جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نمادها از کهن الگوهایی هستند که علیرغم رمزینگی موجود در خود حاوی اطلاعات مهمی درباره خلقتند که با کشف رمز از هرکدام راهی به سوی معرفت گشوده خواهد شد. عناصر چهارگانه (آب و خاک و باد و آتش) از جمله آنهاست که بررسی ساختارشان در باور و هنر گذشتگان می‌تواند ما را به رموز درونی آن‌ها آشنا سازد. هدف این پژوهش، کنکاش در دستاوردهای ایران باستان به منظور دستیابی به اطلاعاتی نوین است. نتایج حاصله نشان می‌دهد: ذهن بشر از دیرباز اندیشمندانه در پی پاسخگویی به سوالات درون برای کشف موجودیت خود و عالم هستی بوده و ادیانی که به واسطه همین اندیشمندی‌ شکل گرفته‌اند همواره یاری گر انسان برای کشف اندیشه‌ای برتر بوده‌اند. در فصل اول این پژوهش کلیات موضوع آمده است. در فصل دوم به تعاریف پرداخته شده. فصل سوم عناصراربعه در دین و هنر ایران باستان را مورد بررسی قرار می‌دهد. فصل چهارم به نمادهای مرتبط با عناصر اربعه می‌پردازد و فصل پنجم نیز به تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری اختصاص یافته است.

این پژوهش به بررسی و مطالعه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی چشم‌زخم‌ها‌ (بخصوص چشمواره‌های آبی) و همچنین هنرهای مرتبط با چشم‌زخم با شناخت فنون شیشه‌گریکه در ساخت چشمواره‌های آبی کاربرد دارند پرداخته است. امروزه در جامعه ایرانی-اسلامی چشمواره‌های آبی شیشه‌ای به عنوان مصنوعات در فرهنگ عامه رواج یافته‌اند. با مطالعه داده‌های باستان‌شناسی در مورد چشم‌زخم‌ها ریشه‌های شکل‌گیری و بکارگیری مصنوعاتی که در این زمینه در آداب و رسوم مردمان رایج است، مشخص و روشن می‌گردد. همچنین مطالعه این مواد در زمینه مردم‌شناسی دین و آیین، میتواند جنبه‌هایی از آن باورها و اعتقادات وابسته به آن را در فرهنگ عامه بیان کند. پرسش اصلی در این پایان‌نامه در مورد ریشه‌های تاریخی این چشمواره‌های آبی و حضور این مصنوعات در جامعه ایرانی-اسلامی به عنوان کالاهای مربوط به باور و اعتقاد به چشم‌زخم است. فرضیه‌ای که در راستای این پرسش به وجود آمده غیر ایرانی بودن ریشه‌های تاریخی و شکل‌گیری این چشمواره‌های آبی است. روش‌های گردآوری داده‌ها به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی انجام گرفته است. داده‌های مورد مطالعه در این پژوهش به وسیله منابع به‌دست آمده از مطالعات باستان‌شناسی در دو بخش متون و اشیاء باستانی در مورد چشم‌زخم‌ها و همچنین مطالعات مردم‌نگاری که تاکنون در مورد چشم‌زخم صورت گرفته می‌باشد. روش گردآوری داده‌ها بر اساس ماهیت به صورت کیفی وتوصیفی بوده‌است. جامعه‌های مورد مطالعه برای پژوهش‌‌های مردم‌نگاری شامل روستای پیربالا از توابع شهرستان مرند در آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز می‌باشد. از نتایج و دستاوردهای این پژوهش آگاهی به جهان‌شمول بودن پدیده چشم‌زخم است و اینکه چشم‌زخم اختصاص به یک فرهنگ خاص ندارد. در متون اسلامی هرچند چشم‌زخم به مثابه یک امر شرارت‌بار و آسیب‌رسان پذیرفته می‌شود، اما به‌عنوان بخشی از روان خود انسان و نه نیرو یا موجودی خارج از وی در نظر می‌آید. در فن‌شناسی چشمواره‌های آبی فنون شیشه‌گری سنتی مانند شیشه موزائیکی و روش هزارگل در اکثر مهره‌های چشمی مورد مطالعه از باستان تا کنون استفاده شده‌است. در باور به چشم‌زخم و آداب و رسوم مرتبط با آن در میان مردم روستای پیربالا و شهر تبریز با گونه‌ای تلفیق میان عناصر دینی و غیر دینی مواجه هستیم که در ساحت‌های گوناگون زندگی روزمره‌اشان نمایان است. مشاهده شد که چشمواره‌های آبی با مدرن شدن جامعه تبریز وارد عرصه‌های زندگی مردمان این شهر شده‌است و در روستای پیربالا به عنوان جامعه سنتی ایرانی-اسلامی چشمواره‌های آبی حضور ندارند.

