جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫به دلیل ماهیت پیام وحیانی دین و کیفیت ابلاغ و وصول آن و رخداد های تاریخی موجود در این مسیر، نظام فقاهت و فهم دین با مجموعه ای از مشکلات روبروست.این است که از مرحله ی فعلیت حکم شرعی -یعنی مرحله ای که قانون گذار آن را اعتبار کرده، به عهده ی مکلف می گذارد تا مرحله ی وصول و تنجز آن- که ثواب و عقاب به دنبال دارد، موانعی هست. مکاتب استنباطی مختلف برای فهم مرادات جدی دین، شیوه ها و ابزار هایی را پیش نهاد می کنند که گاه هیچ جنبه ی حکایت گری از واقع ندارد. یعنی معلوم نیست فقیه را به واقع حکم الهی برسانند، بلکه چنانکه گفته اند معذر و منجزند. به این دلیل اولاً در اصل اعتبار ظن حاصل از آنها -در شرایطی که رسیدن به اطمینان و علم عادی یا وثوق ممکن باشد، اشکال هست. ثانیاً بهره ی چندانی از خصلت وثوق آوری و رکون بخشی- که جان مایه ی هر حجتی است- ندارند. تتبع و تحقیق ارائه شده در این رساله می خواهد نشان دهد شیوه ای از فقاهت که بسیاری از بنیان های آن از روش استنباطی آیت الله بروجردی برداشت می شود، تا حد زیاری این مشکلات را مرتفع می کند چرا که:- افزودن بر استوار کردن پایه های دانش اصول و دقت و تعمق در آنچه به عنوان مقدمات اجتهاد به آن نیاز است.- علاوه بر ارائه توصیه هایی خطیر به لزوم تامل و تلاش برای باروری مباحثی که حقیقتاً مقدمه ی دین فهمی هستند اما در نظام های نام و نشانی ندارند. با توجه حداکثری به میراث روایی، تمرکز عمده ای فرآیند اجتهاد را بر اندیشه ورزی بر روی ادله فرا می خواند. در این شیوه:- بازگشت به اصول متلقات و مبانی قدما ذخیره ای سرشار از متونی که می توان به دیده روایت به آنها نگریست پیش رو می نهد. - توجه به فضای صدور اخبار و دقت در آرا و احادیث اهل سنت فهم عینی تری از منقولات بدست می دهد. - دقت در اسناد روایات، افقی وسیع برای رفع ابهام های رجالی راهی به احراز متون می گشاید و .... این همه، محموعه ای از توانمند ی ها درنظام استنباطی فراهم می آورد که دست یابی به مطلوب قانون گذار حکیم را از راه هایی اطمینان بخش تر مممکن می سازد. کلید واژه: اجتهاد، استنباط، مکتب، اصول، حدیث، رجال، فقه، روایت، متن، سند، بروجردی. Abstract Due to the nature of the revelation message of religion and the condition of its deliverance and attainment and the historical events present in this path, the system of practicing jurisprudence and understanding religion encounters a collection of problems. This is the reason why there are some obstacles from the stage of actuality of the divine law- i.e. the stage in which the legislator has made it obligatory to people – to the stage of attainment and conclusiveness – which will result in reward and punishment. different deduction schools present some tools and methods to understand the serious intention of religion which have occasionally no aspect of presenting reality. That is to say it doesn’t necessary help jurist to reach the real divine law; rather the jurist is excused and impost, as they have stated. Due of this reason there is first of all, a basic question about the validity of the opinions resulted from these methods- in the circumstance that achieving confidence and ordinary knowledge or trust is possible- and second of all, they don’t have the characteristic of being confidential and trustable- which the essence of all proofs. The presented study and research in this thesis will show a method of practicing jurisprudence which most of its principles are extracted from the deduction methods of ayatollah boroogerdi and solves these problems to a great extent. The reason is that. – in addition to strengthening the bases of the knowledge of roots and paying attention to what is needed as the prerequisites of ljtihad and deeply thinking on them; - and besides presenting some serious recommendations about the necessity of thinking and trying to revive the discussions which are in reality, a prerequisite of understanding religion but they don’t have any place in the present systems; and also having a maximal attention to our traditional heritage, this method invites the basic focus of the process of ljtihad to be on speculating the arguments. In this method: - a return to the received texts and the bases of the ancients ends up with an enriched source which we can be deal with as tradition. – paying attention to the situation of narrating and having and exact look at the opinions and traditions of the sunnis will result in a more objective understanding of the traditions. – paying careful attention to the traditions will open a wide horizon to remove the uncertainties about the men of chain and a path to become certain about the texts and… all of these provide a collection of capabilities in the deduction system that will make it possible to achieve the means of the all-wise-legislator through more confidential method. Key words: ijtihad, deduction, school, roots, hadith, men of chain, jurisprudence, narration, text, chain.

