جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فدک، نوشته سید جاسم هاتو موسوی، کتابی است در جهت پاسخ به شبهاتی که «احسان الهی ظهیر» نویسنده وهابی پاکستانی در کتاب الشيعة و أهل‌البيت(ع) درباره موضوع فدک وارد کرده است. این کتاب به زبان عربی، در زمان معاصر و در یک جلد به نگارش درآمده است. نگارنده در مقدمه اشاره می‌کند به اینکه وهابیت که با آراء ابن تیمیه آغاز شده و محمد بن عبدالوهاب آن را گسترش داد، هنوز هم کسانی را می‌پروراند که همچون اسلاف خویش همه را کافر بدانند و برای هیچ مسلمانی حرمتی قائل نشوند. یکی از این وهابیان، احسان الهی ظهیر، نویسنده وهابی پاکستانی است که به تعصب در عقاید وهابیت شهرت دارد. او برای فتنه در عالم اسلام دست به تألیفاتی زد که بیشتر آن‌ها در رد شیعه است و از جمله آن‌ها می‌توان به «الشيعة و السنة»، «الشيعة و أهل‌البيت»، «الشيعة و التشيع»، «الشيعة و القرآن»، «الإسماعيلية»، «البابية»، «القاديانية»، «البهائية»، «الباطنية»، «التصوف» و غیره اشاره کرد. این کتاب‌ها به‌قدری انحراف دارد که برخی از متفکرین از اهل سنت در نقد و رد آنها دست‌به‌قلم شده‌اند. این نویسنده وهابی که در کتاب‌های خود به‌هیچ‌وجه جانب آداب اسلامی، دوری از تعصب و تمسک به اخلاق را رعایت نکرده است، خصوصاً در کتاب «الشيعه و أهل‌البيت(ع)» که از روش تحقیق در مسائل اختلافی به‌کلی خارج ‌شده و هیچ ارزشی برای کتاب باقی نگذاشته است؛ خصوصاً در موضوع فدک که در آن، صورت حقیقت را بسیار دور از واقع نشان داده است. مدخل این کتاب با عنوان «أموال الدولة الإسلامية» آغاز شده است. مؤلف در این مدخل ابتدا از اهمیت منابع مالی دولت اسلامی و اهتمام شارع مقدس به تعیین تکلیف این منابع به نفع جامعه اسلامی و صرف آن‌ها در جهت مصالح کلی نظام اسلامی سخن می‌گوید. از جمله منابع مزبور انفال، فیء، غنائم جنگی و صدقات پیامبر اکرم(ص) است که برای هرکدام، یک حکم خاص و واضحی در شرع اسلام وجود دارد. فدک از نظر تمام صاحب‌نظران جهان اسلام از جمله اموالی است که تماماً مختص به رسول اکرم(ص) بود و در مالکیت آن هیچ شخص یا گروهی شراکت نداشتد و در اثبات آن هیچ اختلافی بین شیعه و سنی وجود ندارد. به اجماع علمای شیعه حضرت رسول اکرم(ص) فدک را به دختر گرامی‌اش حضرت فاطمه زهرا(س) هدیه کردند و بدین ترتیب از ملکیت حضرت خارج شده و داخل در ملک حضرت زهرا(س) گردید. فصل اول کتاب با عنوان «إرث الأنبياء في النصوص الشيعية و تاريخية فدك» شامل دو مبحث: «السير التاريخي لفدك» و «عدم وراثة الأنبياء(ع) في المرويات الشيعية» می‌شود. نویسنده در مبحث اول این فصل به سیر اتفاقات و تبادلاتی در مورد فدک اشاره می‌کند؛ در مرحله اول ابوبکر فدک را از اهل‌بیت(ع) ظالمانه غصب کرد. در مرحله بعد عمر آن را به اهل‌بیت(ع) بازگرداند؛ البته از باب نظارت نه اینکه ارث ایشان باشد. سپس عثمان دگرباره آن را پس گرفت و به مروان سپرد و پس از آن یک‌به‌یک بین خلفای بنی امیه دست‌به‌دست شد. در زمان خلافت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) فدک به اهل‌بیت(ع) بازگردانده نشد. ایشان در مورد این عدم بازگشت فرمودند: ما اهل‌بیت(ع) چیزی را که به ظلم از ما گرفته ‌شده باشد، پس نمی‌گیریم. در مبحث دوم این فصل، نگارنده به آن ‌دسته از روایاتی می‌پردازد که در آن‌ها اشاره شده به اینکه انبیا(ع) چیزی از خود به ارث نمی‌گذارند و تنها میراث انبیا(ع) علم و احادیث ایشان است. مؤلف در پاسخ بیان می‌دارد که این احادیث دلالت بر این نمی‌کند که انبیا از خود ارث مالی به‌جا نمی‌گذارند، بلکه منظور این است که هم و غم ایشان جمع مال و ثروت نبوده، بلکه تمام تلاششان ترویج بیش از پیش علم و