جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثر حاضر پژوهشی درباره زندگی و قیام و حکومت حضرت قائم (عج) است، نویسنده پس از بررسى آینده جهان از دیدگاه ملل و ادیان مختلف، ویژگى‏هاى حضرت مهدى(عج) و سابقه تاریخى اعتقاد به آن حضرت را مورد بحث قرار داده، ضمن پرداختن به مسائل مربوط به طول عمر، غیبت، آثار وجودى حضرت در زمان غیبت و شیوه حکومت و کیفیت پیروزى ایشان، به بررسى شرایط و علائم ظهور پرداخته است. در پایان مباحث، نمایى از حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) ترسیم شده است. نویسنده با بهره‏گیرى از آیات قرآن، منابع روایى شیعه، سنى، کتب جدید و قدیم درباره امام مهدى(عج)، به بررسى و تبیین زندگانى آن حضرت پرداخته است. درس اول، از دو دیدگاه، به بررسى آینده جهان پرداخته است: از منظر ملل و ادیان مختلف، از دیدگاه قرآن. نویسنده معتقد است، هر چند مشاهده وضع جوامع امروز، انسان را نسبت به آینده جهان بدبین مى‏سازد؛ اما اعتقاد عمومى ملل و ادیان مختلف بر این است که روزى یک منجى آسمانى ظهور کرده و عدالت را در پهنه زمین گسترش خواهد داد. در قرآن نیز خداوند به مؤمنان صالح وعده مى‏دهد که حکومت آینده جهان از آن شما خواهد بود. نویسنده معتقد است این پیش‏گویى، نوعى پیش‏گویى فراهم شدن پذیرش دین حق در سطح وسیع نیز مى‏باشد. دوم به دنبال روشن کردن این امر است که به اعتقاد مسلمانان، نام آن منجى آسمانى که همه ملل و ادیان به ظهورش اعتقاد دارند، مهدى(عج) است و اولین شخصى که او را با این نام معرفى کرده، پیامبر(ص) مى‏باشد. عقیده به مهدى(عج) به عنوان زمامدار دادگستر آینده جهان، یک اعتقاد اسلامى مشترک بین فرقه‏هاى مسلمان است و نویسنده ضمن اشاره به نامه تعدادى از علماى حجاز در پاسخ به فردى کنیایى در ارتباط با حضرت مهدى(عج)، تأکید دارد که این نامه، این مدعا را اثبات مى‏کند. ویژگى‏هاى حضرت مهدى(عج) از قبیل، نام حضرت و ممنوعیت تصریح به آن، کنیه و القاب ایشان، پدر، اجداد، مادر، سال، محل تولد، خصوصیات حمل، ولادت و این که ایشان آخرین حجت الهى هستند، در سوم بیان شده است. نویسنده معتقد است که یکى از راه‏هاى اثبات امامت حضرت مهدى(عج)، بررسى سابقه تاریخى اعتقاد به امامت آن حضرت است و از این رو در چهارم، این سابقه را بررسى کرده است. بررسى این سابقه نشان مى‏دهد که در طول تاریخ، همواره گروه‏هاى سیاسى مختلفى از عنوان «مهدى» سوء استفاده کرده‏اند؛ از جمله کیسانیه که محمد بن حنفیه را مهدى مى‏دانستند، ناووسیه که امام صادق(ع) را مهدى نامیدند و فرقه‏اى که به مهدى بودن امام هفتم(ع) معتقد شدند. بخشى از پرسش‏هاى از امامان(ع) در مورد مهدى(عج) نیز بیانگر حتمیت امامت حضرت مهدى(عج) در فرهنگ مردم آن دوره است و نویسنده بر این باور است که قطعیت امامت آن حضرت، موجب ورود این اندیشه در عالم شعر و ادبیات شد و اشعار دعبل خزاعى و حافظ شیرازى، گویاى این مطلب بوده و این نمونه‏ها نشان مى‏دهد که ایشان، توسط شخص پیامبر(ص) بنیانگذارى شده است. پنجم و ششم، موضوع مهدویت و حضرت مهدى(عج) را در منابع شیعى بررسى کرده است. نویسنده تأکید دارد که گفتار اهل بیت(ع) به عنوان مرجع رسمى امت بعد از پیامبر(ص)، بهترین و قوى‏ترین دلیل بر امامت حضرت مهدى(عج) است. بخشى از گفتار آنان درباره تفسیر آیات مربوط به حضرت مهدى(عج) است