جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سنتگرایی، یک جریان روشنفکری دینی است که در اوایل قرن بیستم در عرصه فکری و اجتماعی غرب ظهور کرد. سنتگرایان نیز، گروهی هستند که در جریان ظهور و بروز مدرنیته، به تقابل با آن برخاستند و ساحت دنیای غرب را که در حال تیشه زدن بر پیکر انسان آسمانی و خراب نمودن عوالم فراتر از عالم مادی بود، با تندترین نقادیها به پای میز محاکمه بردند و از انسانی که جویای اصل خویش بود، دادخواهی نمودند. این مقاله، حکایت جریانی است که هم درصدد تشریح نوعی دینشناسی است و هم دغدغه اوجگیری شیوع آثار و عواقب مدرنیته در سراسر جهان را دارد. طرفداران این مکتب فکری معتقدند که مدرنیته، برخلاف اعتقادش، آدمی را گرفتار توهم و سرابی نموده و باعث پیشرفت افقی انسان در جهان مادی شده است و این امر، به خاطر ماهیت مدرنیته است. این مقاله پس از مقدمههایی دربارۀ سنتگرایان، به منظور شفاف کردن این سؤال که «چرا سنتگرایان، غرب را به نقادی کشانیدهاند؟» میخواهد به مبانی نظری این مکتب فکری، به صورت موشکافانه بپردازد، همچنین، به علم و عقل از دیدگاه آنان نیز اشارهای خواهد نمود.

به اهتمام انجمن علمی گروه جامعهشناسی، نشستی با عنوان «اندیشههای اجتماعی شهید صدر» و با حضور اساتید ارجمند، حجت الاسلام منذر حکیم و حجت الاسلام دکتر حمید پارسانیا برگزار شد. حجت الاسلام منذر حکیم، محوریت بحث خود را بر اساس کتابی قرار داد که پیرامون اندیشههای شهید صدر به رشتة تحریر در آورده است. این کتاب با عنوان مشتمعنا فی فکر و خطورات شهید صدر است. این اثر، خلاصة 10الی 15اثر شهید صدر میباشد، که تمام این آثار با هم مرتبط بوده و در مجموع، بیانگر تئوری ایشان است. کتاب مشتمعنا فی فکر و خطورات شهید صدر چند قسمت دارد: .1بحث نظریهپردازی و یک دوره تفسیر موضوعی در زمینة نظریة اجتماعی؛ .2مطرح نمودن سنتهای اجتماعی؛ .3مطرح نمودن ربط دو مورد قبلی با هم (یعنی فلسفة تاریخ و سنتها، چه ارتباطی با نظریة اجتماعی دارند.

برای اثبات وجود خدا، برهانهای بسیاری اقامه شده است که از همه استوارتر، برهانی است که در آن از وجود به واجب سیر میشود. اگر از مفهوم وجود به حقیقت واجب سیر شود، برهان وجودی است و اگر از حقیقت وجود به حقیقت واجب برسیم، برهان صدیقین نامیده میشود. در این نوشتار، به دنبال تطبیق دو برهان صدیقین صدرایی و وجودی آنسلم هستیم. ابتدا برهان وجودی با دو تقریر آنسلم و دکارت و سپس نقدهای آن بیان میشود. در قسمت بعد، برهان صدیقین تعریف و تقریر میشود و در پایان، به بررسی تطبیقی برهان وجودی آنسلم و برهان صدیقین صدرایی پرداخته میشود و با بررسی نقدها و داوری صحیح از موضع برهان صدیقین صدرایی دفاع و مغایرت آن با برهان وجودی آنسلم بیان میشود.

محور تمامی مباحث عرفانی، وحدت شخصیه وجود است؛ به این بیان که هستی حقیقی در ذات حق، خلاصه میشود و کثرتهای مشهود، تجلیهای اوست. بنابراین، اگر عرفا از چینش مراتب هستی سخن میگویند، منافاتی با وحدت وجود نداشته، بلکه این مراتب متعدد، شئون حق میباشد. در میان این مراتب، انسان کامل که مظهر اسم جامع الله است، با جمع تمامی حقایق الهی و کونی در خود و ویژگیهای منحصر به فردش، نسبت به سایر مراتب، جایگاه ویژهای دارد؛ به گونهای که در ارتباط تمامی ذرههای هستی با حق، نقش برجستهای دارد. ارتباط حق با مراتب کثرت از دو راه سلسلة ترتیب و وجه خاص میباشد. منظور از سلسلة ترتیب، وسایط فیض الهی بوده و وجه خاص، ارتباط بیواسطه با حق است که حقیقت انسان کامل با هر دو مسیر ارتباط حق با خلق، مرتبط است؛ چرا که از یک سو، در واقع در سلسلة ترتیب، تنها واسطه فیض الهی اوست و بقیه وسایط، بازوان وی میباشد و از سوی دیگر، با نظر به وجه خاص که ارتباط حقیقت هر شیء با حق است، علت ارتباط انسان کامل با وجه خاص، روشن میشود؛ زیرا حقیقت انسان کامل با جامعیّتش، حقی ّ قت کل هستی است و در پرتوی قرب به وی، قرب حق و وجه خاص او با هر شیء نیز درک میشود. این پژوهش، به دنبال بررسی تحلیلی جایگاه عرفانی انسان کامل در ارتباط بین حق و خلق است.

پژوهش حاضر به دنبال آن است که روششناسی مارکس را مورد بررسی و نقد قرار دهد. از آنجا که بین روششناسی و معرفتشناسی رابطه نزدیکی است و بدون فهم مبانی معرفتشناسی و هستیشناسی، امکان فهم مبانی روششناختی وجود ندارد؛ بنابراین، ابتدا مبانی معرفتشناسی و هستیشناسی مارکس بیان میشود که در این زمینه، مشخص شد که مارکس تحت تأثیر دو دیدگاه دیالکتیک هگل و ماتریآلیسم فوئر باخ بوده است، علاوه بر اینکه نقدهایی نیز به آن داشته است. در ادامه، با تحلیل و بررسی روششناسی مارکس مشخص شد که قسمتی از افکار وی، پوزیتیویستی و قسمت دیگر آن، رئالیسم انتقادی است. در پایان هم نقدهایی به آنها وارد شد