شیخ اشراق حرکت استکمالی انسان را هم به زبان علم، هم به زبان نماد، مورد توجه قرار داده و در قالب داستان های متعدد روایت کرده یا بدون قالب داستانی، به نمادسازی در این مسئله پرداخته است. تحلیل و رمزگشایی از نمادهایی که سهروردی در رساله های خویش برای تصویرسازی سیر نفس به سوی سعادت به کار برده، نشان دهنده عوامل و اسباب کمال و سعادت انسان، در دیدگاه او است. اساسی ترین مراحل سیر استکمالی نفس عبارت اند از: یک؛ چیرگی بر قوای نفسانی، به ویژه حواس ده گانه ظاهری و باطنی؛ دو؛ اتصال به نفوس ناطقه فلکی؛ سه؛ اتصال به عقل فعال و دیگر عقول ده گانه.

در تحلیل و بررسی جوهرۀ عرفان ابن عربی، سرّ یا راز یکی از مضامین کلیدی محسوب می شود. سرّ، یکی از لطایف الهی است که خداوند آن را در ذات موجودات به ودیعه گذارده است و مربوط به طور ورای عقل می باشد. در اندیشۀ این عارف، خداوند به عنوان یکی از انواع راز می تواند مدرَک عارف قرار گیرد. البته ادراک اسرار، متعلق شهود و ایمان است و در طور و تور عقل قرار نمی گیرد. تنگنای زبان متعارف برای بیان تجارب عرفانی عارف در این وادی، زمینۀ تناقض گویی، شطح و بیان رمزواره را برای عارف مهیا می کند. ابن عربی، روش بیان اسرار را زبان تمثیل، استعاره و رمز می داند، ولیکن شطح را رعونت نفس می داند که ناشی از نقصان سلوک است و آن را ابزار بروز اسرار به شمار نمی آورد. رابطۀ راز و سرّ با مقوله هایی از قبیل حیرت و مصادیق اسرار از دیگر مباحث قابل تأمل در این مقاله است.

دین اساس آیین ها و باورهای نوع بشر را تشکیل می دهد و به همراه اعتقادات دینی از اجزاء جدایی ناپذیر هر فرهنگی می باشند،به شکلی که همواره در طول تاریخ زندگی انسانها با آنها همراه بوده و هیچ دوران و مکانی نبوده که دین در آن حضور نداشته باشد و به همین دلیل است که میتوان انسان امروز را به عنوان موجود دین ورز معرفی نمود.هدف این پژوهش بررسی مردم شناختی آیین ها و باورهایی است که در ارتباط با امامزادگان و بقاع متبرکه شهرستان سرپل ذهاب وجود دارد و سعی شد تا با یک دید مردم شناسانه این مقوله مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد.روش پژوهش مطالعه ی اسنادی و کتابخانه ای و میدانی که از طریق مصاحبه می باشد.نتیجه کلی:امام زادگان وبقاع متبرکه ،و آیینها و مناسکی که در این اماکن برپا می شود از جمله میراث معنوی و فرهنگی در هرجامعه ای هستند که بر زندگی فردی واجتماعی مردم تاثیر بسزایی دارند ونیز در این زمینه کارکردهایی وجود دارد از جمله کارکردهای روانی ،اقتصادی،اجتماعی ،فرهنگی و... که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند.واژگان کلیدیاماکن مقدس، سرپل ذهاب ، کارکردهای اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی.

در طول تاریخ، ‌حیوانات دارای نمادهای اسطوره‌ای متفاوتی بوده‌اند. در این میان گاو از جمله حیواناتی به حساب می‌آید که اسطوره‌های فراوانی را به خود اختصاص داده است. گاهی نماد ماه و خورشید، گاهی نماد باروری و زایش، گاهی نماد زمین و گاهی به عنوان خدا مورد پرستش قرار می‌گرفته است. در این تحقیق با مطالعه‌ی یازده سایت حفاری به جمع-آوری داده‌های مرتبط با نقش گاو پرداختیم و همچنین مفهوم اسطوره‌ای گاو را در چندین فرهنگ در دوران باستان بررسی کردیم. در طرف دیگر، اسطوره و نماد گاو را در اوستا و متون پهلوی: مینوی خرد،‌زادسپرم و بندهش مورد مطالعه قرار دادیم. بر طبق مطالعات انجام گرفته در بخش باستانی نمادهای بسیاری پدیدار گشت از جمله خلقت و زایش،‌حیات زایی و تغییر فصل. در بررسی متون مورد نظر مفاهیم دیگری نظیر حیوانی پیشگو، خلقت و زایش‌،‌نگرش نیک و نمادهای دیگر مشخص شد. از آنجا که هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تطبیقی بن‌مایه گاو در یافته‌های باستان‌شناسی و متون مورد نظر بوده است این نتیجه حاصل شد که در برخی از مفاهیمی مانند زایش و خلقت و زمین تطابق وجود دارد.