معنویت بوده است. مؤلف در ادامه به ذکر شواهدی بر این ادعا می‌پردازد. «النحلة و الإرث»، عنوان فصل دوم کتاب است. در این فصل، دو مبحث: «فدك نحلة الرسول(ع) لفاطمة(س)»، «مطالبة الزاهراء(س) بإرثها» مطرح شده است. در مبحث اول، مؤلف بیان می‌دارد که بخشش فدک از طرف رسول اکرم(ص) به فاطمه زهرا(س) بین علمای شیعه امری مسلم است و در این راستا به ذکر ادله متقن روایی و شواهد تاریخی می‌پردازد که دلالت بر قطعیت این تملیک از جانب رسول اکرم(ص) دارد. در مبحث دوم، مؤلف دعوای مابین ابوبکر و حضرت زهرا(س) در موضوع فدک را بیان می‌کند و درباره اینکه حضرت زهرا(س) ارث خود را از ابوبکر مطالبه می‌کند مفصلا توضیح می‌دهد و در ادامه به شبهات و ادعاهای واهی که از طرف اهل سنت در این زمینه وارد شده است به‌تفصیل پاسخ می‌گوید. فصل سوم با عنوان «مناقشة استدلال أبي‌بکر بحديث «لا نوّرث» علی عدم الإرث» مشتمل است بر یک «تمهید» که در آن نگارنده نخست به طرح و رد برخی از احادیث صحیحین پرداخته، با این استدلال که برخی از این احادیث مطابقت با حقایق و مسلمات دینی و تاریخی نداشته و علمای زیادی در طول تاریخ به رد آن‌ها پرداخته‌ و به ‌مقتضای آن‌ها عمل نکرده‌اند. سپس تردید خود را به حدیث‌ «لا نورث» کشانده و بیان می‌دارد که از جمله شواهد بی‌اساس بودن این روایت آن است که چرا پیامبر اکرم(ص) نزدیکان خویش را که محل ابتلای مفاد این روایت هستند، بر آن مطلع نکردند و اینکه چرا امیرالمؤمنین علی(ع) و عباس مخالف مفاد این حدیث عمل کردند. ضمن اینکه این حدیث مخالفت صریح با قرآن کریم دارد؛ آنجایی که قرآن تصریح به ارث بردن بعضی از انبیا از بعضی دیگر دارد، مثل آیه 6 از سوریه مریم و آیه 16 از سوره نمل. در ادامه مؤلف به نقل و نقد قرائنی که اهل سنت برای اثبات اینکه در آیات مزبور، مراد از ارث غیر از مال است، پرداخته است.

فَدَک فِی التّاریخ کتابی به زبان عربی نوشته سید محمد باقر صدر (متوفای ۱۳۵۹ش). وی در این اثر، به مسئله تاریخی فدک پرداخته و مطالب آن را در پنج فصل گردآوری کرده است. مؤلف در این بخش‌ها، سرگذشت فاطمه زهرا(س) پس از درگذشت پیامبر اسلام (ص)، گوشه‌هایی از سخنان وی و گفت‌وگوهایش با خلیفه اول درباره میراث انبیاء را مطرح و نیز تاریخچه جغرافیایی و سیاسی فدک وارزش مادی و معنوی این سرزمین را بیان کرده است. کتاب فدک فی التاریخ کتابی تحلیلی است و نویسنده آن تلاش کرده است کتاب را بی‌طرف بنویسد و تحت تأثیر گرایش‌های فرقه‌ای و مذهبی قرار نگیرد. به نظر شهید صدر، نویسنده کتاب، ماجرای فدک اختلاف بر سر مالکیت فدک نیست، بلکه موضوعی کاملا سیاسی است؛ بنابراین او در این کتاب به ابعاد سیاسی این واقعه پرداخته است. کتاب در پنج فصل تدوین شده است: - بر صحنه قیام (عَلی مَسْرَحِ الثّورَة):شهید صدر در این فصل، حرکت حضرت زهرا پس از رحلت پیامبر (ص) را قیامی بزرگ می‌داند که با تمام وسعت خود در تاریخ ثبت شده و در ادامه به شرح صحنه‌های این قیام می‌پردازد. - معنای حقیقی و رمزی فدک (فَدَك بِمَعْناهَا الْحَقيقی وَ الرّمْزی): این فصل دربردارنده مشخصات جغرافیایی فدک و تاریخچه سیاسی آن بوده و درباره رد و بدل شدن آن میان خلفا و خاندان اهل‌بیت سخن می‌گوید. - رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی (تاريخُ الثّوْرَة): شهید صدر رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی(ع) و نقش آنان در زمینه‌سازی برای خلافت امویان را توضیح می‌دهد. - گوشه‌هایی از کلام فاطمه زهرا (قَبَسات مِنَ الْكَلام الْفاطِمی): تجزیه و تحلیل بخش‌هایی از خطبه حضرت زهرا - ارزیابی نهایی ماجرا (مَحْكَمَةُ الْكِتاب) استناد حضرت زهرا به قرآن برای دفاع از ولایت.

