جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فیض و فاعلیّت وجودی از فلوطین تا صدرالمتألهین معنای اولیه (نخستین) فیض در فلسفه فلوطین با توجه به نظام فلسفی او؛ کیفیت انتقال نظریه فیض به فلسفه اسلامی تا زمان صدر المتالهین؛ تبیین نحوه تحول وجودی مفهوم فیض و فاعلیت وجودی در حکمت متعالیه؛ بررسی شبهات و اعتراضات پیرامون نظریه فیض و پاسخگویی به آن؛ و مقایسه مبنایی نظریه فیض بین دو نظام فلسفی فلوطین و صدر المتالهین اهداف این تحقیق می‌باشند.

کتاب حاضر به بررسی لفظ"قیم" می پردازد و مسائل پیرامون آن را مطرح می کند که قیم چیست، مفهومش چیست، بین اسلام چه خصوصیتی می تواند داشته باشد ، بین اسلام وغرب چه؟و...

یکی از آثار خطی ابن‌سینا، رساله «المجالس السبعة فی البدو و الاعادة» است. ابن‌سینا در این رساله، در جواب سؤالات ابوالحسن عامری، یکی از مسائل محوری فلسفه؛ یعنی صدور کثرت از وحدت و نیز سیر صعودی خلقت را تبیین کرده است. او معتقد است با افاضه‌ی أمر از مبدأ اول، عقل ابداع می‌شود و به‌واسطه‌ی عقل، نفس انشاء می‌شود و از نفس، طبیعت اختراع می‌شود و از طبیعت در اثر حرکت از نقطه در سه جهت، جسم تحقق پیدا می‌کند و سیر نزولی خلقت پایان می‌پذیرد و با اولین ترکیب اجسام، سیر صعودی موجودات آغاز می‌شود. با تحریک طبیعت درجسم، نبات، حیوان و انسان حاصل می‌شود. انسان نیز چون نفس ناطقه دارد، در ابتدا به‌صورت عقل هیولانی بوده و با تکامل عقل به مرحله‌ای ارتقا می‌یابد که به همه‌ی معانی و علوم احاطه پیدا می‌کند و عقل فعال نامیده می‌شود. دلایل بسیاری وجود دارد که سندیّت این رساله را مدلّل می‌کند و هویت سؤال‌کننده را ابوالحسن عامری معرفی می‌کند. این مقاله با بررسی سندیت و ارائه گزارش محتوایی رساله، به دنبال معرفی آن به جامعه‌ی علمی است.

موضوع اثر و اهميت آن: موضوع اين كتاب انديشه ورزي ابوالحسن عامري در قرن چهارم هجري است. اين قرن، قرن آشفتگي فكري و تعارض هاي اجتماعي و انحطاط سياسي و بحران اخلاقي است. با توجه به شرايط فوق اهتمام اصلي ابوالحسن عامري تبيين اصول و بنيادهاي فلسفي نظام سياسي اسلام است. هدف نويسنده در اين كتاب، تحليل و توصيف چارچوب فكري ابوالحسن عامري در مورد نظام سياسي اسلام است./ برجستگي هاي اثر نسبت به آثار مشابه: بازشناسي آراء فلسفي و سياسي ابوالحسن عامري است زيرا بعد سياسي آراء او تاكنون مغفول مانده و در مورد آن كار فكري خاصي انجام نگرفته است. اين اثر از جمله معدود آثاري است كه با تكيه به نوشته هاي مكتوب عامري، آراء او را استخراج و تحليل نموده است./ روش تحقيق و شيوه ارائه مطالب: روش تحقيق حاضر، توصيفي _‌تحليلي است كه نويسنده با مراجعه به آثار انديشمند موردنظر، آراء‌ او را تحليل نموده است./ نتيجه اثر: به اعتقاد نويسنده در انديشه عامري سنت تنها راه سعادت انسانهاست زيرا سياست كامل مبتني بر سنت مي باشد و براساس آن است كه مدينه فاضله شكل مي گيرد. در مدينه فاضله مبتني بر سنت، الگوي اعمال و رفتار او انسان سنّت مي باشد. وظيفه فيلسوف كشف قواعد و آداب سنّت براي راه يابي به سعادت است. و سياست، حكومت و حاكميت هرگاه با عقل و دين آميخته شده،‌ نظام مطلوب را شكل داده و رهگشاي انسان به سوي سعادت مي گردد./ مباحث اصلي اثر: مباحث اصلي اين كتاب در پنج فصل تنظيم شده است: فصل اوّل به زندگي نامه و حيات فرهنگي، سياسي و اجتماعي عامري و اوضاع سياسي، اجتماعي عصر وي اختصاص يافته است. فصل دوّم به بررسي مباني معرفتي و هستي شناسانه انديشه سياسي وي اختصاص يافته است. فصل سوّم به بررسي مباني انسان شناسي انديشه سياسي وي اختصاص يافته است. فصل چهارم آراء‌ و نظريات فلسفي سياسي وي از سياست، حكومت و حاكميت و نظام سياسي مطلوب و آيين كشورداري اختصاص يافته است و در فصل پاياني نويسنده به مقايسه اسلام با ساير اديان در زمينه سياست و حكومت از منظر ابوالحسن عامري پرداخته و در آخر نتيجه گيري خود را از تمام فصول بحث ارائه مي دهد.

کتاب «خیر المحض» که خلاصه ای از کتاب «مبادی الهیات» پروکلس است، در اواخر قرندوم به عربی ترجمه شد. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا تأثیرات این کتاب بر آثار فیلسوفان سده های نخست نظیر کندی، فارابی، ابوالحسن عامری و ابن سینا تبیین شود. تا بدین ترتیب بتوانیم یکی از منابع فکری این فیلسوفان مهم را بازشناسیم. تمام مباحث مطرح شده در کتاب «خیر المحض» را می توان به سه موضوع اصلیعلت اولی، عقل و نفس تقسیم کرد؛ به همین دلیل هم تمام فصول این پایان نامه در قالب این سه موضوع تنظیم شده است و مطالب مشابه به صورت زیر مجموعه های این سه موضوع آورده شده است. کتاب «خیر المحض» به طور کلی به مباحثی همچون خیر محض، استغنا و فوق تمام بودن علت اولی، فیض، اولین مبتدع یعنی انیت، عقل، خصوصیات و مراتب آن، نفس، خصوصیات و مراتب آن و تقسیم موجودات بر مبنای دهر می پردازد. که فیلسوفان اسلامی غیر از کندی در مسائلی چون استغنا و تمامیت یا فوق تمام بودن علت اولی، فیض، اولین مبتدع، وحدت و بساطت عقل و تجرد آن از ماده، نفس و اینکه به اجرام سماوی حرکت می بخشد و این حرکت مستدیر است با پروکلس توافق نظر دارند. در بررسی انجام شده، با توجه به تشابه عبارات در برخی از آثار فیلسوفان مسلمان، تأثیر کتاب «خیر المحض» بر آنها آشکار می شود.