جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه رفیع امامت همراه با تفاوت دیدگاه‌‌های اندیشمندان اسلامی درباره آن، در نگارنده این انگیزه‌‌ای را ایجاد کرد که در مقاله پیش‌‌رو به «بررسی و نقد فرآیند تعیین امام در دیدگاه قاضی عضدالدّین ایجی و سعدالدّین تفتازانی» بپردازد. این دو متکلّم برای چگونگی انتخاب امام، چهار روش را مطرح کرده‌‌اند که بعضی از آن‌‌ها، مشترک و در بعضی دیگر، اختلاف وجود دارد، آن چهار روش عبارتند از نص، بیعت اهل حل و عقد، شورا و غلبه. روش‌‌های یاد شده همراه با اشکالاتی است. وجود نصّ برای امام در نزد دانشمندان اهل‌‌تسنّن مورد اختلاف است. همان‌‌طور که بیعت مورد استنادشان هم به‌‌واسطه عدم تحقّق اجماع اهل حل و عقد درباره سه خلیفه اول مردود است. تعیین جانشین توسّط دو خلیفه اول و یا از طریق شورا هم مخالف سیره پیامبراسلامJ است؛ همچنان‌‌که روش غلبه و استیلا، مخالف قرآن، سنّت و عقل است.

برهان جهان شناختی یکی از مهم ترین برهان های فلسفی و کلامی در حوزه سنت دینی ادیان مختلف بوده و هست. در سنت فلسفی کلامی مغرب زمین، هم تعبیرهای متفاوتی از این برهان ارائه شده و هم نقدهای بسیاری بر آن وارد گشته است. در این نوشتار هم مهم ترین تعابیر آن ارائه شده و هم نقدهای آن مورد توجه قرار گرفته و در موارد لزوم به اندازه اعتبار نقدها اشاره شده است.

رساله حاضر پژوهشی است در باب " استدلالهای زبان بنیاد در کتاب مواقف " . مفهوم " استدلال زبان بنیاد " در فلسفهء تحلیل زبانی مورد توجه قرار گرفته‌است و فیلسوفان زبانی معتقدند که استدلال مذکور در آثار حکیمان گذشته مصادیق فراوانی دارد. رساله از دو فصل‌تشکیل شده است : در فصل اول، که " مقدمه‌ای بر فلسفه تحلیل زبانی " نام دارد، بطور مختصر آراء متفکرانی چون برتراندراسل، لودویک ویتگنشتاین (متقدم و متاخر)، رودلف کارناپ و گیلبرت رایل مطرح گردیده و از مبانی فلسفهء زبانی سخن رفته‌است . در مدخل فصل‌دوم (با استفاده از مطالب فصل اول) مفهوم "استدلال زبان " توضیح داده شده‌است و در فصل دوم ده استدلال زبانی از کتاب " مواقف " انتخاب و با شرح و تفصیلی مناسب ارائه گردیده است . و در ضمیمهء پایانی رساله چهار استدلال زبانی دیگر معرفی شده‌است که درکتاب مواقف نیامده‌اند اما ذهن با ملاحظهء آنها قدرت بیشتری در شناخت مصادیق استدلالهای مذکور بدست می‌آورد. نتیجهء کلی تحقیق حاضر آن است که فیلسوفان و متکلمان مسلمان نیز به زبان توجه داشته‌اند و برخی مطالب را (خواه بصورت پرسشی اظهار شده باشد و خواه‌خبری) مهمل و بی‌معنی دانسته و پاره‌ای از رهزنی‌ها و رهنمایی‌های زبانی را متذکر شده‌اند و خلاصه آنکه دربرخی از استدلالهای خویش از مبادی زبان‌شناختی خاصی سود جسته‌اند. در تحقیق حاضر (مانند هر تحقیق مصداق یاب دیگر) ابتدا به تبیین و تشریح " مفهوم کلی " (استدلال‌زبانی) پرداخته شده و در مرحلهء بعد با تامل در کتاب مواقف مرحوم ایجی مواردی (به عنوان مصادیق آن مفهوم کلی) نشان داده شده‌است و در هر مرحله با فیش برداری از منابع مختلف و جمع‌بندی مطالب ، رساله مسیر منطقی خود را طی نموده‌است .