کتاب أجوبة مسائل جیش الصحابة توسط علی الکورانی العاملی به رشته تحریر در آمده است. سپاه صحابه، از گروه‌ های تروریستی در پاکستان می باشد که تأسیس آن، مصادف با سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامى در ايران بوده و هدف از تأسیس آن جلوگیری از تأثيرگذارى انقلاب اسلامى ايران بر مردم پاكستان بوده است. همچنین يكى از اهداف مهم این گروه مبارزه با عزادارى امام حسين (ع) می باشد آنان در مجله خودشان با نام "خلافت راشده" بارها مسائل و اشکالاتی را بر علیه شیعیان و مقدسات آنان مطرح كرده اند. کتاب حاضر حاوی پاسخ به سؤالاتی می باشد که خطاب به علمای شیعه در مجله خلافت راشده پاکستان وابسته به گروه تروریستی سپاه صحابه در چهل و چهار سؤال و اشکال درج گردیده که عده ای از پاکستانی ها به دلیل اهمیت جواب این مسائل از مؤلف تقاضای پاسخگویی آن را کرده اند. این کتاب شامل مقدمه و بیست و نُه مبحث می باشد. بعضی از مباحث آن عبارتنداز: ازدواج ابوبکر و اسماء بنت عمیس، نسب شرعی متحقق به پدر می شود؟، آل محمد (ص) و اهل بیت (ع) چه کسانی اند؟، حضرت زهرا (س) فدک را از ابوبکر مطالبه کرد، آیا تشیع در عهد پیامبر اسلام (ص) موجود بوده؟، آیا امام علی (ع) مذهب اهل سنت را رد کرده است؟، آیا اعتراض حضرت زهرا (س) به سبب تزویج با امام علی (ع) صحیح می باشد؟، آیا پیامبر اسلام و و ائمه از آل ایشان (ص) افضل از کل انبیاء هستند؟، آیا امام علی (ع) با پیامبر اسلام (ص) با هم در معراج بودند؟، آیا کسانی که امام حسین (ع) را به شهادت رسانیدند شیعه بودند؟ و... مؤلف پس از بررسی سؤالات و اشکالات مطرح شده در مجله خلافت راشده توسط تروریستهای سپاه صحابه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که به رغم اینکه این سؤالات و اشکالات از سطح علمی پایین و عادی برخوردار بوده. اما ایشان برای دفع شبهات مطرح شده و دفاع از مذهب اهل بیت (ع) به جوابدهی از این سؤالات و اشکالات پرداخته است.

نهاية التحقيق فيما جرى في أمر فدك للصديقة و الصديق بالنص و التوثيق تالیف آیت الله سید محمد مهدی خرسان از مشاهیر نام آوری است که در زمینه های رجالی و تراثی نیز شهره بوده و آثار ارزشمندی را ارائه داده است. او که از شاگردان برجسته آیت عظام خویی، سید عبدالهادی شیرازی و سید محسن حکیم به شمار می رود از مشایخ اجازه نظیر آقا بزرگ تهرانی ، سید علی بهبهانی و سید عبدالاعلی سبزواری و نیز از علمایی از اهل سنت مانند شیخ حماد انصاری، شیخ محمد صالح قادری شامی و مجد الدین مویدی الیمانی ، اجازه نقل روایت و حدیث دارد. در این کتاب به سلسله اسناد خطبه فدکیه و وقایع پیرامون آن پرداخته شده است درعین آنکه به نصوص و توثیقات هریک از اسناد مربوط بدان نیز کاوش های دقیقی صورت گرفته است. این کتاب در چهار باب و به ترتیب در موضوعات مربوط به سیر تاریخی جنایات بشری، مباحث مربوط به «صدیقیة» در قالب صدیقیة حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها)، عایشه، أبی بکر و امیر المومنين (عليه السلام)، و در نهایت، بررسی مصادر خطب الزهراء (س) و توثيق نصوص آن، تنظیم شده است. در پایان این مجموعه نیز به نوع ادبیات مخالفان در استدلالات آنان اشاره شده و مورد نقض و ابرام قرار گرفته است.

