جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش اول شامل کلیاتی در باب عصمت و نبوت بوده و در سه فصل تنظیم گردیده است در فصل اول به بررسی مفاهیم عصمت و نبوت، طبقات انبیاء و رسل، تفاوت رسول و نبی و نبوت و رسالت از دیدگاه فخر رازی و علمای شیعه پرداخته شده است. فصل دوم به بیان حقیقت و ماهیت عصمت از دیدگاه اشاعره و شیعه اختصاص یافته و در فصل سوم منشاء عصمت از دیدگاه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم در سه فصل به ارزیابی مراتب عصمت از دیدگاه فخررازی و علمای شیعه پرداخته شده است. در فصل اول مصونیت از گناه و نافرمانی، ابعاد عصمت در زمینه گناه و مواضع مکاتب در خصوص این محورها مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم مصونیت از خطا و اشتباه و مراحل آن و ادله قرآنی بر مصونیت انبیاء (ع) از خطا و اشتباه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل سوم دیدگاه علمای شیعه در خصوص سهو نبی تبیین شده است. بخش سوم نیز با هدف بررسی لزوم عصمت از دیدگاه فخررازی و متکلمان شیعه در سه فصل تدوین گردیده است. در فصل اول به ادله عقل و قرآنی لزوم عصمت از دیدگاه فخررازی و علمای شیعه پرداخته شده و در فصل دوم عصمت قبل از بعثت انبیاء (ع) از دیدگاه مکاتب مورد ارزیابی قرار گرفته و در فصل سوم به بررسی عصمت قبل از بعثت پیامبر اسلام (ص) و سایر انبیاء (ع) در قرآن و روایات پرداخته شده است. بخش چهارم دیدگاه فخررازی و دانشمندان شیعه در تفسیر آیات موهم صدور گناه از انبیاء مورد ارزیابی قرار گرفته است، این بخش نیز مشتمل بر سه فصل می‌باشد که در فصل اول به بررسی آیات متشابه در خصوص پیامبر اسلام (ص) که شامل شبهات قبل از بعثت ایشان و شبهات بعد از عصمت در مواضع عقاید، احکام و فتاوی و افعال و سیره است، پرداخته شده است. در فصل دوم آیات موهم صدور گناه از سایر انبیاء (ع) در محورهای مذکور، مورد ارزیابی قرار گرفته و فصل سوم با مقایسه روشهای تفسیری فخررازی و علمای شیعه در تفسیر آیات متشابه به اتمام می‌رسد.

چکیده ندارد.

در این رساله تلاش شده است به این سوال پاسخ داده شود که آیا سیره صحابه رسول گرامی اسلام (ص) در زمان ممات و فقدان آن حضرت (ص) مفسر و مبین سنت نبوی قرآن کریم است یا خیر؟ آیا به عنوان یکی از منابع اجتهاد می توان به سیره آنان رجوع کرد؟ اگر می شود چگونه و اگر نمی شود پس چه باید کرد؟