نسخه اي از ترجمه فارسي همين كتاب با متن ان در كتابخانه آقاي حاج حسين آقاي نخجواني است نوشته 1055 و من ان را ديده ام ولي اكنون نمي دانم مترجم آن كيست و چگونه است (نشريه 342. 4) يوسف بدهه خوارزمي ايرچي صوفي چشتي هندي درگذشته 834 شاگرد و خلفيه جلال الدين مخدوم جهانيان بخاري درگذشته 14 محرم 809 و سيد صدرالدين راجوختال بخاري برادر كوچك همين جلال الدين درگذشته 827 اين كتاب را در هفت عفقه بفارسي در آورده (ريو 1079) و نسخه آن در كتابخانه بنگال هست (فهرست ايوانف ش 1165) همچنين در بنكيپور 0ش 1379 در 162 گ9 و ليدن (315. 4) و ديوان هند (ش 1. 65 و 1866) ترجمه فارسي اين كتاب گويا از همين ايرچي در بمبئي به چاپ رسيده (ش 57 تصوف فارسي دارالكتب مصر) و محمدي آنرا در لار بسال 1294 (1877م) در 107 ص به چاپ سنگي رسانده است. (بدوي - مشار 2847- فهرست كتابهاي چاپي ديوان هند از اربري چاپ 1937 ص 3139) نهاني درگذشته 925 آنرا بتركي ترجمه كرده است و چند نسخه اي از آن هست. «دانش پژوه» اعتقادات اهل سنت را بر پايه مذهب اشعري ها كه آنها را فرقه ناجيه مي پندارند، با اختصار گزارش كرده است. دانشمندان اهل سنت به اين رساله شروح ترجمه ها و حواشي بسياري نگاشته و آن را گرامي مي دارند و در حوزه هاي خود تدريس مي نمايند. (سيد احمد اشكوري) قاضي عضدالدين ايجي، رساله مختصر و مفيد حاضر را در بيان اعتقاد خود، مطابق با مذهب اهل سنت به رشته تحرير درآورد. و آنچنانكه برخي از شارحين رساله اظهار داشته اند، اين رساله تأليف آخر ايشان و بتاريخ 12 روز قبل از مرگ بوده است. (حبيب الله عظيمي) اعتقادات اشاعره اهل سنت را بروشي بسيار مختصر گزارش داده، و در اين نسخه تصريح شده كه دوازده روز قبل از مرگ مؤلف اين رساله نوشته شده است. (سيد احمد اشكوري) اعتقادات اشاعره اهل سنت را بروشي بسيار مختصر گزارش داده، و در اين نسخه تصريح شده كه دوازده روز قبل از مرگ مؤلف اين رساله نوشته شده است. (سيد احمد اشكوري) اين رساله مختصر ما نوشته شده است كه عضد الدين 12 روز پس از نوشتن اين رساله در روز شنبه 25 رمضان 756 در تبريز در گذشت. اين داستان را چلبي از برخي از شروح « عقائد » نقل كرده، بنابراين در آغاز نسخه ما تصرف شده و كسي اين داستان را پس از خطبه گنجانيده. در نسخه ما پس از مقدمه مزبور حديث « ستفترق امتي ... . » از پيغمبر (ص) نقل شده و پس از پايان آن چنين آمده. « و هذا عقايد الفرقة النا جيه و هم الاشاعره ... » بنوشته كاتب در پايان نسخه اين نسخه از روي نسخه اي بخط خواجه نصير طوسي نوشته شده. مؤلف اشاعره را فرقه ناجيه مي داند و بدين سبب اعتقادات آنها را ذكر مي كند. «حكيم» آغاز كتاب: بسمله. الحمدلله علي نواله و الصلاة علي نبيه محمد و آله. قال النبي (ص) ستفرق امتي ثلاثا و سبعين فرقة، كلها في النار الا واحدة، قيل و من هم ؟ قال الذين هم علي ما انا عليه و اصحابي، و هذه عقايد الفرقة الناجية و هم الاشاعرة ... انجام كتاب: و لا يجوز التجسس، ثبتك الله تعالي علي هذه العقائد الصحيحة و وفقك للعمل بما يحب و يرضي ]مرعشي 7/155و 28/236؛ كشف الظنون 2/1144؛ مركز احياء ميراث اسلامي 5/192؛ فهرست ادبيات تهران 3/65؛ 2/65-66 (خط مؤلف)؛ كتابخانه ملك 8/302؛ فيلم دانشگاه 1/353؛ عكسي مركز احياء 6/406؛ التراث العربي 1/268؛ الاعلام زركلي 3/295؛ معجم المطبوعات 2/1332؛ نشريه 9/29 و 8/266 و 11/475 و 11/638؛ شورا 1/209/29] شرح و حواشي: شرح عقايد الاسلام (-) حاشية شرح العقايد العضدية (-) حاشية‌ شرح العقائد العضدية (-) القواعد الدينية في شرح العقايد العضدية (-) حاشية شرح العقائد العضدية (-) شرح العقائد العضدية (-) شرح العقائد العضدية (-) شرح العقائد العضدية عصام الدين اسفرايني، ابراهيم بن محمد (873-951) حاشية علي شرح عقائد العضدية عصام الدين اسفرايني، ابراهيم بن محمد (873-951) حاشية شرح العقايد العضدية سيالكوتي، عبدالحكيم بن شمس الدين (-1067) حاشية شرح العقائد العضدية سيالكوتي، عبدالحكيم بن شمس الدين (-1067) شرح العقائد العضدية = شرح عقائد العضدي دواني، محمد بن اسعد (830-908) حاشية شرح العقائد العضدية = خانقاهي قره باغي، يوسف بن محمد جان (-1035) تتمة الحواشي في إزالة الغواشي قره باغي، يوسف بن محمد جان (-1035) تتمة الحواشي في إزالة الغواشي قره باغي، يوسف بن محمد جان (-1035) شرح العضدية خيالي، احمد بن موسي (829-862) حاشية شرح العقائد العضدية حفيد تفتازاني، احمد بن يحيي (-916) شرح شرح العقائد العضدية خاتون آبادي، اسماعيل بن محمد باقر (1031-1116) حاشية علي شرح الدواني علي العقائد العضدية گلنبوي، اسماعيل بن مصطفي (-1205) شرح العقائد العضدية حسيني علوي، محمد شريف بن محمد (-) حاشية شرح العقائد العضدية خلخالي، حسين بن حسن (-1014) حاشية شرح عصام الدين علي العقائد العضدية كردي حسين آبادي، احمد بن حيدر (-1070) تعليقات و تنبيهات علي شرح العقائد العضدية = حاشية شرح العقائد العضدية = محاكمات علي شرح العقائد العضدية كردي حسين آبادي، احمد بن حيدر (-1070) تعليق علي شرح العقائد العضدية = حاشية علي شرح العقائد العضدية كردي حسين آبادي، حيدر بن احمد (1036-1129) حاشية شرح عقائد العضدية قزويني، محمد بن مبارك (-928) الفوائد الجليلة الخاقانية = حاشيه خانقاهي وابكني، عناية الله بن عبدالله (-1176) حاشية شرح عقائد العضدي وابكني، عناية الله بن عبدالله (-1176) حاشية شرح العقائد العضدية = العروة الوثقي سهسلوي، كمال الدين بن نظام الدين (-1175) الفرائد السنية في شرح العقايد العضدية رومي، سليمان بن احمد (-11) حاشية شرح عقائد العضدي رحماني، عبدالرحمن بن عبدالرسول (-1245) التلميحات إلي معاني المحاكمات حيدري، ابراهيم بن صبغة الله (1236-1299) القواعد الشمسية في شرح العقايد العضدية دامغاني، محمد بن نصرالله (-775)