مصنفات الشيخ المفيد در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد دهم: النكت الاعتقادية، النكت في مقدمات الأصول، الحكايات، مسئلة في الإرادة، عدم سهو النبي(ص)، إيمان أبي‌طالب، رسالة حول حديث نحن معاشر الأنبياء؛ می باشد که توضیح هر کتاب در ادامه آمده است: النكت الاعتقادية اثر شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان، از فقها و متكلمان بزرگ شيعه در قرن چهارم و پنجم هجرى (334 - 413 هجرى) در موضوع عقايد و مباحث عقيدتى شيخ مفيد در اين كتاب به بررسى مباحث عقيدتى مانند توحيد، نبوت، معاد، عدل و امامت پرداخته است. شيخ مفيد در اين كتاب استدلال و برهان عقلى را شيوۀ خود قرار داده و اين كتاب را به سبك سؤال و جواب نگاشته است. از اين نكته، اهميت پاسخ به سؤالات در دوران‌هاى مختلف اسلامى را مى‌توان فهميد. شيخ مفيد در اين كتاب با ديدى بسيار باز و روشن برخورد كرده و به هر سؤالى اجازه طرح شدن داده، سپس با بيانى محكم و استوار و منطقى، به پاسخ‌گويى آن پرداخته است. کتاب (النکت فی مقدمات الاصول) نوشته شیخ مفید، با موضوع علم کلام و مسائل عقیدتی، به بررسی مسائل علم کلام و اصول عقائد از دیدگاه عقل و شرع پرداخته است. مؤلف اصطلاحات و مسائل علم کلام را نیز شرح و توضیح داده است. شبهات عقیدتی یکی از خطرناک‌ترین سلاح‌های دشمن برای مبارزه با دین و ایمان مردم بوده و هست. شیخ مفید با نگارش این کتاب و با استدلال‌های روشن و محکم پاسخ آن اشکالات را داده است. مطالب ذیل در این کتاب مطرح شده است: ۱- معانی الفاظ و اصطلاحات علم کلام ۲- حدوث عالم و اثبات محدث ۳- نفی تشبیه ۴- توحید ۵- نبوت ۶- امامت ۷- وعد و وعید الحکایات؛ نام کامل کتاب «الحکایات فی مخالفات المعتزلة من العدلیة و الفرق بینهم و بین الشیعة الامامیة» است. کتاب حاضر از جمله آثار شیخ مفید ، محمد بن محمد بن نعمان، از چهره‌های سرشناس علمای شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری است. شیخ مفید در این کتاب به رد عقاید کلامی معتزله پرداخته و در آن، فرق میان شیعه و معتزله را در مسائل عقیدتی مطرح نموده است. معتزله- بخاطر اهمیت دادن به حکم عقل به شیعه نزدیکترند ولی فرق بزرگی که با شیعه دارند عدم اعتقاد به امامت و رهبری اهل بیت رسول خدا صلی الله علیهم اجمعین است و همین موجب گشته تا با استناد به عقل خود و عدم توجه به سخنان اهل بیت علیهم‌السّلام مرتکب اشتباهات بزرگی در مسائل عقیدتی شوند. این گروه در بین اهل تسنن اقلیت هستند و بسیاری آنها را به شیعه نسبت می‌دهند و یا شیعه را به آنها نسبت می‌دهند. شیخ مفید در رد این تهمت و رد عقاید انحرافی معتزله و معرفی آنها و معرفی عقاید شیعه این کتاب را نگاشته است. شیخ مفید با نگارش این کتاب بسیاری از مباحث جنجال برانگیز کلامی و عقیدتی آن دوران را نقد و بررسی کرده و عقیده شیعه را در مورد آن، همراه با استدلال‌های عقلی و شرعی آورده است. شیخ مفید پاسخ بسیاری از تهمت‌هایی که به شیعه می‌زنند را در این کتاب داده و با روایات معتبر سابقه شیعه در التزام به بحث‌های علمی که متکی بر فکر و نظر است را در سایه سخنان گهربار پیامبر و ائمه علیهم‌السّلام به اثبات رسانده است. در ادامه، شیخ مفید به روایات معتبر و آیات قرآنی که امر به تدبر و تفکر و استفاده از عقل و علم و دانش دارد اشاره می‌فرماید. هم اکنون به برخی موضوعات مطرح شده در کتاب اشاره می‌کنیم: ۱. رد نظریه حال ۲. رای معتزله درباره قدرت و اراده خداوند ۳. جواهر و هیولا از دیدگاه معتزله ۴. تهمت تشبیه و جبر و رؤیت به شیعه مسألة في الارادة