جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

بررسی خاستگاه‌های قبض و بسط در دیوان شمس

نویسنده:

محمدکاظم علمی سولا , سوزان انجم‌روز

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان ,

کلیدواژه‌های اصلی :

تجارب عرفانی (تجربه عرفانی) , قبض و بسط , ادبیات عرفانی , اصطلاحنامه عرفان , مقام قبض , مقام بسط , تجربه عرفانی مولانا

کلیدواژه‌های فرعی :

انسان شناسی عرفانی , وطن اصلی آدمی , 03. انسان شناسی Human nature , محبت , خلق آدم (ع) , شادی , رنج , تجلی جمالی , بیان ناپذیری تجربه عرفانی , مقام اتصال , علم النفس افلاطونی , تفسیر عرفانی غم و شادی , موسیقی در عرفان , تفسیر عرفانی هبوط , شهود وحدت عالم ,

چکیده :

این پژوهش به بررسی احوالِ عارفانۀ قبض و بسط(غم و شادی) و تعیینِ خاستگاه و جایگاه هر یک در تفکّر مولانا با تکیه بر توصیف و تحلیل صُوَر خیالِ دیوان شمس پرداخته است. در کنار ‌هم بودن غم و شادی در جهان‌بینیِ عرفانی مولانا، صوری را پدید آورده که بیش از هر چیز با زبان موسیقایی و شعر هم‎خوان است. با توجه به این امر که در شعر او ارتباط عمیقی میان صورت و محتوا نمایان است، این‌ مقاله به بررسیِ برخی از اجزای غزل‎ها و چینشِ واژه‎ها و نیز کلیّتِ آن‎ها می‎پردازد تا خاستگاه‎های قبض و بسط مولانا به دست آید. در ورای اشعارِ شورانگیز غزلیات شمس، جلوه‌های موسیقایی، صور‌ خیال پویا و نیز شادی و شعف و مستی و خلاقیّت مولانا، «تجربه‎های عرفانی و جهان‌شناختی» او وجود دارد. ارتباط میان تجربیاتِ عرفانی مولانا و جلوه‌های این تجربیات با موقعیت‌های ذومراتب قبض و بسط و بیان خاص او در این ‎باره مشهود است. با تأمل در دیوان شمس درمی‎یابیم که در کنار موسیقی شاد غزلیات، مولانا از غمی عمیق نیز سخن می‎گوید؛ غم غربت در تنگنای تن و جدایی از وطن اصلی که نیستان ازلی است. این مقاله بر آن است که وی در دیوان شمس دو چشم‌اندازِ اصلی دارد: واقعیتی که هستیم(منشأ قبض) و آرمانِ هستیِ ما(منشأ بسط) که به شدت و ضعف در کنار یکدیگر مطرح شده‌اند.

صفحات :

از صفحه 177 تا 216

مشخصات اثر

عنوان :

تجلّی نظریۀ وحدت وجود در اشعار عمان سامانی با نگاهی به آرای شمس تبریزی و مولوی

نویسنده:

محمد خدادادی ، محمدکاظم کهدویی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیل وحی در اندیشۀ ابن‌عربی

نویسنده:

یدالله دادجو

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

پیوند رؤیت فؤاد و بصر در معراج پیامبر(ص)

نویسنده:

مهدی زمانی ، محمدجواد قاسمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تصحیح قیاسی برخی از عبارات دشوار شرح شطحیات

نویسنده:

محمدعلی آتش سودا ، محمدرضا اکرمی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

شطحیات

چکیده :

