت به جامعه. در جوامع صنعتی، توکویل را اولین کسی دانسته اند که بدون ذکر « الیناسیون» به تبیین آن پرداخت. سپس مارکس، این دیدگاه ها را تکمیل کرد؛ البته برخی از این دانشمندان تنها از دیدگاه اقتصادی، به این موضوع نگریسته اند و میشل فوکو، آلن تورن و ملوین زیمن نیز دیدگاه های خویش را، در این باره تبیین کرده اند.در متون ادب فارسی نیز این موضوع، نه تنها از جنبه ظاهری؛ بلکه ازجهات مختلف، مورد توجه قرار گرفته است. ناصرخسرو، یکی از اولین شاعرانی است که با مطرح کردن ارزش انسان و اهمیت او، با توجه به اوضاع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی روزگار خود، درباره این بیگانگی، سخن می گوید و انسان ها را ازغفلت و بی خبری نسبت به جایگاه خویش، بر حذر می دارد. او گرفتار شدن انسان را به زرق و برق های دنیوی و اسارت در چنگال دیو، دور شدن ازمقام خود می داند و کفتاروارگی را رمز بزرگ غفلت می شمارد.

قرن نهم در تاریخ ادب فارسی بسیار حائز اهمیت است. در این قرن، شاعران و نویسندگان زیادی به ظهور رسیدند و اشعار و نوشته های فراوانی را خلق کردند. از آن جا که این قرن مقدمه ای برای شروع سبک هندی و آغازصنعت سازی و مضمون پردازی فراوان و انتزاعی در ادب فارسی است، تنوع زبان و مضمون در آثار این دوره بسیار به چشم می خورد. شاعران این عصر، به انواع ادبی توجه خاصی مبذول داشتند و به خلق مضامین و انواعی پرداختند که برخی از آنها کمتر مورد نظر شعرای اعصار گذشته بود. از جمله انواعی که شاعران این دوره بدان روی آوردند، حمد و مدح و منقبت، مرثیه، شکواییه، شعر اطعمه و اشربه، معما، ماده تاریخ و داستان سرایی است. برخی از این انواع، از جمله شعر اطعمه و اشربه، ابتکار این دوره است و پیش از آن سابقه نداشته است و برخی دیگر در ادوار گذشته کم و بیش دیده شده و پس از آن نیز به کار رفته است. ابتکاراتی که در انواع شعر این دوره صورت گرفته، بیشتر مربوط به شعر شاعران شیراز است؛ بنابراین عنوان تحقیق در این مقاله، انواع ادبی در شعر شیرازعصر تیموری قرار داده شده تا به طور مشروح، به مهمترین انواع ادبی این دوره پرداخته شود.

در ادبیات فارسی کهن، ادبیات نمایشی به عنوا ن یک نوع مستقل ادبی وجود ندارد؛ ولی جنبه های نمایشی در دیگر انواع ادبی، به چشم می خورد. در مقاله حاضر، نخست تعریف نمایش و سپس وجوه تمایزآن ازادبیات، براساس مفهوم تماس در نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن و به شیوه مباحث فلسفه ادبیات، ارائه شده است. آنگاه براساس نمونه های منظوم و منثور و بررسی ویژگی های نمایشی آنها، استدلال شده است. که زبان، خاصه در اشکال متکامل خود، به طور طبیعی تا حد زیادی جنبه نمایشی دارد. بر همین اساس، در پایان نتیجه گیری شده که اگر از این دیدگاه به آثار ادبی فارسی نگریسته شود، جنبه های نمایشی، نه تنها در ادبیات داستانی؛ بلکه حتی در ادبیات غنایی نیز دیده می شود.

ادبیات، گسترده ترین افق فرهنگی است که درخلال گزارش های آن، می توان مولفه های اصلی هویت را ازسرنوشت انسان در اجتماع که همچون کارکردهای معین به ظهور می رسد، باز شناخت. مولفه های پربسامد هویت ایرانی، خصایص اصلی وبن مایه های فرهنگی ایرانی، در انواع ادبی با ساختارهای متفاوت، ظهوری مشابه دارند.دراین مقاله، پس از بازشناسی و بررسی مفهوم ایران و ایرانی، از طریق بررسی ادب پارسی تا حمله مغول، کوشش شده است تا پربسامدترین مولفه های فرهنگی هویت ایرانی جستجو و از طریق نمونه های بارز آن معرفی گردند.

هدف از این پژوهش، کاوشی در میزان و چگونگی شایست ها و نشایست ها، در دو حماسه ایران و یونان است. شاید منصفانه تر این باشد که ارزش ها و ضد ارزش های هر قومی در جغرافیا و تاریخ آن قوم واکاری و بررسی شود؛ اما از آن جا که مبنای شناخت ارزش ها و ضد ارزش ها، مفاهیم انسانی و فرهنگ انسانی است؛ بیراه نیست اگر از فاصله سال ها و سده ها، اکنون به گذشته ها بنگریم و قضاوت کنیم و آنچه را در خدمت فرهنگ انسانی است، تحت عنوان شایست ها و ضد آن را با نام نشایست ها دسته بندی کنیم.این تلاش، برای شناخت شایست ها و نشایست های ایلیاد هومر و شاهنامه فردوسی است و برای این که انصاف را در فضای حماسی لحاظ کرده باشیم؛ به بخش پهلوانی شاهنامه توجه خاص داشته ایم. شیوه کار، براساس خوانش دقیق متن دو حماسه و گزینش نمونه هایی است که بتواند نمادی از کلیت آن حماسه ها باشد. از یافته های این پژوهش این است که نمونه های شایست ها در هر دو حماسه قابل توجهند؛ اگر چه در مقام مقایسه، میزان آن در ایلیاد کمتر است؛ ضمن این که باید به حجم کمتر ایلیاد نیز توجه کرد.