جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت مطالعه تطبیقی پیرامون «عوامل گرایش به دین از نگاه قرآن و عهدین» را، از دین‌گریزیِ نسل نو، شناخت نقاط مشترک قرآن و کتاب مقدس که تا کنون مغفول مانده، و شبهاتی که امروزه مطرح شده، می توان پی برد. این رساله، با استفاده از متون دینیِ ادیان سه گانه و با تأکید بر عهدین مرسوم، طی چهار فصل، عوامل دین‌گرایی را مورد بررسی قرار داده است. بعد از فصلِ «کلیات»، در فصولِ دیگر: «دین فطری»؛ «عوامل دین‌‌داری» و «آراء متفکران غربی در باره خاستگاه دین» به ترتیب از: فطری بودن آموزه‌های دین؛ دین‌داری در دو بعد اعتقاد و عمل، که در نحوه عملکرد سه پیامبر الهی محمد?، موسی ?و عیسی? برای شکوفا سازی فطرت بشر، نقل شده، و نقدِ دیدگاه اندیشمندان غربی، که عواملی غیرفطری و غیر عقلانی در منشأ دین ذکر کرده‌اند، و شبهاتی چون: ترس، جهل و امیال جنسی، بحث شده است.

پژوهش حاضر به مبانی معرفت‌شناختی دانش دینی در حوزه‌ی علوم انسانی مي‌پردازد. بدین‌ منظور کلیات دین و علم، تعاریف، ویژگی‌ها و قلمرو هریک بررسی گردیده و هم‌چنین از ارتباط علم و دین سخن به میان آمده است. سرانجام پژوهش در پی آن است تا از میان فروض متعددی که برایدانش دینی متصور است، تحقق آن را به وسیله‌ی رویکرد تاسیسی به اثبات برساند. این رویکرد با تکيه بر علم‌شناسي معاصر بیان می‌دارد که علم پدیده‌ای فرهنگی و انسانی بوده و در فرآیند تولید و بقای خود مبتنی بر پیش‌فرض‌های متافیزیکی است و در واقع بدون زیر‌بنای فلسفی هویت خود را از دست خواهد داد. بنابراین دین از آن جهت که از یک موجود متعالی و فارغ از سوگیری‌ها و محدودیت‌های بشری صادر شده است، می‌تواند بهترین پشتوانه برای علم باشد.

دین به معنای اعتقاد به آفریننده‌ای برای جهان و انسان و دستورهای عملی متناسب با این عقاید است و به معنای اطاعت و جزا هم آمده است و شریعت را به اعتبار اطاعت و فرمانبرى دین می گویند. جامعه ی دینی جامعه ای است که فرهنگ و روش رفتاری خود را براساس تعالیم وحیانی بنا نهاده باشد و بر این باور باشد که این دین است که میتواند سلامت و سعادت را تضمین کند. از جمله ویژگی‌های بنیادین در جامعه دینی: پایبندی به قوانین دینی توأم با نگرش توحید، دارا بودن روحیه خردورزی، بصیرت، دانش اندوزی، تلاش برای اقامه و تحقق عدالت در جامعه و.... می باشد.یک جامعه ی دینی در زمینه ها و شاخصه های متعددی دارای اصول و معیارهایی هست که از جمله ی این معیار ها، درزمینه های اعتقادی، اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، و سیاسی می باشند.که می تواندر زمینه یاعتقادبه: اعتقاد و ایمان به توحید، پذیرش معاد در زندگی، اعتقاد به ولایت و رهبری پیامبران و ائمه (علیهم السلام) و دراقتصاد به: «قوام» در مصرف، سهم‌بری بر اساس میزان مشارکت در تولید، عدم وابستگی اقتصادی، رسیدن به رفاه عمومی و در زمینه اجتماع به: ترویج صلح و دوستی و مُدارا و گفتگو در جامعه، لزوم برقراری عدالت و در زمینه ی اخلاق به: اعراض از لغو و اعمال بیهوده، ایجاد اخوت و برادری و در زمیینه سیاست به: ضرورت تشکیل دولت و حکومت، آزادی از نفوذ استعمار، جلوگیری از تفرقه و....اشاره کرد.که با در نظر گرفتن این معیار ها و با بکارگیری و عمل به چنین معیار هایی می توان به تقرب الهی و سعادت ابدی دست یافت که نتیجه ی آن باعث بوجود آمدن یک جامعه ی دینی و تو حیدی خواهد بود.