این مقاله‌ به خوانش دوباره و تصحیح قیاسی برخی از عبارات نامفهوم شرح شطحیات، نوشتۀ روزبهان بقلی اختصاص دارد. سبک این کتاب به شیوۀ متون نثر عرفانی فنّی است و از همین رو در زمرۀ متون دشوار عرفانی قرار گرفته است، اما بخشی از دشواری‌های کنونی کتاب حاضر به دلیل اغلاط متن است که شکل درست آن‌ها با تصحیح قیاسی این واژه‌ها با توجه به قرائن درون‌متنی به دست خواهد آمد. جدا از قرائن درون‌متنی، با توجه به انس شدید ذهن روزبهان با میراث فرهنگ اسلامی، می‌توان برخی از اشتباهات متن شرح شطحیات را با مراجعه به آیات قرانی و احادیث و روایات مشهور اصلاح کرد. در مقالۀ حاضر برخی عبارات دشوار و غریب شرح شطحیات به شیوۀ قیاسی و ذهنی تحلیل و پس از تصحیح عبارت، معنا شده است. نیز مشخص شده است که بخش بزرگی از غرابت و دشواری متن حاضر شرح شطحیات، معلول اشتباه در خوانش یا کتابت متن بوده و در صورت پیدا شدن نسخه‌های بهتر، دیریابی فعلی آن از بین خواهد رفت. تا به دست آمدن چنین نسخه‌هایی، هر گونه استناد به متن فعلی، نیازمند تصحیحات فراوان خواهد بود.

صفحات :

از صفحه 5 تا 26

مشخصات اثر

عنوان :

طبقه‌بندی موضوعی حکایات کرامات در نثر عرفانی

نویسنده:

زهرا انصاری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

یکی از پربسامدترین موضوعاتی که در حکایت‌پردازی متون صوفیه دیده می‌شود، حکایاتی است که دربارۀ کرامات عرفا نوشته شده است. نخستین گام برای مطالعۀ این حکایت‌ها ارائۀ طبقه‌بندی موضوعی‌ـ بسامدی حکایات با حداکثر میزان شمول آن‌هاست. در متون صوفیانه‌ای که به زبان فارسی نوشته شده‌اند، مطلبی تحت عنوان طبقه‌بندی کرامات به صورت جامع و علمی وجود ندارد و تنها هنگام بیانِ کراماتِ اولیا، انواعی از آن بر‌شمرده شده است. حاصل پژوهش‌های مؤلف در این زمینه، این است که حکایات حاوی کرامات عرفا در متون منثور صوفیانه تا قرن هفت در 21 دستۀ کلی و 15 شاخۀ فرعی جای می‌گیرند. پربسامدترین موضوع در حکایات کرامات به «اطلاع بر غیب» و کم‌بسامدترین موضوع به «بر هوا رفتن جنازه» اختصاص دارد.

صفحات :

از صفحه 53 تا 78

مشخصات اثر

عنوان :

جوانب عرفانی در زندگی و شعر شیخ بهایی

نویسنده:

منوچهر جوکار

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

در گذشتۀ تاریخی ایران، کمتر دانشمند بزرگی را می‌توان سراغ گرفت که در پرتو دریافت‌های علمی و انگیزش‌های صادقانۀ درونی خویش، به عرفان گرایش نداشته باشد؛ بهاءالدین محمد عاملی(شیخ بهایی) فقیه و حکیم و مفسّر و محدث و شاعر قرن دهم هجری از این جمله است. صفویه خود از تصوف به قدرت رسیدند، و کسانی چون شیخ بهایی و گروهی دیگر از عالمان عصر، گرایش‌های عمیق زاهدانه و عارفانه داشتند. هرچند شاعری شیخ بهایی در کنار دانش‌های وسیع او از رشته‌های گوناگون، چندان به چشم نمی‌آید، اما بی‌گمان شأن عرفانی او بیشتر از هر چیز و هرجا در شاعری‌اش نمود یافته و این مسئله تا حدودی به سابقۀ تاریخی شعر و عرفان ایرانی مربوط است. شیخ بهایی در عین برخورداری از اعتبار و احترام رشک‌برانگیز در دربار صفوی و استادی در بسیاری از دانش‌های زمان و نیز در کنار مقامات عالی مذهبی، منش و گرایش‌های عمیق عرفانی داشته و به خوبی توانسته این همه را با هم جمع کند. عرفان او گرچه مستقل و مولّد نیست، عموماً عاشقانه و رندانه و معطوف به نقد و تخطئۀ صوفیان ناصاف و بزرگداشت عاشقان و عارفان صافی‌دل است. در مقالۀ حاضر، گرایش‌ها و اندیشه‌های عرفانی بهایی، بیشتر از منظر شعرهای فارسی او که عمدتاً مشتمل بر غزل و رباعی و مثنوی است، معرفی و بررسی شده ‌است.