آیات فراوانی از قرآن کریم، انسان‌ها را به تفکر و تعقل فرا می‌خواند و در سخنان پیشوایان معصوم (ع) نیز، مسئله، فراخوانی به خردورزی کاملا مشهود است . از این رو، می‌تون گفت که اسلام آیین خودورزی است . و هدف بنیادین آن، شکوفا ساختن عقول انسانها است . چنین می‌نماید که در گسترده وسیع معارف و آموزه‌های دینی، دعوت به تفکر هنوز جایگاهی را که می‌باید، نیافته است و در صورت توجه بدان، اغلب تفکر در مباحث اعتقادی، نظیر توحید، نبوت و ... جلوه دعوت به اندیشه بوده است . بدین سان، پرداختن به بحث خردورزی، آن هم با تکیه بر منابع اسلامی، بایسته می‌نماید. در این میان نهج‌البلاغه، جایگاه بسیار رفیعی را به خود اختصاص می‌دهد. جای جای ین کتاب ارزشمند، راه خردمندانه زیستن را به انسان‌ها می‌آموزد و راه نیل به حیات معقول را نمایان میسازد. بدین ترتیب ، در این پژوهش شناسایی زمینه‌های خردورزی و توضیح و بسط آن محور اساسی بحث است . پژوهش حاضر، علاوه بر بحث درباره کارآیی عقل در شناخت خدا-به عنوان یکی از محوری‌ترین اعتقادات دینی-به بررسی دیدگاه نهج‌البلاغه در زمینه همسویی و همسازی تعقل و تدین می‌پردازد و در واقع تلاشی است برای اثبات این سخن که دین پیروانی می‌خواهد خرد مدار و اندیشمند، از مهمترین مباحث مطرح شده بررسی تحلیل برخوردهای خردگرایه در نهج‌البلاغه و تاکید بر کاربری و استفاده بهینه از نیروی عقل در نیل به یک زندگی سعادمند و خردمندانه است . در این زمینه مباحثی نظیر: نقش عقل در بهبود زندگی، استقلال اندیشه، اعتدال در زندگی، عبرت و اعتبار از پیشنیان، بهره‌وری از تجربه‌ها و... نقش اساسی دارند. اما رد نیل به حیات معقول، باید موانع راه نیز به دقت شناسایی شوند و بدین‌سان آسیب‌شناسی تعقل، گم بعدی است که در آن به بررسی موانعی مانند: تعصبات کور، خرافات ، حب و بغض‌ها خود محوری و ... پرداخته میشود.

اگرچه همه انبیاء الهی در یک خط و مسیر یعنی واسطه هدایت الهی بودن قرار داشتند، اما مقتضیات زمان و سطح تعلیمات آنان یکسان و شبیه هم نبوده است .در این راستا رسول گرامی اسلام (ص) نیز ویژگیهای بارزی نسبت به سایر انبیاء عظام داشته‌اند.بارزترین این ویژگیها، خاتمیت آن حضرت است ،او بار امانتی گران را بر دوش داشت و باید مکتبی را پایه‌ریزی می‌کرد که تا پایان حیات بشر، اساس و برنامه زندگی قرار می‌گرفت .انجام این مهم دشواریهای فراوانی را بدنبال داشت .بعلاوه پیامبر اسلام (ص) نسبت به سایر پیامبران از حساسیت و ظرافتهای خاصی بهره‌مند بود.شدت حرص او بر هدایت قوم از یک سو و آزار و اذیتهای فراوان روحی و جسمی که در این راه می‌دید از دیگر سو ایجاب می‌کرد که حضرتش به اتکا پشتوانه‌های محکم و قوی به رسالت خویش ادامه دهد و نه تنها خسته و مانده نشود بلکه روزبروز استوارتر گردد.به همین علت خداوند متعال کتاب آسمانی نازل بر او را که معجزه‌اش بود به تدریج در بستر زمان و همپای حوادث فرو فرستاد تا مایه دلگرمی و تثبیت قلب آن حضرت شود و این مهمترین راز نزول تدریجی قرآن نیز بود.این نزول با ارائه بهترین رهنمودها و اتخاذ متنوع‌ترین و عالیترین شیوه‌ها، پیامبر را در جهت رسالت جهانی و تکمیل اهداف الهی کمک می‌کرد و تدریجی بودنش موجب می‌گشت آن حضرت با داشتن بهترین پشتوانه دلگرم‌کننده و با استقامت و پایداری تمام از سوی خداوند یاری شده و به ادای رسالت خویش بپردازد.

