جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پست مدرنیسم به عنوان رویکردی با هدف تقابل با مدرنیته و نقد آن، با مبانی فلسفی جدیدی شروع به ارائه‎ی شیوه‎ی جدیدی برای اندیشیدن به جهان را فراهم آورد. فوکو، از جمله‎ی اندیشمندان این دوره، با نگاهی بسیار متمایز، والبته ریشه دوانیده در متفکران مدرن و حتی ماقبل آن، اصطلاحاتی را وارد عرصه‎ی مطالعات علوم اجتماعی کرد که گفتمان جدیدی را در این حوزه، باعث شد. اگرچه وی با قدرت و معرفت درگیر است، اما مسئله‎ی او، اساسا کاوش پیرامون «سوژه» است. پرسشی که در این جستار به ان پرداخته‎ایم آنست که «اساسا نوع نگاه فوکو درباره‎ی حاکمیت و جامعه چیست و آیا فوکو به اصالت به این مقولات پای‎بند است؟». برای پاسخ‎گویی به این پرسش از روش اسنادی-کتابخانه‎ای در مقام گردآوری داده‎ها و از روش تحلیل محتوای کیفی در مقام تحلیل و داوری داده‎ها استفاده شده‎است.مقوله‎ی قدرت که اساسا محور تحلیل‎های تاریخی و تبارشناسانه‎ی وی است، به عنوان چارچوب و معیار هرآنچه که رخ داده است و در گفتمان‎ها بازگو شده است، معرفی می‎شود. این قدرت کاملا شبکه‎ای و مویرگی در تمامی روابط و نهادهای اجتماعی ریشه دوانیده است. از انواع قدرتی که فوکو معرفی می‎کند، می‎توان نتیجه گرفت که حاکمیت و مسئله‎ی حکومت‎رانیتنها یکی از انواع قدرت است. نهایتا با توصیفی که از سوژه ارائه می‎شود می‎توان نتیجه گرفت که حتی در خردترین تحلیل‎های تبارشناسانه‎ی وی، قدرت به عنوان شکل دهنده‎ی همه‎ی ابژه‎ها و حتی تصور سوژه بودن، اِعمال می‎شود و او نظریه‎ای کلان ارائه می‎دهد که جامعه و ساختار، حرف اصیل را بیان می‎کند.

بحث عامل وساخت یکی ازمباحث اساسی وتاثیرگذار در علوم اجتماعی است و همواره بین اندیشمندان اجتماعی و فلاسفه مطرح بوده است و در این میان تحلیل موضوع از منظر علمای اسلام راهی برای ارائه دیدگاه اسلامی در این خصوص به حساب می‌آید که با توجه به ذوابعاد بودن حضرت آیت الله جوادی آملی به یقین، شناختی در خور اهمیت از دیدگاه اسلامی را می‌تواند برای ما نمایان سازد. آنچه از بررسی آراء و اندیشه‎های علامه به دست آمد ناظر به رویکرد تلفیقی عامل و ساخت می‎باشد. ایشان در کنار تاثیرات ساخت بر کنشگران، متقابلا به آزادی عمل فرد و تاثیر وی بر ساخت‎ها نیز قائل هستند گرچه به نظر می‎رسد علامه به ساخت بیشتر از عامل توجه دارد ولی در برخی از موارد عامل را فائق بر ساخت می‎داند. با توجه به گستردگی آثار علامه، این تحقیق بیشتر بر آثار تفسیری ایشان تاکید دارد و از تحلیل محتوای کیفی بهره می‎برد