علم کلام، به ویژه مباحث جدید کلامی، از مهم ترین مباحث علمی است. بی شک استاد مطهری از چهره های شاخص و نوآور در اندیشه اسلامی معاصر محسوب می شود. وی در فلسفه و کلام اسلامی دارای مطالعات عمیق و گسترده بود؛ در پرتو آشنایی با فلسفه و الهیات غرب، به مسائل مهم و پرسش های اساسی این دوران توجه جدی از خود نشان داد و سهم مؤثری در تأسیس کلام جدید از خود بر جای گذاشت. از این رو، می توان وی را مؤسس کلام جدید شیعی برشمرد. این مقاله درصدد است ضمن روشن ساختن جایگاه استاد مطهری در گفتمان کلام جدید، برخی از نظریه های مهم وی درباره مباحث نوپدید کلامی را بررسی کند.

هرمنوتیک و کیفیت فهم فقهی کتاب و سنت به عنوان دین و شریعت دو بحث بسیار مهم محافل علمی و حوزوی است و از جهات متعددی مورد کند و کاو و نقد و نظر قرار گرفته است. نتایج بحث از هر دو موضوع، اساس بسیاری از مباحث دیگر و نگرش های مختلف در حوزه علوم اجتماعی و انسانی می باشد. دانش اصول فقه مهم ترین منبع دریافت اصول، قواعد و کیفیت فهم فقهی است. مباحث الفاظ، ظهورشناسی و حجیت ظهور در آن دانش ارتباط وثیقی با معناشناسی و شاخه مهمی از هرمنوتیک معاصر دارد، اگر چه خواستگاه هرمنوتیک در غرب با هرمنوتیک در اصول فقه متفاوت است. این مقاله در صدد است جایگاه هرمنوتیک و معناشناسی را در حوزه فهم فقهی قرآن و روایات و ارتباط آن با علم اصول فقه بررسی و تبیین نماید و برای این منظور بحث مختصری درباره معناشناسی و ادوار هرمنوتیک آورده شده است.

در این مقاله سیاست ها و راه کارهای تحقق وحدت و انسجام اسلامی از نظر مقام معظم رهبری ارائه می گردد، این که مسئولان و اندیشمندان مسلمان در راستای تحقق انسجام اسلامی چه سیاست ها و راه کارهایی را باید دنبال نمایند؟ و مناسبترین نگرش برای تحقق سیاست ها و راه کارهای انسجام اسلامی کدامند؟ افزون بر آن، سیاست ها و راه کارهای اتخاذ شده از نظریه های آکادمیک، درباره تحقق انسجام اسلامی و آسیب ها و آفت های سیاست ها و راه کارهای ارائه شده و... طرح و تحلیل گردیده است. در پایان با توجه به داده های نظری و تجارب عملی، سیاست ها و راه کارهای بدیع و واقع گرایانه درباره انسجام اسلامی معرفی شده است.مدعای مقاله حاضر آن است که با شناخت و اجرای الگوهای همبستگی، مدل های معقول، سیاست های علمی و عملی رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره انسجام، می توان در راه تحقق انسجام، به درستی گام برداشت و مسلمانان را در مقابل اختلاف، بیمه نموده و به نوعی از پیش گیری رسید و از سوی دیگر به درمان دردهای موجود پرداخت.تقویت و تأکید بر انسجام حدود یک و نیم میلیارد مسلمان جهان، اساسی ترین رسالت علما، دانشمندان و نخبگان جهان اسلام است و اندیشمندان مسلمان باید از خود سؤال کنند که چگونه می توان اتحاد و انسجام مسلمانان را اولویت اول جهان اسلام قرار داد؟ متأسفانه مسلمانان امروزه با بی توجهی به توطئه اجانب در گرداب تفرقه قرار گرفته و جهان اسلام زیان های غیر قابل جبرانی از این تفرقه ها دیده است. در سال های اخیر دشمن تلاش کرده است عامل مذهبی را به عامل اختلاف بدل کند و نگذارد کشورهای اسلامی با تشریک مساعی و برادری به اوج شکوفایی برسند.در این راستا شناخت سیاست ها و راه کارهای تحقق انسجام اسلامی می تواند گامی اساسی و ماندگار در ایجاد و تقویت وحدت مسلمانان باشد.