شامل دو بخش می‌باشد. بخش اول آن دارای سه فصل و بخش دوم آن دارای چهار فصل می‌باشد. در فصلهای بخش اول به کلیاتی از قبیل (بررسی لغوی و اصطلاحی - تعاریف - اهمیت و فلسفه و شرائط و مراتب و ویژگیها و....) اشاره شده است . و در فصلهای بخش دوم به معرفی محورهای معروف و عوامل توسعه معروف و همچنین انواع منکرات و دیگر مسائل پرداخته شده است . و در مجموع سعی شده است تلفیقی میان دو بخش و فصلهای مربوطه ایجاد شود بطوری که نقش کاربردی فریضه امر و نهی در اصلاح فرد و اجتماع از دو جنبه ثبوت و اثبات - به آسانی روشن گردد ونیز در لابلای موضوعات مختلف موارد متعددی از اطلاعات نرم‌افزاری نیز گنجانده شده تا تحقیقاتی که در آینده در مورد امر به معروف و نهی از منکر و مسائل مربوط به آن بعمل می‌آید - به نحو مقتضی مورد استفاده قرار گیرد. قابل ذکر است قبل از ورود به بحث اصلی مقدمه‌ای نیز ارایه می‌گردد که شامل دو سخن می‌باشد که سخن اول تفسیری از جهان معاصر بوده و سخن دوم مقابله‌ای بین جوامع دینی و غیر دینی صورت گرفته و در آن به توانمندی دو عنصر امر به معروف و نهی از منکر و کارآمدی فقه و معرفت دینی در راستای حاکمیت ولایت فقیه جهت نابودی تمام منکرات و... پرداخته شده است .

نام او عبدالله و پدرش محمد است و از آنجا که اسم جدش شر شیر یا شرشر بوده، گاه به ابن شرشیر خوانده شده است. کنیه اش ابوالعباس و ملقب به انباری و مشهور به ناشی می باشد. و اگر به لقب الناس الاکبر معروف شده بدین جهت است که با ابوالحسین علی بن عبدالله بن وصیف، متوفای سال 365 هجری که به الناشی الاصغر اشتهار داشته اشتباه نشود. از سال تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست و از آن جا که زادگاه او شهر انبار عراق بوده به این شهر منسوب و به انباری ملقب گردیده است. این رساله در سه بخش مقدمه،مسائل الامامه و المقتطفات تنظیم شده است.

