جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الخِصال کتابی عربی نوشته محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۱ هجری) از فقها و محدثان شیعه در قرن چهارم هجری است. شیخ صدوق در این کتاب، روایاتی درباره مسائل اخلاقی و اعتقادی جمع‌آوری کرده و روایات را، به تناسب اعدادی که در آن احادیث به کار رفته، دسته‌بندی نموده است. الخصال اولین کتابی بوده که به این سبک نگاشته شده است. شیخ صدوق با تحقیق در تألیفات مشایخ و علمای بزرگ گذشته، دریافته که آنان در بخش‌های مختلف علوم، کتاب‌هایی نگاشته‌اند؛ اما درباره رابطه میان اعداد و صفات پسندیده و ناپسند چیزی نگاشته نشده است. او با توجه به فایده فراوان این موضوع برای جوینده علم، بر آن شد تا برای تقرب به درگاه الهی دست به نگارش چنین کتابی بزند تا به پاداش الهی و خوشبختی و رحمت خداوند متعال نایل گردد. کتاب خصال با وجود حجم کم، دائرةالمعارف بزرگی از معارف اسلامی و احکام حلال و حرام است و به مباحث تاریخی، تفسیر قرآن، نکات فلسفی و مسائل سیاسی نیز اشاره دارد. روایات این کتاب از نظر موضوع بسیار گسترده است و درباره هر یک از موضوعات اخلاقی و عقیدتی روایاتی نقل شده که به شکلی با اعداد در ارتباط‌اند. کتاب حاضر شامل ۱۲۵۵ حدیث است و در ۲۶ باب مجزا تنظیم گردیده. عنوان بندی باب‌ها بر اساس ارقام است بدین شکل که روایات شامل یک خصلت در یک باب آمده و شامل دو خصلت در بابی و شامل سه خصلت در بابی دیگر و... روایات این کتاب از نظر موضوع بسیار گسترده است و درباره هر یک از موضوعات اخلاقی و عقیدتی روایاتی نقل شده که به شکلی با اعداد در ارتباطند، مانند: - یک صفت از دوستی دنیا، یک صفت در برابر پنج خصلت - دو صفت شیعه - تا سه خصلت در کسی نباشد مؤمن نیست - چهار چیز در چهار مورد پذیرفته نیست - نشانه‌های ایمان پنج چیز است - هر کس شش عمل را انجام دهد به بهشت می‌رود - رسول خدا هفت چیز را منع فرمودند - نماز هشت گروه پذیرفته نمی‌شود - حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم نزد خداوند نه نام دارد - امام ده خصلت دارد - اهل بهشت یکصد و بیست گروه هستند و...

«الأمالی لِـ الشیخ الصدوق»، کتابی به زبان عربی، تألیف شیخ صدوق، متکلم، ادیب، فقیه و حدیث‌ شناس برجسته امامیه در سده چهارم هجری که از جلسه‌ های متعددی که شیخ صدوق هفته‌ ای دو روز در روزهای سه شنبه و جمعه از ۱۸ رجب سال ۳۶۷ هجری تا روز ۱۱ شعبان سال ۳۶۸ هجری در مشهد املاء نموده و شاگردان ایشان نوشته‌ اند، تشکیل شده است. شیخ صدوق این کتاب را که در ۹۷ مجلس, ۱۳ ماه تدوین کرده و این مجالس به جز چند مجلس (۲۲، ۲۳، ۲۴ و ۲۶) هر روز جمعه و سه شنبه بر پا بوده است. شروع آن ۱۸ رجب ۳۶۷ ق به هنگام سفرش به مشهد، و پایان آن ۱۸ شعبان ۳۶۸ ق بوده است. فقط مدت کوتاهی در راه طوس در تدوین کتاب فاصله افتاده است. مجلس ۲۹ آن مصادف با روز هشتم ماه محرم (دومین جمعه محرم) بوده و لذا به مقتل سیدالشهداء (ع) شروع کرده و آن را در مجلس ۳۰ و ۳۱ تکمیل کرده است. مجلس ۲۶ مصادف با غدیر و ذکر فضائل این روز است. این بیانگر امتیاز این کتاب به دیگر کتب امالی است که صدوق در نقل احادیث به مناسبت‌ های زمانی و مکانی توجه داشته است. در این کتاب تبحر شیخ بزرگوار صدوق، در جمع و حفظ احادیث فریقین شیعه و سنی به خوبی آشکار است. موضوعات مختلفی در این کتاب بحث شده اند که بیشتر آنها اخلاقی، تاریخی و نقل فضائل خاندان پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - است. افزون بر آن در ماه رجب از فضائل آن ماه و در ماه مبارک رمضان از فضائل رمضان و ثواب روزه در این ماه‌ ها حدیث نقل کرده است. هنگامی که به نیشابور می‌ رسد حدیثی در فضیلت زیارت امام رضا (ع) نقل می‌ کند. این کتاب شامل دسته ای از احادیث نبوی (ص) و اهل بیت (ع) در موضوعات مختلف مانند سیره پیامبر (ص)، ماجرای اسراء و معراج، ادعیه و موعظه‌ ها، فضائل و مناقب اهل بیت (ع) است که شامل موضوعات تاریخی و اخلاقی و عقائدی و... می‌ باشد.

