جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با رويکرد بدين نکته که اساطير مسئله‌اي غيرواقعي و موهوم نيستند و ريشه در واقعيت دارند، گفته مي‌شود اسطوره واکنشي از ناتواني انسان است در مقابله با درماندگي‌ها و ضعف او دربرآوردن آرزوها و ترس او از حوادث غيرمترقبه. در اين بين، يکي از رخدادهاي مهم جوامعِ کهن بشري، وقايع طبيعي هولناکي بود که گاه براندازي بنياد زندگي را موجب مي‌شد و صرف‌نظر از چگونگي مواجهه با اين رخداد، چرايي و علت اين وقايع ناگوار مسئلة مهمي بود که نوع پاسخگويي بدان در هر تمدني متفاوت و تحت تأثير عواملي قرار داشت. بر اين اساس و با توجه به وجود داستان طوفان بزرگ در برخي اساطير ملل باستاني، اين تحقيق بر آن است تا با شرح چگونگي روايات طوفان و ماهيت ناجيان حيات بشري، به تشابهات و تفاوت‌ها و حلقة اتصال‌دهندة روايات و باورها و نحوة شکل‌گيري و تکوين اسطورة نجات‌بخش در تمدن‌هاي ايران و ميان‌رودان بپردازد. از اين‌رو، با گردآوري و بررسي منابع مهم تاريخي و روايات اساطيري، با رويکرد تحليل محور، نتايج حاصله بر آن است که مقولة نجات‌بخشي و رهانيدن انسان‌ها از بلايا و عذاب، همواره مورد توجه برخي تمدن‌ها و فرهنگ‌هاي کهن مانند ايران و ميان‌رودان بوده است و با وجود تشابهات فراوان در نقل اين روايات، به سبب اينکه تمدن‌هاي مزبور به‌نوعي بر اساس فرهنگ و شرايط اقليمي و زيستي خويش با آن روبه‌رو شده و به نقل حديث پرداخته‌اند، گاه تفاوت‌هاي محسوسي در اين روايات (در علت رخداد و ويژگي منجيان) به چشم مي‌خورد.

رابطة ميان قرآن و کتاب مقدس، از جمله موضوعاتي است که همواره مورد توجه مستشرقان و قرآن‌پژوهان بوده است. در اين ميان آنجليکا نويورت در اين‌باره ديدگاهي متفاوت از اسلاف خود مطرح ساخته است. از ديدگاه نويورت، روايت‌هاي کتاب مقدس در قرآن به صورت‌هاي گوناگوني بازتاب و نمود داشته که تمام اين نمودها ناشي از وجود فضاي معرفتي‌اي است که قرآن در آن نازل شده است. نويورت اين فضاي معرفتي را دورة باستان متأخر ناميده که بسياري از معارف الهياتي و ديني عهد باستان را به ميراث برده است و قرآن به‌عنوان مجموعه‌اي شفاهي و پويا با اين سنت‌ها در ارتباط و تعامل بوده و به گفت‌وگو و مناظره با آنها پرداخته است. داستان موسي عليه السلام از جمله مواردي است که نويورت به بررسي آن پرداخته و سعي در تبيين ديدگاهش به صورت مطالعات موردي دارد. اين مقاله سعي بر آن دارد ديدگاه نويورت را بررسي و در ضمنِ داستان حضرت موسي عليه السلام آن را واکاود. بازتاب روايت‌هاي کتاب مقدس بدون تأثيرپذيري قرآن از اين کتاب، ديدگاهي است که از بررسي پژوهش‌هاي نويورت قابل دستيابي است.

ايمان، هم موضوع تأملات فلسفي و الهياتي است و هم رفتار عملي مؤمنان؛ اما خود ايمان چيست؟ با تأمل بر خود مفهوم ايمان مي‌توان سه مفهوم دروني و هم‌بسته را از هم تمييز داد: 1. متعلَق ايمان؛ 2. مؤمن؛ 3. ايمان. چون ايمان بدون مؤمن معنا نخواهد داشت و مؤمنان نيز به طرق مختلفي ايمانشان را نشان مي‌دهند، با نمودهاي ايماني مختلفي روبه‌رو هستيم و همين امر ضرورت مدل‌بندي ايمان‌ورزي را نشان مي‌دهد. تاريخ مسيحيت نشان مي‌دهد که پدران کليسا انجيل يوحنا را «انجيل معنوي» و معنويت‌گرايي شخصي را مشخصۀ‌ آن مي‌دانستند. اين نوشتار به‌ دنبال آن است تا با استفاده از مدل‌بندي ايمان‌ورزي از سوي ويليام لد سشنز و اتخاذ مدل ارتباط شخصي، به بازخواني معنويت‌گرايي شخصي انجيل يوحنا بپردازد. مطالعه و واکاوي گفته‌ها، تمثيل‌ها و نشانه‌ها در انجيل يوحنا نشان مي‌دهد که اين انجيل بر يک ارتباط شخصي، متقابل، محبت‌محور، پويا و زنده بين فردفرد مسيحيان و عيسي مسيح تأکيد دارد.

