جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مدیریت راهبردی فرهنگی به مثابة یک از اضلاع برجستة الگوی مدیریت تغییر مطرح است. تحقیق پیش­رو با نگریستن به فلسفة اسلامی به مثابة یکی از منابع تجریدی گرانسنگ موجود در تدوین الگوی مدیریت راهبردی فرهنگی، به مدد روش­شناسی استنباطی و استنتاجی، به تحلیل مبانی فلسفة اسلامی در این عرصه پرداخته است. از این رو فلسفة اسلامی می­تواند یکی از عظیم­­ترین منابع نظری به منظور استخراج پایه­های نظری، پارادایمی و تجریدی، در جامعة معاصر اسلامی ایرانی باشد، که البته با اهتمام به پیچیدگی مسائل عصر حاضر، و نیازمندی مدیریت عینیت­ها، حاجتمند تکمیلات قابل توجهی خواهد بود. مقالة حاضر برآن است که الگوی مدیریت راهبردی فرهنگی در سه سطح مبانی نظری، الگوی مطلوب و سطوح کاربردی به سامان خواهد آمد، که تبیین مبانی فلسفة اسلامی به مثابة مبانی الگوی مورد نظر، نقطة برجستة آن می­باشد و به اقتضای حجم مقاله، به ایضاح برخی اکتفا شده است.

بحث سعادت و شقاوت یکی از مباحث مهم دینی و فلسفی و کلامی و اخلاقی است که از روزهای نخستین هستی بشر، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. در این نوشتار مبانی فلسفی و کلامی توماس آکوئیناس درتحلیل سعادت و شقاوت مورد بررسی قرار می‌گیرد. توماس آکوئیناس هستی را متشکل از گیرنده و دهنده می‌داند که دهنده علت هستی بخش و گیرندگان مخلوقات هستی هستند که مراتب هستی را تشکیل داده‌اند، ایشان نفس را جوهری مستقل می‌داند که قوا و نیروهای بدن در ارتباط و هماهنگی با او هستند، از نظر ایشان انسان، دارای سرشتی خاص است که دارای گرایشات فطری و موجودی مختار است که با اراده و اختیار امور خود را تدبیر می‌کند و به سوی سعادتی که از راه شناخت و عشق به خدا به دست می‌‌آید در حرکت است. چنین نگاهی بازتاب‌های اخلاقی تربیتی خاصی را در پی دارد که در سایه آن می‌توان به سعادت دنیوی و سعادت کامل اخروی که همان رویت الهی است، دست یافت

شیخ اشراق، که پس از فارابی، مؤسس دومین مکتب فلسفی اسلامی شناخته می‌شود، حکیم بزرگی است که توانست با نوآوری‌های خویش در زمینه توسعه عقلانیت اسلامی، راه تعالی فلسفه اسلامی را هموارتر سازد. سهروردی که به خوبی با آراء مشائین به ویژه ابن‌سینا آشنا بوده و از مشکلات فلسفی و شبهات وارد بر فلسفه اسلامی در عصر خویش آگاه بوده است، کوشید تا اشکالات وارد بر عقلانیت فلسفی را با ارائه راه کارهای جدید، برطرف نماید. وی با طرح مفهوم «اشراق» و تأکید بر ضرورت همراهی شهود و عرفان با عقل و یافته‌های آن، به حل بسیاری از مشکلات فلسفی کمک نمود. تأکید بر جایگاه و اهمیت علم حضوری در نظام معرفتی انسان و نیز طرح و تبیین عالم مثال به عنوان جهانی واسطه میان عالم جسمانی و عقلانی نیز، توانست بسیاری از ایرادات وارده به فلسفه را برطرف نماید و زمینه را برای شکل‌گیری نظام جامع حکمت متعالیه فراهم کند. این تلاش‌ها سبب شد تا اختصاص عقل ورزی به فیلسوفان و اختصاص شهود‌گرایی به عارفان، از میان رفته و حکمتی جدید که مبانی آن در اندیشه‌های فیلسوفان گذشته مانند ابن‌سینا، موجود بوده است، به‌صورت رسمی و به عنوان حکمت اسلامی معرفی شده و ارتباط مبنایی عقل و شهود، تبیین گردد. مقاله حاضر، در صدد است تا علاوه بر نگرش سهروردی به مسأله عقل و کارکردهای آن در مسیر شناخت حقیقت، چیستی عقلانیت موجود در مکتب اشراق و ویژگی‎های آن را بررسی نموده و نقش این جریان را در رشد فلسفه اسلامی بیان نماید.

زندگی فکری و دینی اگوستین را در چند مرحله می‎توان تصوبر نمود: زمانی که سخنوری سیاسی بود. سپس طالب حکمت گردید. خشک بودن فلسفه وخالی بودن فلسفه از دین ومعنویت او را به سوی مانویت دو انگارانه کشاند. و پس از 9 سال به شکاکیت اکادمیان گرفتار گشت بعدها نیز به عنوان استاد وکالت در میلان مشغول شد. تا اینکه وارد شدن در مسیحیت ورق جدیدی را در زندگی او گشود. تعریف آگوستین از عقل، تبییین ایمان، اثبات خداوند، خلقت،رابطه نفس وبدن.معاد ازل وابد، زمان از اموری است که نمی تواند در تبیین مساله انتظار بشر از دین به نظر آگوستینوس کمک نماید. اعتقاد به خدای قادر وخیر مطلق، تبیینی جدید از تثلیث، رابطه نفس وبدن، اعتراف به گناه، تقدسی فوق العاده به کلیسا بخشیدن رابطه عقل وایمان از تعابیری هستند که در تفکر آگوستین و فلسفه مسیحی آگوستین نقش عمده ای دارند. «ایمان می‎آورم تا بفهمم» شاید طلیعه‌ای باشد برای پیش بینی افق فکری آگوستین و نظر او راجع به دین و عقل.

آیات متعددی از قرآن کریم به تشریح زوایای خردورزی پرداخته اند. در این میان، تعیین اوصاف و ویژگی‌های خردمندان از منظر این آیات برای تمییز آنها از بی نصیبان از این حقیقت، مساله‌ای است که در این تحقیق دنبال شده است. در نوشتار پیش رو با روش تحلیلی – توصیفی و در عین حال با الهام از «علت صوری» در اصطلاح فلاسفه به کاوش در خصوص اوصافی که مراتب خردورزی را به فعلیت می‎رسانند پرداخته شده است و در قالب نظرگاهی نوین، کثرت این اوصاف ایجابی متعدد به وحدت «تقوی» ارجاع داده شده با ارائه ادله قرآنی هر مرتبه‌ای از حقیقت تقوی به عنوان مرتبه‌ای از «نظام خردورزی» معرفی شده است. چنانچه کثرت اوصاف سلبی خردورزان نیز به وحدت «پلیدی» بازگشت داده شده بر این اساس هر مرتبه‌ای از رجس و پلیدی منافی با مراتبی از خردورزی دانسته شده است.

مسالۀ اخلاق و حقوق و رابطۀ آنها از مسائل مهمی است که همواره و خصوصاً در دوران مدرن ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. در مدرنیته با توجه به تغییر بنیادین که در بینش و گرایش انسان رخ داد، اخلاق و حقوق و رابطۀ آنها مانند همه جنبه‎های زندگی انسان بر اساس دو مؤلفۀ اصلی مدرنیته یعنی سکولاریسم و اومانیسم تبیین گردید. در این مقاله علاوه تبیین رابطۀ مطرح میان اخلاق و حقوق در مدرنیته به نقد اجمالی آن می‎پردازیم.