جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش عظیمی از روایات پیشوایان معصوم ما علیهم السلام، روایاتی است که پیرامون تفسیر آیات قرآن می‌باشد‌. پژوهش حاضر که نقش روایات در تفسیر قرآن نام دارد، در دو بخش مستقل به بررسی این روایات از جنبه‌های گوناگون پرداخته است و کوشیده تا هر مورد را با بیان نمونه‌هایی در ذیل آن عینی سازی و قابل فهم‌تر گرداند‌. در فصل اول به کلیات موضوع پرداخته شده است‌؛ طرح تحقیق و مباحثی مقدماتی چون تعریف و تحلیل واژه‌های تفسیر، روایت‌، اثر و تفسیر روایی، تفسیر نقلی و امثال آن، تعیین قلمرو روایات تفسیری‌، علل نیازمندی به روایات تفسیری، اعتبار روایات تفسیری و بررسی مقدار حجیت آن‌ها، و نیز مبانی عقلی و نقلی فهم روایات تفسیری. سپس دوره‌های تفسیر روایی مورد بررسی قرار گرفته و به چهاردوره ، یعنی عصر نبوی‌، عصر حضور‌، عصر غیبت و دوره‌ی تدوین محدود شده‌است‌.آنگاه در پایان آسیب‌شناسی روایات تفسیری مورد بررسی قرار گرفته‌است و به ذکر چند عنوان از آسیب‌های روایات تفسیری بسنده شده است‌. در فصل دوم که شاکله‌ی اصلی این پژوهش را که هدفش بررسی گونه‌های روایات تفسیری است‌، تشکیل می‌دهد، در دو بخش به دو موضوع مهم پرداخته شده است‌. در بخش اول از این بخش گونه‌های روایات تفسیری به اعتبار روش مورد بررسی واقع شده و از این جهت روایات تفسیری به سه قسم تقسیم شده‌است‌؛ تفسیر قرآن با قرآن، تفسیر قرآن به سنت نبوی و تفسیر محتوایی یا تأویل‌گرایانه‌. در بخش دوم که مهم‌ترین قسمت این تحقیق به شمار می‌آید، به گونه‌های تفسیر روایی به اعتبار کاربرد در تفسیر پرداخته شده و مواردی چون تبیین و ایضاح معانی واژه‌ها‌، بیان مصداق‌، تأویل و بیان معنای باطنی‌، اشاره به سبب نزول‌، تعیین قرائت صحیح‌، رفع تشابه و ابهام‌، توضیح آیات الاحکام‌، رفع تعارض بدوی‌، شناخت ناسخ و منسوخ‌، تخصیص عام‌، تقیید مطلق و بهره وری از قواعد ادبی در تفسیر آیات با ذکر نمونه‌هایی واضح و روشن مورد بررسی قرار گرفته است‌.

بخش عظیمى از معارف و علوم اسلامى، جویبارهایى از بحر بیکران قرآن مجیدند. عرفان اسلامى هم که هدفش فهم باطن قرآن است، یکى از این جویبارهاست که در سایه ى آیات این کتاب آسمانى بالیده است. امام خمینى(ره) که یکى از شاگردان حقیقى مکتب عرفان اسلامى و قرآن مجید است در دیوان شعر خود بارها به انعکاس مفاهیم این بحر بیکران عرفان اسلامى یعنى قرآن مجید دست یازیده است، با مطالعه و تأملى در شعر امام خمینى(ره) به وضوح این تأثیرپذیرى از کلام الهى مشهود است. در این مقاله بر آنیم که ضمن بیان مضامین شعرى دیوان امام خمینى(ره) به تأثیر پذیرى آن حضرت از آیات و روایات در قالب تضمین، تلمیح و تحلیل و... با آوردن شاهد مثال بر این امر صحه بگذاریم.