و این روشن مى‏سازد که در واقع، منظورِ آیاتى که از پیروزى و وراثت مؤمنان صالح بر زمین خبر داده‏اند، حضرت مهدى(عج) و یارانش هستند و لحن آیات بیانگر پیروزى ایمان و عمل صالح در آینده جهان است. بخش دیگرى از گفتار اهل بیت(عج) در مقام نقل سخنان پیامبر(ص)، در مورد حضرت مهدى(عج) است. این مطلب بیانگر اهتمام آنان به مسأله مهدویت است تا گفتار پیامبر(ص) به فراموشى سپرده نشود. در این روایات، رسول خدا(ص) به طور صریح، دوازدهمین جانشین خود را با نام «مهدى» معرفى کرده و تشکیک در امامت آن حضرت را روا ندانسته است. حضرت مهدى(عج) در منابع اهل سنت، در هفتم و هشتم مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده مضمون روایات اهل سنت درباره حضرت مهدى(عج) را به چند بخش تقسیم کرده است. در بعضى از آنها آمده است که پیامبر(ص) فرمود: جانشینان من دوازده نفر بوده و همگى از قریش و از بنى‏هاشم هستند. با چشم‏پوشى از دیگر سخنان آن حضرت در مورد خلفاى بعد از خود، ویژگى‏هاى یاد شده در این روایات، جز بر امامان شیعه قابل انتطباق نیست؛ زیرا افرادى که بعد از پیامبر(ص) به خلافت رسیدند، بیش از دوازده نفر مى‏شوند، علاوه بر اینکه خلفاى اموى به خاطر ظلم و جنایت فراوان، شایستگى خلافت از پیامبر(ص) را نداشتند. بخشى دیگرى از این روایات، نام دوازدهمین جانشین پیامبر(ص) را «مهدى» ذکر مى‏کنند، چنانچه بخش دیگر آنها، حاکى از این است که حضرت مهدى(عج) از عترت پیامبر(ص) و از فرزندان امام حسین(ع) مى‏باشد. نویسنده در نهم، به دنبال اثبات این حقیقت است که حضرت مهدى(عج) یک واقعیت موجود بوده و براى حصول اطمینان بیشتر به امامت ایشان، لازم است به بررسى این مسأله پرداخته شود که افرادى از خواص شیعه، قبل از غیبت کبرى و بعد از آن، آن حضرت را دیده‏اند. دهم، امکان طول عمر آن حضرت را مورد بررسى قرار داده است. نویسنده معتقد است هیچ تردیدى نیست که حضرت مهدى(عج) مى‏تواند؛ از جمله افراد استثنایى باشد که همیشه در میان انواع موجودات جهان وجود دارند و از جمله دراز عمرهاى تاریخ همانند حضرت نوح(ع) باشد. علاوه بر آن، تردیدى نیست که خداوند مى‏تواند خارج از محدوده قوانین طبیعى، به کسى عمر طولانى یا جاودانه ببخشد؛ چنانکه به حضرت خضر(ع) تا نفخ صور عنایت کرده است. یازدهم، فلسفه غیبت آن حضرت را در امور زیر خلاصه کرده و مورد بررسى قرار داده است: ١- آماده نبودن جامعه جهانى براى پذیرش ایشان. ٢- بیم از کشته شدن، بدون دستیابى به نتیجه مطلوب. ٣- آزمایش مردم در مورد باقى ماندن بر اعتقاد به امامت؛ چنانکه امت‏هاى پیشین نیز به غیبت رهبران الهى خود آزمایش شدند. در دوازدهم، آثار وجودى حضرت مهدى(ع) در زمان غیبت بررسى شده است. از جمله این آثار، آن است که وجود ایشان در پشت پرده غیبت، امید بخش پیروان اوست، چرا که آنان خود را تنها و بى‏سرپرست نمى‏بینند و این طرز فکر آنان را به خودسازى وامى‏دارد. نویسنده معتقد است که انتظار فرج، از اصل قرآنىِ «ناامیدى از رحمت خدا» استنتاج مى‏شود، جز اینکه فرج و ظهور حضرت مهدى(عج) یک رحمت عمومى است و به طور قطع واقع خواهد شد. سیزدهم، ضمن بررسى این امر، به تشریح انتظار سازنده و مخرب و وظایف منتظران در زمان غیبت اختصاص دارد. در چهاردهم، شرایط و علائم ظهور بررسى شده است. علائم ظهور، امورى هستند که بر نزدیکى ظهور حضرت