دين از واژگان پركاربرد در قرآن كريم است و انديشمندان اسلامي از منظرهاي مختلف به بررسي مفهومي آن پرداخته‌اند. با اين حال، كاربردهاي متنوع و مختلف آن در قرآن كريم و مشكل روش‌شناختي تلاش‌هاي گذشته سبب شده كه همچنان در ابهام باقي بماند. از اين رو بررسي معنايي آن با استفاده از روش‌هاي نوين تحليل معنا ضروري مي‌نمايد. معناشناسي به بررسي مؤلفه‌ها و حوزه‌ي معنا‌يي واژگان كليدي قرآن كريم از طريق شناسايي روابط معنايي و جايگاه هر يك در شبكه‌هاي معنايي متن جدا از پيش‌داوري‌ها و تلقي‌هاي بيروني مي‌پردازد كه روش كارآمد و معتبري در اين نوع مطالعه به شمار مي‌رود.از اين رو پژوهش حاضر با تكيه بر خود آيات و بر مبناي روش معناشناسي، با تعيين حوزه‌هاي معنايي و در چارچوب روابط معنايي نظير شمول معنايي، تقابل، همنشيني و جانشيني به بررسي معناي دين در قرآن كريم پرداخته است. به اين ترتيب واژه‌ي دين در دو حوزه «اين جهاني» و «آن جهاني» تمايز يافته و با تمركز مطالعه در حوزه‌ي معنايي اين جهاني به تحليل معنايي آن پرداخته شده است. در پي اين تحليل معناشناختي، معناي اساسي دين مشخص شده و بر مبناي آن تعريف جامع و كاملي از دين ارائه گرديده است. در پايان جهت شناخت بهتر مفهوم قرآني به مقايسه‌ي آن با تعاريف رايج مفسران و متكلمان پرداخته شده است.

چکیده ندارد.

یکی از مهمترین حوزه های تحقیق در علوم اجتماعی مطالعه انقلاب های سیاسی و اجتماعی است و از بزرگترین تحول ایران در دهه های گذشته، وقوع انقلاب اسلامی می باشد. وقوع انقلاب اسلامی ایران به دلایل مختلفی منجر به متحیر شدن اندیشمندان و محققان سیاسی جهان گشت و در همین راستا در زمینه علل و چگونگی وقوع انقلاب اسلامی پژوهش های مختلفی ارایه دادند. تحلیل علل وقوع انقلاب اسلامی منجر به شکل گیری ادبیات سیاسی نوین گشت که هر یک از این ادبیات رهیافت خاصی را برای تحلیل انقلاب اسلامی ایران دنبال می کردند. اما در زمینه مذهب و رهیافت دینی تحلیل آن چنانی صورت نگرفت لذا ما در این تحقیق به تحلیل انقلاب اسلامی در سایه رهیافت مذهبی (دینی) می پردازیم. در چند دهه پیش از انقلاب رویکرد نوینی در ادبیات فکری شیعه در سایه نوگرایی اندیشه شیعه شکل گرفت که در روش ذهنی و تغییر نگرش به سوی قبول یک تحول بنیادین بر اساس دین نقش اساسی ایفا کرد. در این برهه از زمان، اندیشوران شیعی و در راس همه حضرت امام خمینی (ره) برترین نظریه پرداز انقلاب اسلامی و رهبری و موسس نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران، ظرفین لازم انقلاب و تاسیس نظام سیاسی و حکومت اسلامی را داراست. درهمین راستا شخصیت های بارز و مبارز حوزوی و دانشگاهی به ویژه استاد مطهری و دکتر شریعتی نیز بر این باور بودند که اندیشه شیعه نیاز به بازسازی دارد و قابلیت لازم را برای ارایه یک الگوی مطلوب سیاسی و اجتماعی را دارا می باشد و در سایه این بازاندیشی و نوگرایی اندیشه شیعه بود که عدم انطباق تفکرات شیعه با مقتضیات زمان یا عملکرد حاکمیت طاغوت را پر رنگ تر کرد. لذا در این پژوهش، محقق به بررسی نوگرایی اندیشه شیعه که مجموعه ای از آموزه های شیعی را در بر می گیرد در به وجود آمدن یا شکل گیری انقلاب اسلامی می پردازد.

دین و معنای زندگی یکی از مباحث مهم در عرصۀ دین‌پژوهی است، که نظریه‌های فراوان و گوناگونی در این باره ارائه شده است. یکی از نظریه‌هایی که در این عرصه مطرح شده، پروژه‌ی «عقلانیّت و معنویّت» مصطفی ملکیان است. این پروژه با محوریت بخشیدن به مولّفه‌های اجتناب‌ناپذیر مدرنیته به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مولّفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تباین میان دین‌داری و مدرن بودن می‌کند. فهم سنتی از دین را در جهان مدرن کارآمد نمی‌داند و فهمی جدید از دین (معنویّت) را که سازگار با مولّفه‌های مدرنیته است را معرفی می‌کند. در این پایان نامه می‌کوشیم با استفاده از گزارش‌های متعددی که در سال‌های اخیر از این نظریه شده است تصویری روشن و شفاف از ارکان اصلی آن که عبارتند از: عقلانیّت، معنویّت و زندگی اصیل، ارائه دهیم. و در ادامه به بررسی و نقدهایی که به این نظریه وارد شده خواهیم پرداخت. و در پایان به این نتیجه خواهیم رسید که علاوه بر اینکه در وهله‌ی اوّل این نظریه جذاب و معقول و کارآمد به نظر می‌رسد امّا با ابهاماتی که در آن وجود دارد نمی‌توان آن را نظریه قابل دفاعی دانست و آن را جایگزین دین قرار داد و از آن انتظار داشت که به زندگی ما معنا دهد.