بر اساس ادله کلامی، منشأ حاکمیت و ولایت، خداوند متعال است، اوست که خالق، مالک، ولی و رب مطلق در عالم است. بر همین اساس هر گونه حاکمیت و و لایت از جانب غیر خدا باطل، ظلم و تجاوز به حقوق دیگران است، مگر اینکه در طول حاکمیت خداوند و با اذن او باشد. بعثت انبیا و حفظ خط نبوت به وسیله امامان معصوم، این ولایت را متجلی ساخته است. در عصر غیبت، این حکمت و لطف پابرجاست؛ چرا که لطف از صفات الهی است و صفات خداوند در طول زمان و در آبستن حوادث، دستخوش تغییر و تحول خواهد شد. بنابراین اعمال این لطف از سوی خداوند، در زمان غیبت نیز، همانند زمان حضور معصومین لازم و ضروری است؛ و این جاست که ضرورت وجود فقها به عنوان نزدیک ترین افراد به ویژگی های معصومین (ع) و امین ترین افراد در جهت به دست گرفتن عنان اسب سرکش قدرت، برای حفظ خط امامت، شریعت و رهبری مردم احساس می شود و این نیز لطفی است که از جانب خداوند ضروری به نظر می رسد.

فرصتی دست داد تا خدمت استاد ارجمند جناب حجت الاسلام و المسلمین محمد حسن مهدوی مهر، قائم مقام رئیس جامعۀ المصطفی(ص) العالمیه، در رابطه با وحدت اسلامی، گفتگویی با ایشان داشته باشیم، که تقدیم خوانندگان محترم فصلنامه حبل المتین می گردد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مهم ترین دغدغه فکری و سیاسی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری در زمینه مسائل داخلی جهان اسلام به همگرایی و وحدت و تقریب مذاهب اسلامی اختصاص داشته است. این همگرایی می تواند در عرصه های گوناگون فرهنگی و سیاسی اتفاق افتد. رهبران انقلاب، برای پیشبرد این هدف، به تحلیل مفاهیم ناب قرآنی از جمله: «اخوت»، «وحدت» و «امت» پرداخته اند و با بهره گیری از این مفاهیم و توضیح و تفسیر آنها، همواره به مسلمانان درباره تفرقه و جدایی و رویکردهای ناهمسازگرایانه هشدار داده اند و در این مسیر، بیشترین توصیه، تأکید و استناد آنان به آیات قرآن کریم و مفاهیم مرتبط با همگرایی و نزدیکی مسلمانان بوده است.

این مقاله به بررسی مساله بیعت و خلافت و امامت می پردازد و سعی دارد به نقد آراء شیخ واعظ زاده در باب این مساله بپردازد. از نظر نگارنده این مقاله، شرعی بودن حکومت اسلامی بستگی به اراده و انتخاب خداوند دارد و نظر مردم در مشروعیت حکومت تاثیری ندارد. این مقاله با بررسی آیات و روایات به نقد اثبات مشروعیت الهی حکومت می پردازد .

کلام اجتماعی از حوزه های مطالعاتی اندیشه اجتماعی اسلام و شاخه ای از الهیات اجتماعی اسلامی است که به تبیین و دفاع از آموزه های ایمانی و دیدگاه های دینی درباب مسائل اجتماعی می پردازد. مهم ترین اصول روش شناختیِ کلام اجتماعی عبارتند از: سنجش اعتبار تاریخی، واقع گرایی و معناداری، اعتبار هرمنوتیکی، روشمندی اجتهاد و استنباط معارف. در مقابل، اصول روش شناختی جامعه شناسی دین در فهم موضوع و دستیابی به غایت در تقسیم پارادیمی به سه دسته اثباتی، تفسیری و انتقادی قابل تفکیک است. تبیین کارکردی، نمونه ای از سنخ تبیین های روش اثباتی است که مبتنی بر دو اصل: اصالت کل و اصالت سودمندی با ویژگی هایی چون تأکید بر سودمندی اشیا، نفی معیارهای ماوراءطبیعی و نسبی گرایی می باشد. در مقابل، منطق کارکردی کلام اجتماعی، یک منطق کارکردی جدید با محوریت آموزه های دینی و فاقد ویژگی های توجیه کارکردی جامعه شناسی دین و پیامدهای عرفی کننده آن است. عدم توجه استقلالی به کارکردهای دنیوی دین و تقدم حقانیت بر کارکرد ازجمله مهم ترین اسباب تمایز منطق کارکردی متکلمان از توجیه کارکردی جامعه شناسان دین هستند.