جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رادیو به عنوان یک رسانه متقدم در سپهر رسانه ای، نقش پررنگ و حیاتی در تعامل و ارتباط با مخاطبان خود دارد. با توجه به تعدد و تکثر رسانه ها هنوز رادیو مخاطبان پایدار و وفادار خود را دارد و از این روسیاست گذارن، مولفین و به طور اخص تهیه کنندگان، وظیفه ی خطیر و حساسی در برابر این مخاطبین دارند.نمایش رادیویی، به عنوان یکی از قالب های ممتاز و پرطرفدار برنامه سازی در رادیو نقش قابل توجهی در استحکام بخشیدن به رابطه ی دو سویه تهیه کنندگان و شنوندگان خود دارد. در نمایش رادیویی عناصر چهارگانه (کلام، موسیقی، افکت و سکوت)؛ نقش دراماتیک و کنش مندی پیدا می کنند و تهیه کننده و برنامه سازی، در ساخت و تولید نمایش رادیویی موفق تر است که شناخت و بینش عمیقی نسبت به این عناصر معنا ساز داشته باشد. آشنایی و شناخت با نظریات روز دنیا و استفاده کاربردی از این نظریات به شناخت هر چه بیشتر تهیه کنندگان، برای هرچه بهتر تولید کردن برنامه هایشان مثمرثمر می باشد.نشانه شناسی به عنوان یک علم میان رشته ای، با گسترده ی وسیع مقولات خود، در ارتباط و شناخت تهیه کنندگان از عناصر چهارگانه رادیو و کاربرد معناساز و نشانه شناختی آنها و استفاده مطلوب و اصولی از این عناصر، برای ارتباط مطلوب تر با مخاطب نمایش های رادیویی، مطلوب به فایده می باشد. ورود به این بحث می تواند خلع بسیاری را که هم اکنون، در برنامه سازی رادیو و به طور خاص نمایش رادیویی متوجه آن هستیم را، تا حدی جبران کند. مسئله و دغدغه این پژوهش، تحلیل نشانه شناختی عناصر کلام، موسیقی، افکت و سکوت با نگاهی به نظریات سوسور، پیرس و مولفه های نشانه شناختی این نظریات، در نمایش رادیویی می باشد، تا بلکه با تحلیل و موشکافی این مسئله، در شناخت هر چه بیشتر تهیه کنندگان صدای جمهوری اسلامی ایران و سازندگان برنامه های نمایشی رادیو راهگشا و سودمند باشد.

چکیدهنمادین و پرمعناترین اجتماع انسانی جهان، در هر سال و به ‌صورت مکرر در آیین حج به وقوع می‌پیوندد و انسان‌هایی با ملیت، زبان، رنگ و فرهنگ‌های متفاوت مناسک حج را به ‌طور جمعی انجام می‌دهند. امام علی7 در مورد حج می‌فرماید: «جعله سبحانه و تعالی للإسلام علما» خداوند حج را پرچم اسلام قرار داده است. پرچم نماد و نشانه‌ی بقای یک ملت و استقرار آن بوده است و در تمامی ملل و اقوام آن را مقدس دانسته‌اند. اسلام از این فراتر رفته و بزرگترین نماد و پرچم و نشانه توحید و هدایت را، آیین حج معرفی کرده است تا امت در زیر سایه آن خود را مجتمع کنند و از تفرقه نگه دارند و عزت و عظمت اسلام و مسلمانان در سایه این آیین پرمعنا بوده است. حج کامل‌ترین آیین اسلام و نفی‌کننده آیین‌های غیرتوحیدی است و مقصد توحید در تمام عوامل انسانی و غیرانسانی (کعبه، صفا و مروه، سنگریزه‌ها و ...) آن حاکم بوده و جامعیت و کلیتی که این آیین دارد حتی در بین سایر آیین‌های اسلامی دیده نشده است. مناسک این آیین اسرار و رموزی داشته و سراسر اعمال آن دارای نشانه‌های نمادین است که می‌توان با تحلیل آیینی آن را بررسی کرد. این پژوهش ویژگی‌های حج را به عنوان کاملترین مدل ارتباطات آیینی مورد بررسی قرار داده است و با توجه به اینکه مدل ارتباطات انتقالی ذهن را از معنا دور می‌کند لذا نگارنده‌ی این تحقیق به دنبال ارتباطات آیینی دربحث حج بوده است و ویژگی‌های آیین مثل کنشی بودن و اجرایی بودن و... را مورد مطالعه قرار داده است و با بهره‌گیری از مطالعات ارتباطات آیینی به بررسی آیین حج پرداخته و از راه نشانه‌شناسی، مناسک حج را که شکلی نمادین دارد، بررسی کرده است. روش پژوهش توصیفی کیفی بوده و به این نتیجه رسیده‌ایم که حج ویژگی‌های یک آیین را دارد و از نقطه نظر معنایی، رمزواره‌های آن، جنبه مشارکتی، عمومی بودن و ساختار دعوتی که از جانب خداوند به مخاطبان این فریضه بزرگ شده است، دارای الگوی ارتباطات آیینی بوده است.کلیدواژه‌ها: آیین، ارتباطات، حج، ارتباطات آیینی، نشانه‌شناسی، مدل.