مسئله ی نبوت در کلام سنتی مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، تصویر کاملا معلومی دارد. اما متفکرین معاصر از آن قرائت هایی را عرضه داشته اند که بعضا با رویکردهای سنتی سازگاری ندارد. امروزه بعضی از متفکران معاصر با این نگاه که انسان در عصر جدید وارد دوران بلوغ فکری شده است و این مسئله تفسیر ما را از مسئله نبوت دگرگون می سازد؛ به طرح سازواره ای از این مسئله پرداخته اند که به گمان بعضی موضوع را از آن چه در سنت قدیم و رویکردهای افرادی چون خواجه نصیر الدین طوسی و قاضی عضدالدین ایجی (که یکی متکلم شیعی و دیگری متکلم اهل سنت است) مطرح بوده، به طور بنیادی متفاوت کرده است. لذا برای تحلیل این قرائت های جدید و مقایسه ی آن با رویکردهای سنتی اسلامی، ابتدا باید آرای متکلمین سنتی و رویکردهای جدید را شناخت و سپس با شناخت رویکرد سنتی و مقایسه ی آن با نظریات معاصر، به بیان ویژگی ها، اشتراکات و اختلافات این دیدگاه ها پرداخت.پژوهش حاضر درصدد است تا با بیان مساله ی نبوت از منظر خواجه نصیرالدین طوسی و قاضی عضدالدین ایجی، ادعا، استدلال و آرای مورد پذیرش هر یک را بررسی نموده و سپس به بررسی این مساله از دیدگاه عبدالکریم سروش و نصر حامد ابوزید پرداخته و در پایان اختلافات و اشتراکات دو دیدگاه سنتی و معاصر را بیان کند.