میزانُ الحِکمَة، دانشنامه حدیثی نوینی به کوشش محمد محمدی ری شهری، و شامل ۵۶۴ عنوان، ۴۲۶۰ باب و ۲۳۰۳۰ حدیث. این کتاب ناظر به روایات فقهی نیست و حاوی احادیثی است که مضمون اخلاقی یا اجتماعی دارند و یا مرتبط با مسائل فکری و اعتقادی‌اند. مؤلف در تنظیم این اثر از مصادر روایی شیعه و اهل سنت سود جسته و پیش از بیان روایات معصومان در هر موضوع، نخست آیات مربوط به آن را آورده است. ترتیب کتاب بر اساس مدخل‌های عربی و به صورت الفبایی است.

مُستَدرَكُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل مشهور به مستدرک کتابی دربردارنده احادیث فقهی است. این کتاب برای تکمیل و استدراک کتاب وسائل الشیعه نگاشته شده است و مهم‌ترین اثر میرزای نوری به شمار می‌آید.

مُستَدرَكُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل مشهور به مستدرک کتابی دربردارنده احادیث فقهی است. این کتاب برای تکمیل و استدراک کتاب وسائل الشیعه نگاشته شده است و مهم‌ترین اثر میرزای نوری به شمار می‌آید.

مُستَدرَكُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل مشهور به مستدرک کتابی دربردارنده احادیث فقهی است. این کتاب برای تکمیل و استدراک کتاب وسائل الشیعه نگاشته شده است و مهم‌ترین اثر میرزای نوری به شمار می‌آید.

کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار گرد آمده است. او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد. مولف خود بيان مي كند كه اين كتاب را الوافي ناميدم چون مشتمل بر تمامي مطالب مهم مي باشد و از مطالب مبهم پرده برمي دارد. سمّیته بالوافی لوفائه بالمهمّات و کشف المبهمات. مرحوم فیض در مقدمه کتاب وافی انگیزه خود از تألیف این کتاب را مشاهده کاستی های موجود در کتب اربعه بیان ‌کرده است. این کاستی ها عبارت‌اند از: 1.

کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار گرد آمده است. او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد. مولف خود بيان مي كند كه اين كتاب را الوافي ناميدم چون مشتمل بر تمامي مطالب مهم مي باشد و از مطالب مبهم پرده برمي دارد. سمّیته بالوافی لوفائه بالمهمّات و کشف المبهمات. مرحوم فیض در مقدمه کتاب وافی انگیزه خود از تألیف این کتاب را مشاهده کاستی های موجود در کتب اربعه بیان ‌کرده است. این کاستی ها عبارت‌اند از: 1.

کتاب «الغیبة» اثر محمّد بن ابراهیم بن جعفر معروف به نعمانی، يکي از قدیمی‌ ترین کتب پیرامون امام دوازدهم شیعیان و مسائل مربوط به ظهور می‌ باشد که در سال ۳۴۲ هجری قمری در اوایل غیبت کبری به تالیف درآمد. نعمانی برای رفع شکی که پس از مرگ امام یازدهم شیعیان امام حسن عسکری میان ایشان افتاده بود، این کتاب را نوشت با این امید که به شیعیان ضرورت غیبت را ثابت کند. وی درباره انگیزه نوشتن این کتاب بیان می‌ کند: «من در جامعه می‌ دیدم شیعیان و علاقه‌ مندان به محمد و آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین به گروه‌ های مختلفی تقسیم شده‌ اند و نسبت به امام زمان و ولی امر و حجت پروردگار خود سرگردان گشته‌ اند. پس از بررسی، دلیل آن را غیبت آن حضرت یافتم، چنان که رسول خدا و حضرت علی و ائمه معصومین نیز به آن اشاره نموده‌ اند؛ لذا به یاری خداوند بر آن شدم تا روایاتی که مشایخ بزرگ روایی از امیرالمؤمنین و ائمه معصومین درباره غیبت امام عصر روایت کرده‌ اند جمع‌ آوری نمایم. بسیاری از روایاتی که هم اکنون در اختیار من است را علمای اهل تسنن نیز روایت کرده‌ اند. البته روایات آنان در این باره بسیار گسترده‌ تر از روایاتی است که هم اکنون در اختیار من می‌ باشد.» نعمانی بیان می کند که که بیشتر شیعیان هم نسل وی درباره هویت امام حاضر یا تردید دارند یا در مورد غیبتش شک و تردید دارند.