جنگ يكي از رخدادهاي مهم تاريخي در جامعه است كه توسط گروههاي مختلف مردم مورد توجه قرار مي‌گيرد. در جنگ ايران و عراق، هنرمندان با استفاده از تصاوير، چهره جنگ را به عنوان امري مقدس بازنمايي كردند. نقاشان و عكاسان نيز در اين ميان با استفاده از المانهاي مقدس به بازنمايي جنگ مقدس پرداختند. در اين تحقيق سعي شده با استفاده از تئوري بازنمايي استوارت هال و روش نشانه‌شناسي رولان بارت، تصاوير عكس و نقاشي دفاع مقدس مورد بررسي قرار گيرد و چگونگي بازنمايي جنگ در تصاوير بررسي شود. از آنجا كه تصاوير عكس و نقاشي به عنوان منبع مهمي در بازنمايي مورد استفاده هستند، در اينجا تعدادي از نقاشي‌ها و عكس‌هاي هنرمندان در طول دفاع مقدس تحليل نشانه‌شناسي شده و بازنمايي امر مقدس در تصاوير مورد بررسي قرار گرفته است. در ابتدا محقق به انواع جنگ و تعاريف و نحوه بازنمايي آن در جوامع مختلف اشاره كرده و پس از آن با توجه به تئوري بازنمايي و اشكال مختلف آن در ديدگاه استوارت هال، انواع بازنمايي و چگونگي آن را تشريح مي كند. درواقع مفاهيم شهادت، شهيد، دفاع، مقاومت، جهاد و ... در فرهنگ ايراني كه آميخته با فرهنگ اسلامي است به شكل مقدس در جنگ مورد توجه قرار گرفته و توسط گفتمان بازتوليد شده است، چنانكه ويژگي‌هاي موجود در تصاوير، فرم و محتواي اسطوره اي جنگ را بازنمايي مي كند و محتواي مقدس آن را نشان مي دهد. یکی از قوی ترین عناصر مضمونی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی، تاریخ اسلام به ویژه تشیع و در راس آن تاریخ عاشورا و قهرمانان آن است. این عناصر مضمونی گاه به صورت نمادین و رمزی در هنر و ادبیات انقلاب اسلامی ظاهر شده اند.اين تحقيق با اشاره به اين مفاهيم و المانها و نشانه‌هاي اسطوره اي موجود در تصاوير، چگونگي بازتوليد مفهوم مقدس جنگ توسط تصاوير را با نشانه‌شناسي آثار جنگ، نشان داده، نحوه و چگونگي اين بازنمايي و نقش آن در بازتوليد گفتمان حاكم را بررسي مي كند و سعی دارد رابطه میان آموزه های شیعی و جنگ، استمرار و بازتولید جنگ و مقدس شدن و پلیدی زدایی از جنگ را به عنوان نتیجه نهایی مورد توجه قرار دهد.

موضوع این پژوهش بررسی امکانات گرافیک همچون یک زبان استکه در آن به مفاهیمو نظریات بنیادین علم نشانه شناسی از جمله نظریات «فردینان دو سوسور» و «چارلز سندرس پیرس و دیدگاه نشانه شناسان متاخر و هم چنین نظریه نشانه شناسی لایه ای دکتر فرزان سجودی پرداخته است. همچنین مفاهیم و تعاریف پیرامون زبان و نقشهای یاکوبسنی زبان و کارکرد های بلاغی آن مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. در این میان با توضیح و مطالعه مفاهیم این دو حوزه، سازوکار تولید معنا در آثار گرافیک تحلیل و مطالعه شده است.این پژوهش سعی دارد سازو کار دو نظام نشانگی زبان و گرافیک را با هم تطبیق دهد.به همین منظور در متن پژوهش از مثالهایی که راهگشای تبیین و تعریف معانی بودهاند استفاده شده است. در پایان برای بررسی عملیتر این مضمون 4 اثر گرافیکی از پیکره مطالعاتی «مجموعه آثار نهمین بینال طراحی گرافیک ایران» و «سومین دوسالانه جهان گرافیک اسلام» مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است. روش مطالعه این پژوهش شیوه تحلیلی-توصیفی است و برای مطالعه نمونه ها از شیوه کتاب خانهای استفاده شده است. پژوهش حاضر به این نتیجه رسیده است که گرافیک هرچند در حیطه برقراری ارتباط به عنوان یک رسانه کار کرد های زبانی دارد اما نمیتوان آن را مشخصا یک زبان دانست.