رساله حاضر که به ترجمه و تحقیق بخشهایی از کتاب ((مذاهب التفسیر الاسلامی)) ((گلدزیهر)) با ترجمه دکتر ((عبدالحلیم النجار)) پرداخته است، مشتمل بر سه بخش است:بخش اول و دوم به ترجمه ((التفسیر بالماثور)) (ص 120 -73) و ((التفسیر فی ضو الفرق الدینیه)) (ص 313 - 286) اختصاص یافته که مجموعا دارای ده فصل است و مباحث آنها به ترتیب عبارتند از: بخش اول: با عنوان ((تفسیر به ماثور)) که دارای سه فصل می باشد؛ فصل اول: ((تفسیرد در صدر اسلام)) و مباحی که در آن مطرح می شود عبارتند از: نهی از تفسیر قرآن، اسراییلیات در تفسیر قرآن، اسراییلیات در تفاسیر ((مقاتل))، تفسیر به رای، جایگاه روایت در علم و بررسی آن و تفسیر به ماثور.فصل دوم: ((ابن عباس و تفسیر او)) که مباحث منزلت ((ابن عباس))، اسراییلیات و شعر در تفسیر او، جایگاه علمی ((ابن عباس))، راویان احادیث او، تالیفاتش، موثق ترین راوی احادیث او، نقل روایات متضاد از او و ذو وجوه بودن قرآن، در این فصل گنجانیده شده است. فصل سوم: ((طبری)) که: الف: به آثار و دیدگاههای تفسیری ((طبری)) تحت عنوان قرا ات، شیوه تفسیری او، اسراییلیات، اجتناب از بحث درباره موضوعات کم فایده و استعمال لغت عربی در تفسیر او، ب: دیدگاههای کلامی ((طبری))و تحت عنوان جبر و اختیار، علم و رویت خدا و صفات خدا، پرداخته شده است. بخش دوم: با عنوان ((تفسیر در پرتو فرق دینی)) که دارای هفت فصل می باشد:فصل چهارم: ((قرآن و اشاره آن به حوادث آینده)) که مباحث مبانی فکری مذهبی شیعه، اشاره قرآن به تحقق حوادث آینده، جایگاه امویان از دیدگاه مسلمین، تفسیر شجره ملعونه، در این فصل آمده است. فصل پنجم: ((منزلت (علی) ع در نزد اهل سنت)) که مباحث منزل ((علی)) ع در نزد اهل سنت، احتجاج به حقوق سیاسی علویان با توجه به آیه ((ذی القربی))، اعتقاد شیعه در مورد ((علی)) ع، در آن آمده است. فصل ششم: ((شیعه و قرآن عثمانی)) که در مورد تردید شیعه در مورد نص قرآن عثمانی، محذوفات قرآن عثمانی در اعتقاد شیعه، احتراق قرآن شیعه در بغداد، می باشد. فصل هفتم: ((سرگذشت دیگر مصاحف)) که در مورد جمع و ترتیب قرآن توسط حضرت ((علی)) ع، ترتیب مصحف، عقبه بن عامر))، سرنوشت مصاحف عثمانی و ((علی))ع، دیدگاه عموم شیعیان در مورد مصحف عثمانی کاملترین مصحف در نزد شیعه و... می باشد. فصل هشتم: ((مصادر و منابع تفسیری شیعه)) که در مورد مصادر و منابع روایی شیعه و معتبرترین سلسله روات از دیدگاه شیعه می باشد. فصل نهم: ((قرات و تحریف قرآن)) که در مورد مباحث شیعه آیاتی را مخالف رسم الخط موجود در قرآن قرائت می کند و تغییرات شیعه در قرآن برای تایید مذهب خود، در آن آمده است. فصل دهم: ((دیدگاههای شیعه در مورد ترمیم و تفسیر قرآن)) که مطالب مورد نظر شیعه در مورد گسیختگی متن قرآن عثمانی، انطباق صفات مذمومه برخلفای غاصب و... در آن مطرح میگردد. بخش سوم: به نقد و بررسی نظرات ((گلدزیهر)) اختصاص یافته است که شامل نه فصل بدین عناوین می باشد: تفسیر به رای، اسراییلیات، ((ابن عباس))، هدایت، تحریف قرآن، ترتیب سور و آیات، مصاحف، قرات، تاویل و تطبیق؛ که در ابتدای هر فصل، مباحثی با توجه به عناوین هر فصل گنجانیده شده و در پایان به طرح شبهات و پاسخ به آنها، پرداخته شده است. بعد از بخش سوم، مطلبی تحت عنوان ((پاسخ یک سوال))، عرضه شده است که در آنجا به سوالی که در بخش اهداف تحقیق - در مقدمه - مطرح شده، پاسخ داده شده است؛ در پایان به ترتیب شرح اعلام، فهرست آیات، روایات، اعلام و کتابنامه آمده است.

قرآن کریم کتاب "هدایت و اعجاز " و به تعبیر صحیح تر، کتاب " اعجاز در هدایت "است . روش و اسلوب هدایتگری قرآن کریم، ایده‌اصلی و اساسی ترین جهت دراین پژوهش است . مادر صدد آن بوده‌ایم که این آیت بلند اعجاز و مکتوب وحی را از منظری دیگر (روش‌شناسی) مورد بررسی قرار دهیم. جایگاه مسلم متدولوژی در علوم مختلف و اهمیت و کاربرد وسیع آن در عرصه‌های گوناگون ما را برآن می‌دارد که از خود بپرسیم که آیا قرآن کریم و اسلام (بعنوان یک مکتب) نیز دارای روش و متدولوژی خاصی است ؟ و با این فرض آن روش‌کدام است ؟ و طرق استحصال آن چگونه‌است ؟ و .. دراین رساله با پیمودن سه طریق جداگانه (ادلهء نقلی، استقراء و ادله عقلی) نهایتا" حقیقت واحدی به اثبات رسیده و خط مشی جامع دعوت در اسلام ترسیم شده‌است . (حکمت ، موعظهء حسنه و جدال احسن، با تکیه برابعاد عملی دعوت). مفهوم، نحوهء ارتباط، تقدم و تاخر، جایگاه و کاربردهای وسیع روشهای هدایتی قرآن کریم در عرصه‌های گوناگون (آموزشی، پرورشی، مدیریتی، اجتماعی، سیاسی، تبلیغاتی (داخلی و خارجی) و ... در بخش‌های این رساله مورد اشاره قرار گرفته‌است .ویژگیهای روشهای هدایتی قرآن کریم - که بارزترین آن مبتنی بودن بر انسان شناسی بی‌بدیل و واقع بینانه و همه سونگراست - اسلام را بطور جدی از دیگر مکاتب ممتاز می‌سازد . امید آنکه اندیشمندان جامعه اسلامی با برداشتن گامهای استوار و متین، نهال تتبع دراین‌موضوع را به ثمر بنشانند تا در سایه آن انقلاب اسلامی استحکام یابد.