آنچه معلوم است این است که ابن سینا یکی از مهمترین متفکران جهان اسلام است که ضمن داشتن رهیافتی عقلی در دوره آخر تفکر خود به پاره ای از اندیشه های رمزی و عرفانی التفات کرده است از دیگر سو سلطان محمد یکی از هنرمندان برجسته سنت ایرانی- اسلامی که علی رغم ارزش های بصری در آثار او، بیان محتوایی را نیز در نگاره های خود به دقت گنجانده است. اما آنچه نامعلوم است، نسبت و قرابت اندیشه های رمزی ابن سینا و سلطان محمد است. از همین رو این پژوهش با تکیه بر اندیشه های رمزی ابن سینا از سویی و همچنین تجزیه و تحلیل محتوایی ارزش های بصری سلطان محمد می کوشد تا اندیشه رمزی و یک رهیافت هنری در سنّت ایرانی – اسلامی را تحلیل و نشان دهد.روش به کار رفته در این پژوهش کتابخانه ای وتکیه بر متون ، ادبیات موجود در این حوزه است. که در این روش محمل التفات به آثار ابن سینا و شرح آثار سلطان محمد مورد توجه قرار گرفته است. و از طریق مقایسه، تطبیق این دو کوشیده است به نتایج مطلوب خو دست یابد.

دین یا اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت. از ميان همه اعداد، عدد هفت هميشه مورد توجه مشرق زمين و به‌خصوص ايرانيان قرار داشته و اغلب در امور ايزدي و نيک و گاه در امور اهريمني و شر به‌کار مي‌رفته است ولی اکثر موارد در جهت نيت پاک و روحانی و مقدس استفاده می‌گرديده است. از این رو در اين پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بر‌اساس جمع‌آوری اطلاعات موجود در مورد خواستگاه عدد هفت در بستري تاريخي به بررسي اين عدد مي‌پردازديم. در چندين حيطه مختلف كه شامل عددشناسي تاريخي هفت، اسطوره‌شناسي عدد هفت، عدد هفت در ماهيت اساطيري، عدد هفت در اديان پيش از اسلام و همچنين عدد هفت در نگاره‌هاي پيش از اسلام پرداخته است.در رويكردي تحليلي استفاده از اين نماد يا عدد را در حيطه‌های مختلف ديني، مذهبي، اجتماعي و همچنين نقش‌ها و نگاره‌هاي پيش از اسلام مورد بررسي قرار داده‌ايم تا به شهودگاه‌هاي عدد هفت در مذاهب آن دوران و همچنين ديگر موارد ذكر شده رسيده‌ايم.نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده اين موضوع است كه جايگاه نخستين اين عدد ريشه در اعتقادات و باورهاي مذهبي انسان‌ها داشته است. باتوجه به آيين کهن ميترائيسم ايران که قدمتی بيش از پنج‌هزارسال دارد بايستی بپذيريم که ايرانيان نخستين ملتی بودند که به رمز و راز اين عدد آسمانی پی بردند. حضور و جايگاه اين عدد در تاريخ و فرهنگ ايران باستان و همچنين تأثير اين عدد در باورهاي انسان‌هايي كه آثار هنری آن دوران راخلق كرده‌اند روشن مي‌سازد.

این پژوهش به هدف تحلیل مردم شناسی نمادین سقاخانه های تهران منطقه 12 صورت گرفته بر همین اساس تعداد 20 نمونه از سقاخانه ها به روش مردم شناسی مورد بررسی قرار گرفته و در رابطه با این پژوهش از نظر یه های انسان شناسی نمادین و تفسیری گیر تز و نظریه کارکرد گرایی مالینوفسکی استفاده شده نمادها دارای کارککردهای گوناگون می باشد که در نتیجه باعث ایجاد ارتباط فرهنگی بین اجزا گوناگون می شود لذا این کارکدهای گوناگون نهادهابه بهبود و شناخت فرهنگ و عقاید جامعه کمک می کند از طرفی خصوصیات رفتاری و فکری افراد یک جامعه تحت تاثیر باورها و اعتقادات آن جامعه می باشد در این پژوهش سعی شده که ویژگی های نمادین سقاحانه ها و کاکردها آنها از دیدگاه مالینفسکی مورد بررسی قرار گیرد نتیجه ای حاصل از این پژوهش گرفته شد به صورت خلاصه وار به شرح زیر می باشد اماکن دینی و مذهبی و نمادها باعث ایجاد همبستگی- وحدت بخشی - انسجام- اجتماعی و پایبندی به ارزش ها و اعتقادات - بالا رفتن میزان مشارکت اجتماعی - پیوستگی و استمرار فرهنگی و تعامل و کنش میان افراد می شود

چکیده ندارد.