این پایان نامه با هدف بررسی وضعیت ادیان در زمان ظهور حضرت مهدی(ع) تنظیم گردیده است.فصل اول این رساله به کلیات اختصاص یافته که شامل بیان مسئله، هدف تحقیق، سابقه تحقیق، سوالهای اساسی تحقیق، فرضیه های تحقیق و روش تحقیق می‌باشد.در فصل دوم به بررسی آیات ادیان در عصر ظهور در دو بخش "آیات دال بر حضور ادیان در عصر ظهور" و "آیات دال بر نابودی دیگر ادیان در عصر ظهور" پرداخته شده است.در فصل سوم به بررسی روایات ادیان در عصر ظهور پرداخته شده است. در این فصل نیز روایات در دو بخش "روایات دال برحضور ادیان در عصر ظهور" و "روایات دال بر نابودی دیگر ادیان در عصر ظهور" دسته بندی شده و سپس سند و دلالت روایات هر دو دسته مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل چهارم به حل تعارض آیات و روایات موافق و مخالف حضور دیگر ادیان در عصر ظهور پرداخته شده است.در پایان چنین نتیجه گرفته شده است که حضور دیگر ادیان در عصر ظهور نمی‌تواند با بسیاری از آیات و روایات که بر عدم حضور آنان دلالت دارد؛ قابل توجیه باشد و حداقل می‌توان به این نتیجه رسید که حضور دیگر ادیان می‌تواند قبل از استقرار حکومت جهانی امام مهدی(ع) باشد.

تحقیق در مورد دین و مسائل مربوط به آن همواره موضوع بررسی و پژوهش محققان و فیلسوفان قرار داشته است. یکی از مسائل در رابطه با دین، پدیده «تحریف دین» و تفسیرهای نادرست در مورد دین است. عوامل مختلفی ممکن است تا گروهی دانسته و از روی عمد، تعالیم دینی را تحریف نموده و تفسیرهای نادرستی از دین ارائه نمایند. احتمالا این قبیل افراد، برای سودجویی و تحصیل اغراض و اهداف دنیوی، دین را همانند ابزاری در نظر می گیرند و با تمسک به تفسیرهای نادرست، تلاش می کنند تا به آمال دنیوی دست بیابند. اما همواره، تحریف دین یک پدیده ای از سر عمد و دانسته نیست؛ و ممکن است نادانسته و بدون عمد، تلاشهای بشری در فهم دین، دچار لغزش گردد و بدینوسیله، تعالیم دینی، بطور نادرست و تحریف یافته، عرضه گردد.هدف تحقیق حاضر این است تا مسئله تحریف دین، به این معنا مورد بررسی قرار گیرد.نویسنده با روش توصیفی ـ تحلیلی سعی می کند تا در سه حوزه ی اعتقادی، خداشناسی، نبوت، و معاد، مسئله تحریف دین را مورد بررسی قرار دهد و در این رابطه نشان خواهد داد که از برخی نظر، پاره ای از تلاشهای فلسفی، منجر به تحریف دین خواهد شد.نتیجه اینکه، پدیده تحریف دین می تواند موجبات «دین گریزی» را فراهم آورد.

چکیده نظریه علم دینی یکی از مسایل کلامی جدید در دو دهه اخیر است که در پی ظهور بن بست ها و ضعف های علم جدید،که در اثر حذف فلسفه و متافیزیک به وجود آمده است،در جهت رفع آن ها و تعارض میان علم و دین و مطرح شده است. دکتر گلشنی به عنوان عضوی از اساتید و متخصصان علوم تجربی در دانشگاه معاصر ایران و جهان به تحقیق و پژوهش در این مساله دست زده است .او با کنکاش در آراء و نظریات فیزیکدانان،به نقد سیر علوم تجربی در چندین دهه گذشته پرداخته وبرقراری ارتباط و تعامل دوباره بین علم و دین را ضروری می داند و در همین راستا علم دینی با رویکرد میانی را ارائه می دهد. آیت الله جوادی آملی نیز به عنوان نماینده حوزه امروز کشور و محقق علوم دینی و فلسفی با انتقاد از دیدگاه دانشمندان علوم تجربی در قرون گذشته نسبت به دین، آن را با علم معارض ندانسته و بلکه علم را یکی از منابع اصیل معرفت شناختی دین معرفی می کند و رابطه علم و دین را یک رابطه حداکثری می داند. دکتر گلشنیو آیت الله جوادی آملی در سه محور مفهومی شامل علم، دین، تعریف علم دینی و سه قسمت که شامل ملاک دینی بودن علوم، تفکیک بین عالم و علم دینی و یکی از مراحل دینی شدن متون درسی می شود، با یکدیگر اختلاف دارند و در چند موردیعنی رابطه علم و دین، تاثیر فلسفه در جهت گیری متافیزیکی علم، روش علم دینی، علت طرح علم دینی، وضعیت جامعه اسلامی و برنامه های کاربردی برای اجرایی شدن علم دینی با یکدیگر متفق القول هستند.