پارسایی و زهد یکی از مهم ترین ویژگی های ادیان بوده چنانکه بسیاری را به ترک دنیا و «رهبانیت» کشانده است. در میان ادیانی مثل مسیحیت روش رهبانیت عمومیت و مقبولیت بیشتری داشته است. نظر اسلام در باره رهبانیت، بهترین راه، تمسک به آیات قرآن و روایات منقول از معصومین (ع) می باشد؛ چنانکه از ظاهر منابع اسلامی پیداست، خداوند در قرآن کریم در چهار آیه به واژه رهبانیت اشاره نموده است؛ برای فهم آنچه در قرآن کریم پیرامون رهبانیت آمده است؛ مفسرین اسلامی اعم از شیعه و سنی در برداشت مفهومی رهبانیت نظراتی داده اند، به نحوی که امکان استنباط معنای قطعی مفهومی این واژه با دشواری همراه شده است؛ پس بایسته است که آنها را در پرتو روایات و احادیث نبوی تفسیر نمائیم.در این مقاله نویسنده بر آن است که ضمن بررسی محتوای روایاتی که آمده است، دیدگاه واقعی اسلام را به رهبانیت هر چه بهتر روشن نماید؛ لذا سعی براین است، تا با دو دسته از روایات ناظر بر نفی و تایید رهبانیت و بررسی «مصادیق رهبانیت» در منابع مستند شیعه و اهل سنت-که دو نوع برداشت مختلف از روایات آورده اند (چنانکه برخی رهبانیت را معنای مثبت و برخی منفی گرفته اند)-تعارض و پارادوکس میان دو مفهوم مثبت و منفی از آن را از دیدگاه اسلام، مورد تحلیل قرار دهد.

در روایات متعددی غیرت، نه تنها فضیلتی صرفا مردانه قلمداد شده است، بلکه حتی این صفت برای زنان مذموم دانسته شده و از غیرت زنانه به نوعی حسد تعبیر شده است. حال، اگر زنی از سر عشق، بی چشم داشت به همسر و خانواده اش، تلاش کرد تا به نوعی همسر خود را کنترل کرده و دورادور تحت نظر گیرد تا اتفاقی ناگوار کانون گرم خانواده او را متلاشی نسازد، آیا حسادت ورزیده است؟ اساسا آیا زن حق ندارد به همسر خود غیرت بورزد؟ این نوشتار در نظر دارد تا نقش زنانگی و میزان و معیار تاثیر آن در ساحت اخلاق اسلامی را با تاکید بر مقوله اخلاقی غیرت، در بستر متون روایی شیعه و آیات شریف قرآن واکاوی نماید. به نظر می رسد در برخی مقولات اخلاقی از جمله مقوله غیرت، آنچه موجب تمایز داوری اخلاقی در باب زن و مرد شده بیشتر تابعی از نقش زن در بستر جامعه و یا خانواده بوده و کمتر به مطلق شخصیت و ماهیت زن توجه داشته است.

چکیده اعتقاد به رجعت یکی از اعتقادات شیعه است و سایر مذاهب اسلامی به چنین امری اعتقاد ندارند؛ از این رو رجعت به طور پیوسته یکی از موضوعات کلامی مورد اختلاف شیعه و سنی بوده است .پیروان مکتب اهل‌بیت «علیهم‌السلام » برای اثبات رجعت در آخرالزمان، افزون بر دلیل عقلی ،از آیات قران و روایات معصومین (ع) بهره گرفته‌اند؛ ولی ازآنجاکه قرآن، اساسی‌ترین منبع اثبات حقایق دینی است، در مسئله رجعت نیز به‌عنوان نخستین واصلی‌ترین منبع، موردتوجه قرار می‌گیرد.به نظر شیخ حّر عاملی رجعت در اینجا همان حیات وزندگی بعد از مرگ و قبل از قیامت است و این معنا از لفظ به ذهن سبقت می‌جوید و همین معنا است که مورد تصریح علما قرار گرفت که ازآن در احادیث استفاده می‌شوددر رجعت ، همه‌کسانی که پیش از ظهور قائم (عج) آمده‌اند و رفته‌اند بر‌نمی‌گردند؛ بلکه گروهی از آنها برمی‌گردند. مومن خالص که در تمام عمر از طرف کفّار و منافقین مورد آزار قرارگرفته است برمی‌گردد تا در حکومت حقه و عادله روی آرامش و آسایش ببیند و قسمتی از پاداش اعمال نیک خود را پیش از آخرت در این جهان ببیند. مشرک خالص نیز برمی‌گردد تا سزای حق‌کشی‌ها و تجاوزکاری‌های خود را در این سرای بچشد. نخستین کسی که برای فرمانروائی جهان رجعت می‌کند حضرت امام حسین علیه‌السلام است.در این پایان نامهابزار گرداوری اطلاعات فیش نویسی و جامعه آماری هم کتابخانه ای است .واژگان کلیدی: رجعت، روایات، الایقاظ ،آخرالزمان.شیخ حّر عاملی،اصول شیعه