اثر شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان بغدادى (336 - 413 هجرى)، در موضوع عقايد و كلام شيخ مفيد در اين كتاب به بررسى ارادۀ خداوند متعال پرداخته كه آيا اين اراده جزء ذات است يا خارج از ذات و آيا قديم است يا حادث و بحث‌هاى گوناگون ديگرى در اين باره مطرح نموده است. شيخ مفيد در اين كتاب - مانند ديگر كتابهاى كلامى خود - آميخته‌اى از استدلال‌هاى عقلى و شرعى را همزمان آورده است. وى ابتدا با استدلال‌هاى عقلى و منطقى به بررسى اراده خداوند متعال پرداخته، سپس با استناد به روايات معتبر شرعى از اهل‌بيت عصمت و طهارت عليهم‌السلام به شرح و بسط آن پرداخته و حكم عقل را با روايات شرعى تأييد مى‌كند. کتاب (عدم سهو النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تالیف شیخ مفید، به بررسی مسئله سهو النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرداخته است. مسئله سهو النبی در حقیقت سؤالی است که آیا پیامبر اسلام حضرت محمد _صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم_ مانند دیگر مردم دچار فراموشی می‌گشته و اشتباه و خطا مرتکب می‌شده است یا نه؟ کی از مسائل عقیدتی مطرح در دوران شیخ مفید که مربوط به مباحث نبوت می‌شود مسئله سهو النبی است. برخی روایات غیر معتبر وارد شده که پیامبر نیز گاهی در نماز دچار فراموشی می‌شده و یا شیطان کلامی را بر زبان آن حضرت جاری می‌کرده و آن حضرت اشتباه می‌کرده است. شیخ مفید این کتاب را در پاسخ به این شبهه نگاشته است. وی در آغاز، با استدلال‌های عقلی و با استناد به آیات قرآن عصمت پیامبر از اشتباه و خطا را ثابت کرده، در ادامه به لوازم باطل این شبهه و اثبات ضعف سند و دلالت روایات دال بر آن می‌پردازد. وی در این کتاب با استدلال به حکم عقل و استناد به آیات قرآن به بررسی مسئله سهو النبی پرداخته و آن را به عنوان یک نظریه انحرافی عنوان کرده آن را رد نموده است. إیمانُ أبی طالب، کتابی کلامی به زبان عربی، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ هجری) درباره زندگانی ابوطالب و اثبات ایمان وی به رسول خدا(ص). شیخ مفید در این کتاب با استدلالات عقلی و نقلی به بررسی ایمان ابوطالب، پدر حضرت علی(ع) پرداخته و به حمایت او از پیامبر اکرم(ص) اشاره دارد. مؤلف در اثبات ایمان ابوطالب، اشعار فراوان او را در مدح پیامبر اسلام(ص) آورده است. در حالی که دشمنان حضرت علی(ع) برای زیر سؤال بردن شخصیت ایشان، ایمان ابوطالب را انکار کرده‌اند، بنا بر نقل مورخان شیعه، ابوطالب اولین یاور و حامی پیامبر اسلام بود. او تا آخر عمر در حمایت و دفاع از رسول خدا(ص) از هیچ کوششی دریغ نکرد. به همین دلیل شیخ مفید این کتاب را در معرفی و حمایت از او نگاشت. برخی دیگر از عالمان شیعه و سنی نیز در این باره کتاب‌هایی نگاشته‌اند. وی با استدلال به آیات قرآن، روایات پیامبر و ائمه معصومین و همچنین با استدلالهای عقلی و با استناد به اشعار ابوطالب در مدح و ستایش پیامبر اسلام و عملکرد وی در دفاع و حمایت از پیامبر، به معرفی شخصیت و ایمان ابوطالب پرداخته است. رسالة حول حدیث نحن معاشر الأنبیاء لا نورث‌ نوشته شیخ مفید، نقد و بررسی روایتی که ابوبکر از پیامبر نقل کرده که: «ما پیامبران چیزی برای فرزندان خود به ارث نمی‌گذاریم و هرچه باقی بگذاریم حکم صدقه بر آن جاری است و به فرزندانمان نمی‌رسد.» این کتاب، کتابی کوچک، در ۶ صفحه است و در پایان آن نیز سخنان برخی دیگر از علما مانند قرطبی، فخر رازی ، علامه حلی ، علامه امینی ، ابن ابی الحدید و سید شرف الدین درباره فدک آمده است.