جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روایات معتبری دال بر وجود سیره و روش واحد مدیریتی بین پیامبراکرم (ص)، و امام مهدی وجود دارد، علاوه بر مشابهت های صوری، تشابه محتوای مدیریت هر دو بزرگوار در روش، اهداف و ابزار، همگی نشان از وجود دستاوردهای واحدی از حضرت رسول اکرم(ص)، و امام مهدی عج دارند. بر این اساس، می توان گفت که برنامه های عملیاتی امام زمان عج بر اساس تعالیم قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم(ص)، تنظیم گردیده است. بنابراین دستاوردهای مدیریتی این انقلاب عظیم، بسیار چشم گیر و شایان توجه است. مقاله حاضر تلاش دارد به شیوه نقلی و تحلیلی دستاوردهای مدیریتی حکومت حضرت مهدی(ع) را توصیف و تحلیل نماید. بر این اساس مهم ترین دستاوردهای مدیریتی حکومت ایشان در این مقاله عبارتند از نظم، رشد، انگیختگی و معنویت.

عدالت گستری مهدوی به عنوان ارزشمندترین ره آورد عصر ظهور، است. یکی از راه های درک این تعبیر و شناخت ابعاد و عمق آن، بررسی همه جانبه از تعبیر «ظلم بشری» پیش از ظهور است؛ زیرا تعابیر «عدالت» و «قسط» با «ظلم» و «جور» جایگزین یکدیگرند. مقوله «ظلم» در مصادر فریقین به سه نوع تقسیم شده است؛ ظلم نابخشودنی، ظلم غیر واگذاشتنی و ظلم بخشودنی. چون در ماهیت این سه نوع ظلم درنگ کنیم ریشه همه آن ها را در شرک خفی و جلی انسان با غفلت او از یکتاپرستی می یابیم، پس عدالت بعد از ظهور، نقطه مقابل شرک، در توحید شناسی و توحیدگرایی است. عصر ظهور، عصر تجلی حقیقت توحید و ظهور حقیقت در عالم است و آینده بشریت دین داری خواهد بود و زمین از آن بندگان صالح خداست. از راه های رسیدن به توحید در روایات، معرفت امام است. این مقاله به دنبال بررسی چگونگی رسیدن انسان ها به معرفت توحیدی از رهگذر معرفت امام در عصر ظهور است و به این نتیجه می رسد که معرفت امام به معرفت توحیدی هم طریقیت دارد و هم موضوعیت. هر چند در عصر غیبت رسیدن به این معرفت امکان دارد؛ ولی در عصر ظهور که عصر غالب آمدن دین ولایی بر جهان هستی است، با حضور امام تحقق می یابد و کل بشر به سهم خود به معرفت توحیدی نائل می آید و امام با سیره گفتاری و سیره ولایی خود باعث معرفت توحیدی می شود.

در این مقاله، پس از بازشناسی مفهوم پیچیده ، سهل و ممتنع معنویت، به کاربرد گسترده این واژه در زبان دینی و در عین حال تحریف ها، سوءتعبیرها و برداشت های متفاوت و در بسیاری موارد متناقض اشاره شده و با اشاره به تجلیات مختلف آن در طول تاریخ تاکید شده که معنویت اصولا جز در دین در جای دیگری بی ریشه و مبنا است. انسان موجودی معناطلب است و معناجویی نیز ماهیت اصلی هستی بشریت و حقیقت انکارناپذیر در زندگی انسان است که ساخته و پرداخته خود انسان نیست، بلکه آدمی آن را جستجو و کشف می کند تا از «اضطراب بی معنایی» و از دست دادن گره گاهی معنوی برهد. امور معنوی در بافت وجودی و حیات انسانی تنیده شده و روح انسان و دغدغه انسان برای «شدن»، منشا معنویت است. گرایش به معنویات نیز، امتیاز مهم انسان بر حیوان است. اگرچه آدمی گاه نسبت به آن ادبار مقطعی و موقتی می یابد. در ادامه بحران معنویت در دوران آخرالزمان واکاوی شده و ویژگی ها و علل آن را برشمرده شده است. در نهایت نیز چگونگی سخن گفتن از معنویت و شرایط آن در عصر آخرالزمان با نگاهی انتظاری و منتظر ظهور با مولفه های ایجابی بیان شده است. روش تحقیق ما در این نوشتار، توصیفی تحلیلی _ استنباطی است و با تکیه بر داده های کتابخانه ای به بحث و بررسی پرداخته ایم.