چکیدهعلامه طباطبایی پیش از نگارش «المیزان»، تفسیر دیگری به نام «تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن» نگاشته بود. سبک این تفسیر بدین گونه است که ابتدا توضیحی نسبتا کوتاه از آیات با محوریت روش تفسیر قرآن به قرآن ارائه و آن گاه روایات مرتبط ذکر و سپس تلاش شده است میان آیات و روایات سازگاری ایجاد گردد. این پژوهش که با هدف معرفی روش علامه در این تفسیر صورت پذیرفته است، مباحث را در سه محور سامان داده است؛ در محور نخست، روش علامه در تفسیر آیات که شش روش است مورد بررسی قرار گرفت. در محور دوم از روش ایشان در بهره برداری از روایات در تفسیر آیات بحث شد و مباحث آن در سه محور سامان داده شد: 1- مصادر روایات، 2- گونه های روایات تفسیری، 3- کیفیت گزینش روایات و در محور سوم از روش ایشان در تبیین و نقد روایات تفسیری سخن به میان آمد و گفته شد که علامه از پنج روش در تبیین روایات و از دو روش: 1- نقد محتوایی و 2- نقد سندی در نقد روایات استفاده کرده است.کلید واژه ها: 1- علامه طباطبایی، 2- تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن، 3- روش شناسی، 4- تفسیر، 5- روایات.

یکی از مباحث مهم درباره علم غیب این است که: علم ائمه (ع) به جهان غیب مطلق و نامحدود است یا محدود؟ نکته مهم این است که در آیات و روایات، تعبیرات به ظاهر متفاوتی دیده می شود. در این بحث، علم غیب را طبق دلالت آیات و روایات و از منظر کلامی طباطبایی و شاگردان وی بیان می کنیم. غیب دارای مراتب و مراحلی است؛ مثل غیب از حواس مانند گذشته و آینده، علم کتاب، علم لدنی، علم به لوح محو و اثبات، لوح محفوظ، علوم خاص به خدا مثل زمان قیامت، و علم ذات به ذات. ادله علم غیب نیز بر دو قسم است: ادله عقلی و فلسفی که مبتنی بر قدرت و کمال نفس در اتصال به مبدأ عالی است؛ ادله نقلی که برخی علم به غیب را به طور کلی از غیرخدا نفی کرده اند و برخی علم را با شرایطی برای انبیا و اولیا ثابت می کنند. در جمع بین این دو دسته راهکارهایی عرضه شده است، از جمله: تقسیم علم به استقلالی و تبعی، لوح محفوظ و محو و اثبات، تفکیک بین معانی غیب و مانند آن.

«صلوات» از شعارهای مشترک کل امت اسلامی است که قرآن کریم صراحتاً به آن دستور داده است. اما متاسفانه کیفیت عبارت این شعار در بین دو فرقه بزرگ اسلامی مورد اختلاف قرار گرفته است. ضرورت اتحاد امت اسلامی اقتضا می‌کند که دو فرقه در این زمینه هم به وحدت نظر برسند. وجود دهها روایت و حدیث نبوی که راهنمای کیفیت صلوات است در حل این اختلاف نقش عمده دارد. تبیین این امر نیز از رسالتهای روحانیت و محققان و مؤلفان شیعه است، به ویژه اگر این احادیث از کتب خود اهل سنت جمع‌آوری و تدوین گردد. مقاله حاضر اقدامی است در همین زمینه و برای تحقق همین هدف. این نوشتارگامی ابتدایی و شایسته تکمیل از سوی دیگر محققان است. امید است برای جویندگان و پژوهشگران معارف حقیقی اسلام مؤثر افتد.