یکی از مباحثی که در انسان شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد، جایگاه و منزلت انسان نسبت به سایر آفریدگان است یا به عبارت دیگر، بحث کرامت انسان یکی از مباحث انسان‌شناسی است . در مورد جایگاه و منزلت انسان دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. گروهی انسان را به عنوان برترین آفریدگان معرفی کرده‌اند. در این گزارش انسان محور حقائق و ارزشهاست و همهء فعالیتهای علمی و عملی انسان بر محور خود آدمی، می‌گردد. از سوی دیگر در این نظر، تشکیک‌هائی شده است از جمله اینکه این نظر ناشی از خودخواهی انسان است که می‌خواهد بر همهء موجودات جهان، چیرگی یابد و همه را زیر یوغ خویش بکشد. در دنیای امروز برخی مکتب‌ها بر اصالت انسان بسیار تاکید دارند بگونه‌ای که بسیاری از کشورهای باصطلاح متمدن برآنند که باید در قوانین کیفری ارزش و کرامت انسان حفظ شود. در این رساله ما سعی بر این داریم تا ارزش و کرامت انسان را از دیدگاه اسلام بررسی کنیم. آیا ارزش و کرامت انسان در برتری ظاهری او بر موجودات عالم است ؟ آیا ارزش و کرامت انسان در بعد جسمانی و مادی او خلاصه می‌شود؟ آیا ارزش و کرامت انسان ارتباطی با بعد روحانی و معنوی انسان دارد؟ پاسخ به این سوالات مباحث اصلی این تحقیق را تشکیل می‌دهد. برخی آیات برای انسان بطور کلی منزلت قائل شده‌اند و در آیاتی دیگر لحن قرآن نکوهش‌آمیز است . هم‌چنین در احادیث چنین مواردی دیده می‌شود. پس باید در آیات و احادیث دقت بیشتری کرد که آن تکریم‌ها و نکوهشها به چه اعتباری است و سرانجام نظر قطعی اسلام دربارهء انسان و منزلت وی نسبت به موجودات‌دیگر چیست ؟ در این رساله در دو بخش اول بحث‌های ارائه شده بیشتر جنبه مقدمه‌ای دارند. برای اینکه بحث دربارهء کرامت انسان شود، نخست باید یک آشنائی کلی با انسان چه از نظر لفظی و چه از نظر حقیقتوی، بدست آید. در بخش اول به این مطلب پرداخته شده است . در بخش دوم به طور اجمالی به بررسی نظریات سه مکتب غیرالهی دربارهء ارزش و کرامت انسان پرداخته شده است . اگرچه بحث دربارهء ارزش و کرامت انسان در اسلام است اما بررسی اجمالی نظریات این سه مکتب عمده مطرح در غرب در زمینه انسان می‌تواند موید و گواهی موجود بر نادرستی ارزش ارائه شده در این مکتب‌ها و درستی ارزش ارائه شده در اسلام باشد. از بخش سوم، در واقع ما وارد بحث اصلی خود می‌شویم. در این بخش با بررسی آیه 70 سورهء اسراء بحثی دربارهء کرامت و علل و عوامل و موانع آن بیان می‌شود. در بخش چهارم دو مظهر از مظاهر کرامت انسان که در قرآن بیان شده ذکر گردیده و دربارهء آنها بحث شده است . و در نهایت در بخش پنجم ارزش و کرامت انسان از دیدگاه معصومین صلوات الله علیهم‌اجمعین که خود با کرامت‌ترین انسانها در روی زمین بودند، بررسی شده است .