زبان اخلاق که امری همگانی، فطری و مطلوب همه جوامع است پای اخلاق جهانی را به میان آورد. مراد از اخلاق جهانی، مجموعه ای از اصول مشترک مورد اتفاق ادیان، فرهنگ ها، شهود عام، عقلانیت جمعی و انتظارات همگانی است. موافقان این نظریه با ارائه چنین دیدگاهی سعی داشته اند جوامع را به سمت یک زیست اخلاقی سوق دهند. تمام تلاش این افراد در جهت هم گرایی پیش می رفت ولی متاسفانه این نظریه کارآیی چندانی نداشت. حال با این وجود آیا باز انتظار دست یابی به یک اجماع و وفاق اخلاقی با وجود اختلافات موجود رهیافتی واقعی خواهد بود؟ ادیان الهی چنین وعده ای را به ارمغان آورده اند و دین اسلام به ویژه تشیع، راه را برای تحقق چنین وعده ای هموار ساخته است. وعده ای که در آن اخلاق جهانی شده و از ورای آن، جهانی اخلاقی تحقق خواهد یافت. مسئله این مقاله واکاوی چنین مسئله ای در پرتو آموزه ها و معارف تشیع در باب ظهور منجی و گسترش اخلاق جهانی است. بر این اساس جهانی که در زمان ظهور تصویر شده است، عاری از هرگونه نقص و اختلاف خواهد بود. آن چه جهانی شدن مرهون آن است، زبان اخلاق است که امام با بهره مندی از آن، جان تشنه مردمان را بدان سرازیر می سازد و این ابزار و روش آئینی است که حکومت مهدوی را می گستراند. دلیل فطرت، خرد، و سیره نبوی در تشکیل حکومت الهی، بر این امر صحه گذاشته است.

بی شک حکومت امام مهدی(عج) که میراث حکومت انبیاء و عصاره و خلاصه همه فضائل حکومت خوبان عالم است دستاوردهای فراوانی در حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و تربیتی برای جامعه بشری خواهد داشت که در این مقاله تنها به برخی از دستاوردهای اجتماعی آن خواهیم پرداخت. هدف بزرگ امام مهدی (عج) از قیام و انقلاب و حکومت دینی، برقراری عدالت به معنای وسیع آن است که شامل همه بخش های زندگی خواهد شد. او قرآن و سنت پیامبر و اهل بیت را زنده کرده و با رشد علمی و عقلی بشر، همه کجی ها و ناراستی ها را به هدایت الهی و صراط مستقیم برمی گرداند. این مقاله درصدد است که تحقق اهداف امام را در حوزه های مختلف اجتماعی با استفاده از روایات ترسیم کند.