صفحات :

از صفحه 79 تا 106

مشخصات اثر

عنوان :

احمد جام، از افسانه تا حقیقت

نویسنده:

امیرحسین مدنی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

شیخ احمد جام در میان نامداران صوفیه، بیش از دیگران، زندگی و شخصیّت‌اش با افسانه‌ها و حکایات عجیب گره خورده است. نویسندگان مقامات با نقل افسانه‌ها و روایت‌های شگفت و انتساب صفاتی چون خُم‌شکنی و تعصّب و تشدّد در امر به معروف و نهی از منکر و شکستن چنگ و چغانه، چهرۀ شیخ جام را چنان ترسیم کرده‌اند که دلخواه ایشان بوده است و کاری به آن نداشته‌اند که او خود چه می‌اندیشیده و در قاموس ذهن و اندیشه و سلوک وی چه می‌گذشته است. کمبود پژوهش در خصوص اندیشه‌ها و شخصیت اصیل احمد جام ورای مقامات نوشته‌شده برای وی و افسانه‌های مندرج در آن‌ها از یک طرف، و قضاوت‌های نادرست و شتاب‌زدۀ برخی از عرفان‌پژوهان، بدون توجه به آثار شیخ از سوی دیگر، حاصلی جز بدنامی و تصوّر خودخواهی و انتقام‌جویی برای شیخ نزد معاصران نداشته است. این در حالی است که با یک نگاه اجمالی به آثار شیخ، می‌توان تا حد زیادی از انتساب چنین صفاتی به وی کاست و حتّی او را عارفی مشفق، مهربان و وارسته به شمار آورد. در این گفتار، پس از نقل دیدگاه‌ها و سخنان برخی از محقّقان معاصر دربارۀ شخصیت شیخ جام و اشاره به چند حکایت از مقامات ژنده‌پیل، کوشش شده در سه بخش «نگرش غیرمتعصّبانه»، «نگرش مشفقانه» و «نگرش روشن‌بینانه»، شخصیت حقیقی شیخ، آن‌گونه که در آثار و نوشته‌هایش تجلّی کرده است، معرّفی گردد.

صفحات :

از صفحه 217 تا 240

مشخصات اثر

عنوان :

حلول عطار و عطار‌های حلولی بررسی منشأ پیدایش فریدالدین عطارهای غیر واقعی

نویسنده:

غزال مهاجری‌زاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

فرض این تحقیق، آن است که بعد از فریدالدین عطار نیشابوری، عطار یا عطارهای دیگری بوده‌اند که خود را فریدالدین عطار معرفی کرده‌اند و آثار عطار را به خود نسبت داده‌اند و منظومه‌های دیگری را که خود سروده بودند، به آثار فریدالدین عطار، صاحب منطق‌الطیر افزوده‌اند. سرایندۀ این منظومه‌ها، گاه خود را به گونه‌ای معرفی می‌کند که گویی، حتی سال‌ها قبل از تولد عطار صاحب منطق‌الطیر باید متولد شده باشد. نگارنده به بررسی علت این پدیدۀ غیر متعارف پرداخته است و به این حکم دست یافته که اعتقاد به «تجلی انوار» یا به تعبیر افراطیون و مخالفان آن‌ها، اعتقاد به «حلول»، و نیز گرایشات تندروانه برخی از حلاجی‌ها(پیروان حلاج) سبب چنین رویدادی است. اندیشۀ تجلی انواری، اعتقاد به انتقال انوار الهی از یک شخص به شخص دیگر است که معمولاً از دیدگاه برخی عرفا آغاز آن علی ابن ابی‌طالب(ع) می‌باشد و در ائمه و عرفای حلاجی از یکی به دیگری انتقال می‌یابد. به این ترتیب، عطار یا عطارهای بعدی، خود را به طریق تجلی انوار، فریدالدین عطار معرفی کرده‌اند.

صفحات :

از صفحه 241 تا 257

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید