جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هر که اندک آشنایی با جبران خلیل جبران و آثار وی داشته باشد، می داند که او از جانب کلیساهای وقت لبنان متهم به بی دینی شده است. اما همین جبران متهم به بی دینی زیباترین کتابها را درباره مسیح (ع) و دین وی نوشته است. زندگی کردن در کنار مسلمانان لبنان، مسیحیان آمریکا، و یهودیان فرانسه اثری از این دینها در ذهن او باقی گذاشت. وی به همه ادیان به دیده احترام می نگریست و خواهان تسامح دینی بود و از تعصب دینی روی می گرداند. جبران معتقد بود که دین حقیقی در سینه مردم جای دارد، به همین خاطر به کشیشانی که دین را وسیله تسلط بر دیگران قرار داده بودند، حمله کرد و در حمله متقابل کشیشان نیز او را به کفر متهم نمودند. او به مسیح (ع)، محمد (ص) و علی (ع)، به دیده احترام می نگرد و در آثارش رگه هایی از کلام بزرگان و کتب آسمانی دیگر ادیان وجود دارد.

حدیث به عنوان دومین سند دین‌شناسی همواره مورد عنایت و پاسداری جدّی مسلمانان بوده ولی در عین حال از دستبرد جاعلان و دشمنان اسلام، مصون نمانده است. از جمله مهمترین آفات در حوزه‌ی حدیث، جعل و تحریف می‌باشد. حدیث‌شناسان در این رابطه مباحث مفصلی ارائه داده‌ و به معرفی افراد و گروه‌های جاعل و انگیزه‌های آنان در جعل پرداخته‌‌ و در این بین «زنادقه» را به عنوان گروهی مخرّب معرفی نموده‌اند؛ امّا مراجعه به متون اسلامی نشان می‌دهد که اولاً معنای دقیقی از «زندقه» ارائه نگردیده است و افراد و گروه‌هایی با مشخصه‌های گوناگون به زندقه متهم شده‌اند؛ به گونه‌ای که می‌توان زنادقه را در انواع زنادقه خاص شامل پیروان ادیان ایرانی و زنادقه‌ی عام شامل زنادقه دینی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... دسته‌بندی نمود. ثانیاً «زنادقه» در اصطلاح حدیث‌شناسان بر تمامی افراد منتسب به زندقه اطلاق نشده بلکه مرادشان از زنادقه مخالفان اسلام بوده است که مرموزانه جهت تشویش و تشکیک در عقاید مسلمانان به جعل و دسیسه در احادیث متوسل شده‌اند. از این رهگذر نیز ارائه دسته‌بندی دیگری از زنادقه، به زنادقه جاعل و خرابکار در حوزه‌ی دین و زنادقه غیر جاعل ممکن خواهد شد. در این پژوهش بعد از بررسی واژه‌ی «زنادقه» و سير تاريخي مفهوم «زندقه»، تعریفی از این پدیده ارائه و علل اتهام افراد و گروه‌های مختلف به زندقه تحلیل شده است. آنگاه به مناظرات زنادقه با ائمه: و سایر علما و شبهات و آرای زندیقان پرداخته شده و در پایان، برخی احادیث جعلی منتسب به این افراد در زمینه‌های مختلف و اهداف آنان از تخریب، مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب «طائفة الموحدين من المسيحيين عبر القرون» نوشته احمد عبدالوهاب است. این کتاب گروه موحدین، از مسیحیان در گذر قرون است. در فصل اول کتاب که مقدمه تاریخی است به مطالبی چون شوراي نیقیه و صور و وقايع بعد از درگذشت قسطنطين امپراطور رومی مسیحی اشاره شده است. فصل دوم کتاب موحدین در قرون اخیر است و در آن به وضعیت مسیحیان در اروپا و امریکا اشاره کرده است و در فصل آخر نیز به اسلام و مسیحیت پرداخته است.

کتاب «ادیان الهند الکبری» نوشته احمد شلبی، چهارمین کتاب از مجموعه مقایسه و بررسی ادیان است که به بررسی ادیان هند پرداخته است. نویسنده در این کتاب ابتدا به توضیح جغرافیایی کشور هند پرداخته است و سپس تحت عنوان الهندوسیه به بررسی آیین هندو پرداخته است و مهمترین عقاید آنان همچون کارما، تناسخ ارواح، وحدت وجود را بررسی کرده و کتب مقدس آن مانند مهابهارتا، کیتا، یوجاواسستها، رامایانا را نام برده و توضیح داه است. سپس با بررسی الجینیه، البوذیه و... به بحث تقارنی میان ادیان هند پرداخته و هر یک را با یکدیگر مقایسه کرده است.