نوشتار حاضر در پی پاسخ به این سوال است که بر اساس روایات اهل بیت ع حکومت جهانی حضرت مهدیعج به لحاظ تربیتی چه نتایج و دستاوردهایی برای مردم به ارمغان خواهد آورد؟ آن چه که از کلام معصومین ع در این رابطه برداشت می شود این است که حضرت ولی عصرعج که آخرین ذخیره الهی و واسطه فیض حضرت حق برای انسان ها می باشد پس از ظهور در راستای تربیت بشر و هدایت آنها به سوی هدف نهایی که قرب الهی است، اقداماتی انجام می دهد که نتایج این اقدامات به عنوان دستاوردهای تربیتی حکومت حضرت مطرح می گردد. این دستاوردها در سه بعد معرفت، عاطفه و رفتار جای می گیرد به این صورت که حضرت حجت با بالا بردن سطح معرفت مردم، در بعد عاطفی آنها تغییراتی ایجاد می کند چرا که عواطف مبتنی بر معرفت می باشند و تغییر در معرفت، تغییر در عواطف را به دنبال دارد. از طرفی با توجه به این که عمل و رفتار انسان تابع نگرش و انگیزش اوست؛ انسان های عصر ظهور پس از این که به واسطه امام به معرفت شایسته خود رسیدند و عواطف آنها تعدیل شد، در بعد عمل و رفتار، عدالت محور خواهند شد و تمام همت آنها در راستای رضایت تنها معبود و معشوق حقیقی، پروردگار هستی خواهد بود؛ از این رو رذائل، جای خود را به فضائل خواهند داد و وحدت و یکپارچگی و انس و الفت بین مردم رایج خواهد شد و همه افراد آن جامعه در سایه حکومت حضرت، استعدادهای شان شکوفا شده و به اعتدال روحی می رسند و فضائل اخلاقی را سرلوحه رفتار خود قرار خواهند داد. در این مقاله سعی شده است به دستاوردهای تربیتی حکومت حضرت ولی عصر در سه بعد معرفت، عاطفه و رفتار از نگاه روایات پرداخته شود.

آموزه اعتقادی «رجعت» به عنوان یکی از نظریه های مهم درباره چگونگی تداوم حاکمیت اسلام بعد از امام زمان (ع) در میان اندیشمندان اسلامی مورد توجه قرار دارد. بررسی ابعاد و زوایای مختلف رجعت معصومین، ضمن نشان دادن تصویر روشن تری از آینده، نظریه های رقیب _ که برخی از آنها امروزه دستاویز گمراهان و دشمنان برای ضربه زدن به اسلام و آموزه انتظار و مهدویت قرار گرفته است ـ را به حاشیه خواهد راند. این تحقیق، با هدف سنجش و ارزیابی روایات رجعت معصومین ع از نظر اعتبار و دلالت، پس از بررسی روایات به این نتیجه رسید که این روایات بر اساس دلالت خاص یا عام بر رجعت معصومین به پنج دسته تقسیم می شوند؛ روایاتی که بر رجعت مومنین محض دلالت دارند، روایاتی که بر رجعت پیامبران و امامان به طور کلی دلالت می کنند، روایاتی که رجعت پیامبر اسلام را اثبات می نمایند، روایاتی که از رجعت امام علی ع خبر می دهند و روایاتی که بر رجعت امام حسین(ع) دلالت دارند. هم چنین پس از بررسی اعتبار روایات به دست آمد که فراوانی روایات درباره رجعت معصومین به اندازه ای است که اصل رجعت آنها را به صورت تواتر معنوی، ثابت می کند، اما درباره جزئیات رجعت ایشان، تنها یازده روایت دارای سند معتبر هستند. البته اگر مشکل عمومی اعتبار روایات مختصر البصائر رفع گردد، ده روایت نیز به آن افزوده خواهد شد.این تحقیق در مقام گردآوری به روش اسنادی _ کتابخانه ای و در مقام داوری به روش توصیفی _ تحلیلی انجام شد.

معرفت نفس و تذکیه عقل با هر بار اقراء قرآن موجب تعالی مفسر از مرتبه آفاقی به انفسی می گردد. در این مرتبه مفسر به لایه های باطنی آیات الهی دست یافته، تفسیری از قرآن ارائه می کند که تفسیر انفسی نامیده می شود. نگارش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی ضمن معرفی تفسیر انفسی و مفسران برجسته آن، کیفیت رجعت را از دید انفسی مورد بررسی قرار می دهد. نتایج حاصل از بررسی نشان می دهد که رجعت، نوعی معاد جسمانی است که با تبیین ابن عربی از نفس و خصوصیات آن و تاثیر افکار او بر دیگر مفسران انفسی آغاز و در حکمت متعالیه صدرایی به شبهات وارده برآن پاسخ داده شده است. در خصوص کیفیت رجعت تا قبل از قرن معاصر تبیینی صورت نگرفته و تفسیر ارائه شده بر مبنای معاد و چگونگی آن است. در قرن حاضر، علامه طباطبایی، به بسط معاد جسمانی بر رجعت همت گماشته و امام خمینی (ره)، علامه حسن زاده آملی، علامه جوادی آملی به تبیین کیفیت رجعت پرداختند. آن چه از دید مفسران انفسی قابل برداشت است این است که رجعت با بدن عنصری امکان پذیر بوده و محذوریتی ندارد گرچه برای نفوس متعالی، رجعت به معنای بازگشت در هر زمان و هر مکان به عالم مادی و عالم برزخی و عالم ملکوتی بابدنی متناسب با هر نشئه امکان پذیر است.