یکی از مسائل مهم وجود شناسی صفات خداوند، مسئله رابطه ذات و صفات الهی و کیفیت اتصاف ذات خداوند متعال به صفات کمال است. پرسش این است که آیا صفات کمال از حیث وجود خارجی، عین ذات الهی هستند یا زائد بر ذات؟ این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی در صدد بررسی آراء عضدالدین‌ایجی در مسئله مزبور است. ایجی متکلمی اشعری است و در این مسئله از دیدگاه اشاعره که طرفدار زیادت خارجی صفات بر ذات الهی هستند حمایت می کند. با این وجود، وی در کتاب «المواقف» به نقد ادله اشاعره می‌پردازد، بدون آن که خود استدلال جدیدی را ارائه کند. افزون بر آن، دلایل قائلین به عینیت ذات الهی با صفات کمال را نیز نقد می کند. گویا بسنده کردن به نقد ادله مخالف را دلیلی کافی برای حمایت از دیدگاه مورد قبول خود می‌داند. در این مقاله نشان داده خواهد شد که هرچند نقدهای ایجی بر ادلۀ اشاعره وارد است، اما نقدهای وی بر ادلۀ قائلین به عینیت، قابل پاسخگویی است. نتیجه نهایی مقاله آن است که تلاش ایجی برای دفاع از مسلک اشعریان در مسئله زیادت صفات بر ذات، قرین توفیق نبوده است.

مصونیت انبیا از ارتکاب قبایح و گناهان یکی از لوازم بعثت آنها و هدایت انسان به سمت کمال است. شناخت دقیق این آموزه، نقش بسیار شگرفی در سعادت و شقاوت انسان خواهد داشت؛ لذا تلاش‌های فراوانی در میان اندیشمندان دینی، برای شناخت حدود و ثغور و اقامه دلیل برای آن صورت گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی آرای ایجی، ابن‌ابی‌الحدید و سید حیدر آملی را به‌ عنوان نماینده‌ای از سه فرقه کلامی مسلمانان می‌کاود و نشان می‌دهد که دامنه عصمت انبیا در نظر آنان با توجه به مبانی هر کدام، متفاوت تعریف شده است؛ این اختلاف مبنایی سبب اقامه ادله‌ای بعضاً متفاوت نیز شده است، اما هر سه اندیشمند در اعطایی‌بودن عصمت از جانب خدا اتفاق نظر دارند، گرچه نقدهایی به این باور آنها وارد شده است.

کتاب حاضر درباره شناخت شیعه و فرق مختلف شیعه می باشد. فرق مختلق شیعه از قبیل امامیه، غلات، اسماعیلیه، فطحیه، زیدیه و...

کتاب حاضر به بررسی شعائر حسینی در دوره خلفای اموی و عباسی می پردازد.

در این کتاب می توان یک دیدگاه جامعی نسبت به تقیه پیدا کرد اینکه تعریف تقیه چیست و فرق آن با توریه و ... در چیست؟ ادله نفی و اثبات آن چیست، ادله تقیه در قرآن چیست و... همه و همه در این کتاب جمع آوری شده است.