کتاب «الیهودیة» نوشته احمد شلبی، اولین کتاب از مجموعه مقایسه و بررسی ادیان است که به بررسی دین یهودیت، یهودیان و به طور کلی عقاید یهودیان پرداخته است. دین یهود یکی از ادیان مهم جهان است که دارای سابقه ای طولانی می باشد. آغاز این دین تقریبا به 2500 سال قبل باز می گردد. پیروان این دین خود را پیرو حضرت موسی (ع) می دانند. کتاب این قوم تورات یا همان عهد قدیم است که در مقابل عهد جدید یا انجیل قرار دارد، زیرا تورات یا اسفار پنچ گانه حضرت موسی (ع) پیش از حضرت مسیح (ع) نوشته شده است. این کتاب به طور کلی دایرة المعارف دین یهود و یهودیان است که در آن به تمام مسائلی که مربوط به این دین و پیروان آن است اشاره شده است. باب اول کتاب درباره یهود در تاریخ است. در همین بخش بنی اسرائیل را در فلسطین بررسی می کند و به توضیحاتی در خصوص اسرائیل و یهودیان و اورشلیم می پردازد. همچنین آیات سوره اسراء را در خصوص قوم بنی اسرائیل بیان کرده و در ادامه به جنگهای صلیبی و نقش یهودیان در آن می پردازد. باب دوم کتاب تحت عنوان انبیاء بنی اسرائیل و عقیدتهم من القرآن الکریم به سرگذشت پیامبرانی که برای قوم بنی اسرائیل فرستاده شد و در قرآن کریم به آن اشاره شده پرداخته است. این پیامبران عبارتند از: ابراهیم، اسماعیل و اسحق، یعقوب و یوسف، موسی و هرون، داود، سلیمان. همچنین در این باب درباره عقاید و آرای بنی اسرائیل در خصوص سور قرآن کریم نیز بحث شده. در باب سوم این بار پیامبران بنی اسرائیل در کتبی غیر از قرآن کریم بررسی شده اند که این پیامبران شامل: اشعیا، ارمیا، حزقیال، دانیال، ابراهیم، میراث ابراهیم و میراث اسحق، یعقوب، موسی و هرون، داود و سلیمان هستند. در ادامه به یهوه (خدای مقدس یهودیان، نام اختصاصی خدا در زبان عبری است. نامی که بر اساس تورات خدا در میقات موسی خود را بدان نام خواند) پرداخته شده است. همچنین در این باب فرق مختلف یهودیان شامل الفریسیون، الصدوقیون، القراعون، الکتبة و المتعصبون شرح داده شده است. باب چهارم مصادر فکری یهودی را بیان کرده است. در این باب ابتدا به عهد قدیم و اسفار مختلف و مطالعات پیرامون آن پرداخته است. سپس به تلمود پرداخته و ضمن ارائه تعریفی از آن موضوعات تلمود را بیان کرده. در ادامه در باب پنجم دین یهود و موضوعات وابسته به آن و واجبات دینی، باب ششم الیهود فی الظلام آمده است.

مقاله «اندیشه تفکیک یا روشی در فهم دین؟» به بررسی اندیشه مکتب تفکیک به مثابه یک روش در حوزه دین شناسی پرداخته است و ساختار و هویت مکتب تفکیک را با توجه به نسبتش با فلسفه و عرفان که مانند یک روش در دین فهمی مطرح است، تبیین میکند. و نهایتا نیز برخی از چالشهای پیش روی روش تفکیک را بیان می‌کند. مقاله مذکور مطابق تصریحات خود تفکیک اندیشان، این جریان را در تقابل با روش فلسفی و عرفانی معرفی نموده و برخی از مختصات این جریان ؛ مانند: بهره‌مندی از ظواهر آیات و روایات در توجیه معارف و طرد روش فلسفی در فهم حقایق و نیز بهره‌مندی از روش تذکر و تنبه در القاء معارف را طرح می‌کند. نویسنده دو روش تفکیکی در الغاء حجیت براهین نظری فلسفه و عرفان را تبیین نموده و در پایان مقاله، مکتب تفکیک را در مواجهه با دوازده چالش قرار می‌دهد...

مقاله «اندیشه تفکیک یا روشی در فهم دین؟» به بررسی اندیشه مکتب تفکیک به مثابه یک روش در حوزه دین شناسی پرداخته است و ساختار و هویت مکتب تفکیک را با توجه به نسبتش با فلسفه و عرفان که مانند یک روش در دین فهمی مطرح است، تبیین میکند. و نهایتا نیز برخی از چالشهای پیش روی روش تفکیک را بیان می‌کند.

کتاب «الاسلام دین الوسطیة و الاعتدال» نوشته شیخ کاظم رهیف البهادلی به زبان عربی در مورد این است که اسلام دین وسط و اعتدال می باشد. نویسنده در این کتاب ابتدا به واژه شناسی لغت «وسطیه» می پردازد و حدود افراط و تفریط را بیان می کند و نتیجه می گیرد که اسلام دین اعتدال است. در بخش دیگر کتاب به ادله وسطی بودن دین اسلام از دیدگاه قرآن کریم، سنت و استقراء می پردازد. در این نوشتار سعی شده دلایل قرآنی و روایی تسامح و تساهل از منظر دین اسلام مطرح شود و دیدگاه قائلان به سمعه و سهله بودن شریعت اسلام تشریح گردد. نگارنده امت اسلامی را به نص صریح قرآن، امت وسط معرفی می‌ کند که دارای خشونت در رفتار و افکار نیست و همواره مسیر اعتدال را می‌ پیماید و هر گاه از این مسیر منحرف شود ضررهای زیادی را متوجه خود و جامعه خویش می‌ کند. وی به نمونه‌ هایی از اعتدال در امور مختلف دینی، عبادی، اعتقادی و اخلاقی با استناد به آیات و روایات اشاره کرده است. در این مسیر به شبهه هایی که نسبت به اعتدالی بودن اسلامی وارد شده است پاسخ گفته شده است.