مهدى(عج) دلالت دارند، نه اینکه بعد از وقوع آنان، بلافاصله ظهور صورت گیرد. برخى از این علائم، حتمى و برخى نیز غیر حتمى مى‏باشند. در پانزدهم، ویژگى‏هاى یاران حضرت مهدى(عج) و شیوه حکومت ایشان مورد بحث قرار گرفته است. در پاسخ به این سؤال که حضرت مهدى(عج) چگونه بر سلاح‏هاى مدرن امروزى غلبه مى‏کنند، نویسنده چند احتمال را مطرح کرده است: ١- جهان مسیحیت با فرود عیسى(ع) تسلیم شده و دیگر کشورها مرعوب رهبر جدید شوند. ٢- با وقوع جنگ جهانى، سلاح‏هاى امروزى از بین برود. ٣- سلاح آن حضرت برتر باشد و... آخرین درس، چشم‏اندازى از حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) را ترسیم کرده است. نویسنده معتقد است با ظهور آن حضرت، جهانى نو بر اساس ارزش‏هاى الهى ساخته مى‏شود. بخشى از ابعاد حکومت جهانى آن حضرت این گونه بیان شده است: پاک شدن زمین از لوث تبهکاران، رسیدن علم و دانش به بلوغ کامل، آباد شدن شهرها، گسترش روحیه برادرى و مساوات و..

کتاب حاضر در چهار جلد تنظیم شده است. جلد اول، با مطالبى پيرامون خداوند، صفات او و آراء علماء در مورد صفات الهى آغاز شده است. جلد دوم، بیانگر احوالات امام زمان ع است. جلد سوم، با مسئله غیبت آغاز می شود و در نهایت جلد چهارم، در مورد علم نحو و اهميت يادگيرى آن به پایان می رسد.

در ایران اسلامی، امامزادگان بسیاری مدفون هستند و از جمله مباحث مطرح در این زمینه، صحت انتساب آنان به امامان علیهم السلام می باشد. در این مورد، کاوش هایی نیز صورت گرفته است. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد راستی آزمایی یک امامزاده منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام در ایران است.این جستار با بررسی و کاوش در متون کهن انساب نگاری و فضایل نگاری ائمه علیهم السلام، اثبات می کندکه امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی به جز امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نداشته است.زمانه شناسی روزگار حیات آن حضرت نیز اثبات می کند که امام علیه السلام از سامرا خارج نشده است.در پایان این نوشتار نظر کسانی که بر این باورند، امام حسن عسکری علیه السلام به ایران مسافرتی داشته و امامزاده ای را به ایشان منتسب می کنند؛ رد خواهد شد.

دوران ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، زمان تحقق غایت آفرینش انسان در زمین است و در قرآن فراوان از آن سخن رفته است. در تحقیق حاضر، با کمک روایات، سه گونه یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن معرفی می شوند که عبارتند از: 1- یادکرد مستقیم امام مهدی؛ 2- یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ضمن بیان سرگذشت پیامبران الاهی و مردمان پیشین؛ 3- یادکرد امام مهدی ضمن بیان مثال هایی از پدیده های طبیعی. آن گاه ضمن بررسی نمونه هایی از هر گونه، با تکیه بر روایات نشان داده می شود شمار آیاتی که درباره امام مهدی و آینده جهان پیام دارد، بیش از مواردی است که به طور مستقیم به پیوند آن با امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در روایات اشاره شده است و با تدبر در این آیات می توان حقایق فراوانی درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و دوران ظهور از قرآن استنباط و از درستی بخش عمده روایات مهدویت در عرضه به قرآن، دفاع کرد.