پولس كه بايد شاكلة مسيحيت كنوني را ساخته و پرداختة انديشه‌هاي او دانست، در راستاي رسالت شباني و تكليفي كه براي رساندن پيام انجيل بر خود واجب مي‌دانست، نامه‌هايي را با اين مضمون به افراد و گروه‌هاي مختلف نوشت كه نجات، نه از راه عمل به شريعت، بلكه فقط از راه ايمان به دست مي‌آيد. او نام گفتمان خود را «شريعت ايمان» نهاد و آن را شريعت حضرت عيسي عليه السلام معرفي کرد. اکنون با انكار شريعت و انحصار حصول نجات در ايمان، آيا فرقي ميان انجام عمل نيك يا بد وجود خواهد داشت يا خير؟! اين مقاله با هدف يافتن پاسخ اين پرسش، با روش توصيفي‌تحليلي به مطالعة دوبارة نامه‌هاي پولس پرداخته و به اين نتيجه رسيده است که پولس درصدد است با گفتمان نه‌چندان منسجم خود، از راه اخلاق، مسيحيان را از ارتکاب عمل زشت بازدارد و به آنان بفهماند كه اگرچه عمل در نجات دخلي ندارد، اما يک مسيحي واقعي نبايد به خود اجازة گناه بدهد؛ چون براي امور فراتري آفريده شده است.

مسيحيت پنطيکاستي فرقه‌اي پروتستاني است که در ابتداي قرن بيستم و بر پاية روح‌القدس‌محوري به وجود آمده است. پنطيکاستي‌ها معتقدند که همة اقشار جامعه توانايي دريافت روح‌القدس را دارند. از اين‌رو، از نگاه پنطيکاستي‌ها، آزادي در روح‌القدس آموزه‌اي است که به انعطاف بالاي اين جنبش در اتخاذ استراتژي‌هاي تبشيري و عبادي، دريافت عطايا و اموري از اين دست منجر شده است؛ ليکن نگاه گزينشي پنطيکاستي‌ها به اين آموزه و ابداعات آنها در اين آموزه، به‌همراه نقد جدي کتاب مقدس بر اصل روح‌القدس‌محوري، از جمله اشکالاتي است که بر اين آموزه وارد شده است. از اين‌رو اين پژوهش درصدد است تا با بررسي و تحليل علمي اين آموزه، تحقيقي مبسوط در اين‌باره ارائه دهد.

«دعا» در شيعه و کاتوليک جايگاه ويژه‌اي دارد؛ دعا در شيعه، به‌عنوان عبادت و مخّ عبادت تلقي شده و در کاتوليک، به‌عنوان حامل سرّ فصح است. اين مقاله با رويکرد تحليلي و مقايسه‌اي، درصدد بررسي مقايسه‌اي مؤلفه‌هاي حقيقت دعا در اين دو مذهب و بيان وجوه تشابه و تمايز آن دو است. روي‌آوري به خدا و طلب، دو مقولة «اصلي» و توجه قلب، فطري بودن مطلوب و عبوديت، ازجمله مؤلفه‌هاي «مکمل» حقيقت دعا در شيعه است. صعود ذهن به‌سوي خدا و طلب، دو مؤلفه «اصلي» و حامل سرّ فصح، حرکت محبت، الهام روح‌القدس، از جمله مؤلفه‌هاي «مکمل» حقيقت دعا در کاتوليک است. مي‌توان گفت: در مؤلفه‌هاي اصلي، حقيقت دعا ميان شيعه و کاتوليک، نوعي همپوشاني وجود دارد. توجه قلبي، روي‌آوري به خدا، شاهد ديدن خدا، از جمله مؤلفه‌هاي «مکمل» مشترک حقيقت شيعي و کاتوليکي هستند. ابتناي دعاي شيعي بر توحيد محض و دعاي کاتوليک بر تثليث، محوريت دعاي کاتوليک بر محبت و تأکيد دعاي شيعي بر خوف و رجاء، مسئله الهام‌کنندگي دعا، توسط روح‌القدس و پاسخ ايمان بودن دعا، از جمله وجوه افتراق مؤلفه‌هاي «مکمل» حقيقت دعاي شيعي و کاتوليک است.