متون دینی در ادیان ابراهیمی، سرشارند از عباراتی که درباره آینده سخن می گویند؛ آینده ای که آبستن حوادثی بزرگ و دهشتناک خواهد بود. طبق مشهورترین تفسیر، این عبارات پیش گویی نشانه های ظهور و علائم وقوع آخرالزمان هستند؛ اما نگاهی به تفسیرهای مسیحی نشان می دهد مسیحیان در این زمینه اتفاق نظر ندارند و گروه های مختلف مسیحی راه های بسیار متفاوتی را در فهم و تفسیر عبارات آخرالزمانی پیموده اند. دیدگاه های مسیحیان در تفسیر عبارات آخرالزمانی را می توان ذیل چهار دسته و مکتب دسته بندی کرد: تمثیلی، تاریخ نگر، گذشته نگر، و آینده نگر. این مقاله به معرفی و بررسی این مکاتب می پردازد. در معرفی هر مکتب تلاش شده است تا مسائل اصلی مانند جهت گیری کلی، تاریخچه، اصول و روش های تفسیری، و نیز برخی نقاط قوت و ضعف آن مکتب بیان شود. در کنار معرفی، دو مسئله نیز مورد توجه قرار گرفته است: زمینه سیاسی و اجتماعی هر مکتب و همچنین نگاه الاهیاتی این مکاتب به روند تاریخ. چرا که شرایط سیاسی و اختلافات مذهبی تاثیر بسیاری بر شکل گیری و رواج این دیدگاه های تفسیری داشته است. همچنین درباره حکومت این جهانی حضرت مسیح نیز طرفداران هر مکتب تفسیری دیدگاهی را برگزیده اند که با کلیت نگاه آن مکتب سازگار است و می توان رابطه معناداری را بین اصول تفسیری آن مکتب با فهمی که از هزاره حکومت مسیح ارائه می دهد نشان داد.

جنبش پنطیکاستی در دهه 1990م و با تاکید بر مسئله آخرالزمان، نزول روح القدس و ظهور عطایا، به عنوان سند حقانیت و نشانه نزدیک شدن عصر مسیحایی، ظهور کرد. پنطیکاستی ها معتقد بودند که پس از گذشت هفت سال رنج و محنت، آخرالزمان و عصر ظهور شروع خواهد شد و کلیسا عروسش (مسیح) را ملاقات خواهد کرد. از این رو با جدیت به تبشیر عصر ظهور روی آوردند. پس از گذشت چند دهه از آغاز جنبش و نیامدن مسیح، موجی از نومیدی در میان پنطیکاستی ها شکل گرفت. از این رو برای کنترل اوضاع، تفسیر جدیدی از عصر ظهور ارائه دادند. در همین راستا، با اتخاذ رویکردها و عملکردهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بر آن شدند تا با فراهم آوردن مقدمات تشکیل کلیسای جامع مسیحی، به بازگشت مجدد مسیح سرعت بخشند. این نوشتار درصدد است تا با روش توصیفی _ تحلیلی پس از معرفی آخرالزمان شناسی پنطیکاستی و ابعاد مختلف آن، ادعای تشکیل کلیسای جامع و رویکردهای پنطیکاستی را به چالش بکشاند.