بیش تر مفسران، مراد خداوند را از فتحی که در سوره نصر به پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم مژده می دهد، فتح مکه دانسته اند؛ در حالی که بررسی روایات شان نزول سوره در کنار شواهدی واژگانی، قرآنی و تاریخی در این سوره و سایر موارد فتح در قرآن، نشان از نادرستی این گمان تفسیری دارد. این پژوهش، کوشش کرده است با گردآوری، دسته بندی و بررسی روایات شان نزول سوره و ارائه شواهد پیش گفته نشان دهد سوره نصر پس از فتح مکه و در واپسین روزهای عمر پربرکت رسول الله نازل شده و مراد از فتح در سوره نصر، بر خلاف گمان بیش تر مفسران، فتح مکه نیست؛ زیرا روایاتی که به این مضمون وارد شده، علاوه بر آن که تنها از طرق اهل سنت است و شیعه بدان طریقی ندارد، در معارضه با روایات چندگانه دیگری است که برخی از این روایات از امام معصوم علیه السلام نقل شده و مضمون آن ها باهم سازگار است. سوره نصر، غلبه نهایی و پیروزی همه جانبه دین اسلام را بر همه ادیان و عقاید در همه نقاط زمین در دوران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مژده می دهد.

ضرورت وجود امام و حجت آسمانی در هر زمان، از دیرباز در بیان پیشوایان و اندیشمندان دینی مطرح بوده و بر آن دلایلی اقامه شده است. غیبت و عدم حضور ظاهری امام مهدی (عج) و سوالات مربوط گویای آن است که وجوب وجود امام معصوم بر کره زمین و آثار مترتب بر وجودشان به تحلیل بیش تری نیاز دارد. از این رو، ما همچنان با این پرسش روبه رو هستیم: وجوب وجود امام معصوم و حجت خدا با بدن عنصری و خاکی بر روی زمین حتی در صورت غیبت ایشان چگونه قابل تبیین بوده و چه آثاری بر آن مترتب است؟ به نظر می رسد دلیل واسطه فیض از مهم ترین دلایل ضرورت وجود امام معصوم در هر زمان باشد، تا در پرتو این حقیقت، وجود امام مهدی (عج) حتی در حالت نهان زیستی ضروری باشد. در این نوشتار با تحلیل جایگاه و نقش فاعلی امام در پیدایش موجودات، به جایگاه امام در دوام و بقای موجودات پرداخته و اثر وجودی امام را با عنوان تحقق بخش هدف خلقت، امام هدف غایی خلقت، امام محور خلقت، و امان بودن امام برای مردم بررسی می کند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات نورانی قرآن در صدد تبیین این واقعیت است.

این نوشتار در پی بازنمایی یکی از دیدگاه های مربوط به پایان زندگی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ دیدگاهی که به استناد برخی سخنان و روایات، پایان زندگی حضرت را «شهادت» دانسته است. این دیدگاه بر روایاتی مبتنی شده که به صورت کلی فرجام پیشوایان معصوم علیهم السلام را شهادت دانسته و نیز برخی سخنان که در باب چگونگی شهادت وی نکاتی به میان آورده اند.بررسی ها ضمن ناتمام دانستن این روایات و حکایات برای استدلال به شهادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، با توجه به تفاوت های بنیادین بین دوران یازده امام نخست و آخرین امام، بر این اتفاق دلیلی نمی بیند؛ زیرا شان تلاش های فراوان صالحان در برپایی زندگی ای بر پایه عدل و امنیت از سویی و رشد خرد انسان ها از سوی دیگر، اصولا، انگیزه ای برای از بین بردن منجی موعود را بر جای نمی گذارد.این پژوهش، با تحلیل مستندات این دیدگاه، در پاسخ به این پرسش که چگونه می توان دیدگاه شهادت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف را نقد کرد؛ کوشیده است روایات مطرح را از نگاه منبع، سند و محتوا بررسی کند.ره آورد این بررسی آن که مستندات بر شهادت آن حضرت ناکافی است و از آن جا که روال معمول فرجام انسان ها، مرگ طبیعی است؛ وقتی نتوان با دلیل قطعی شهادت را اثبات کرد، ناگزیر فرجام زندگی آن امام همام- متفاوت از فرجام زندگی پدران بزرگوارشان که شهادت بوده است؛ مرگ طبیعی است.