«مستند» بویژه مستندهای اجتماعی-سیاسی به علت ارتباط تنگاتنگ با ساختارهای قدرت در زمره متون رسانه‌ای مورد توجه مخاطبان رسانه های دیداری و شنیداری بوده است. پس از انقلاب اسلامی و با توجه به تاثیرات متعدد سیاسی و اجتماعی بوجود آمده ناشی ازآن، مستندسازان دیگر کشورها توجه خود را معطوف به چارچوب های سیاسی و اجتماعی شکل گرفته کردند تا از این طریق به بازنمایی مورد نظر خود بپردازند. همچنین به منظور برنامه سازی در حوزه بین الملل برای مخاطب غیر ایرانی آگاهی از چیستی دید مخاطب غیر ایرانی نسبت به ایرانی ها حائز اهمیت است. در نتیجه بازنمایی درست از مردم ایران نیازمند شناخت چگونگی بازنمایی ایرانیان در تولیدات سمعی-بصری دیگر کشورهاست.به همین منظور دراین تحقیق، مستند «تابستان ما در تهران» ساخته مستند ساز امریکایی خانم جاستین شاپیرو با دو روش نشانه شناسی و تحلیل گفتمان انتقادی مورد بررسی قرار گرفت وابعاد ایدئولوژیک در بازنمایی سبک زندگی ایرانیان در این مستند استخراج گردید. مستند تابستان ما در تهران به بازنمایی سبک زندگی طبقه متوسط مردم ایران می پردازد. با توجه به شاخصه های نام برده شده در طبقه بندی سبک زندگی، کارگردان سبک زندگی جامعه ایران را در این مستند به دو قطب سنتی- مذهبی و مدرن- غرب گرا تقسیم می کند و خصوصیات و ویژگیهای هر دو قطب را به نمایش می گذارد. دو قطبی مذهبی/سکولار در این فیلم برجسته شده است. در واقع کارگردان این فیلم با شناختی که از محیط فرهنگیجامعه ایران به دست آورده، سعی کرده تا این دوگانگی را در فیلم و تعامل با اقشار مختلف به نمایش بگذارد. در این مستند طبقه متوسط جامعه ایران تحت تأثیر فرهنگ غرب و در حال گذار بسوی غربی شدن بتصویر درآمده است.وکارگردان در گفتمان بیانی فیلم نشان داده است که نسل جوان جامعه ایران از چارچوب‌های مذهبی و دین‌داری خارج شده و انحراف پیدا کرده است.این بررسی نشان می دهد که مستند «تابستان ما در تهران»، وکارگردان آنتحت تأثیر ایدئولوژی های حاکم بر جوامع غربی ازقبیلشرق شناسی، اسلام ستیزی و غیره می باشد. در این مستند کشور ایران و حکومت برآمده از انقلاب اسلامی ونهادهای وابسته به آن (سپاه پاسداران) نیز و قشر مذهبی جامعه ایران در نماهایی از فیلم در جایگاه "دیگری" غرب قراردارند.

رساله‌ی حاضر کند و کاوی است در ماهیت نظریات هرمنوتیکی برخاسته از اندیشمندان غربی، که پس از تأسیس این شاخه از دانش‌ همزمان با نهضت اصلاح دینی در غرب، از دیدگاه نظریات مطرح شده در گرایشات مختلف این دیدگاه، به متن و به ویژه متون دینی و کتاب مقدس و شیوه‌های فهم و تفسیر آن نگریسته‌اند؛ شیوه‌هایی که ضمن تضاد بسیار با روش معهود فهم و تفسیر، بین نظریات مولف‌محوری، متن‌محوری و مفسرمحوری در نوسان است، و به نتایجی کاملاً متضاد با شیوه‌ی متعارف فهم منتهی می‌گردد. در این میان نواندیشانی از جهان اسلام که به اعتراف خود در پی ایجاد تغییر و اصلاح در مبانی اسلامی و همسو کردن آن با اندیشه‌های غربی حاکم بر جامعه‌ی جهانی یا همان نظریات مکتب لیبرالیسم غربی بودند، درصدد تطبیق نظریات مطرح شده در هرمنوتیک بر شیوه‌ی فهم و تفسیر متون دینی و بویژه قرآن کریم برآمدند، که بکارگیری این روش به دلیل تضاد عمیقی که با مبانی اسلامی دارد، موجب تفسیر به رأی شدیدی می-گردد که در روایات و حتی خود قرآن به شدت از آن نهی شده است. با کاربرد نظریات مذکور در خصوص متون دینی اسلامی، اسلام از محتوای خود تهی شده و بسان ظرفی خالی، پذیرای نظریات متضاد با مبانی خود می‌گردد که ماهیت اسلام حقیقی را به کلی تغییر می‌دهد. این رساله با هدف تبیین ماهیت نظریه‌ی هرمنوتیکی و نارسایی‌های آن در خصوص فهم متن، ضمن تبیین نظر اسلام در خصوص فهم و تفسیر متون دینی و بررسی ماهیت، خاستگاه و نظریات نظریه‌پردازان غربی این مکتب نوظهور، به نقد آراء و مبانی این دانش در گرایشات مختلف آن پرداخته، و با نگاه ویژه به دیدگاه هرمنوتیک در خصوص متن، امکان تطبیق آن بر قرآن را بررسی نموده، و آنگاه با بیان مجالات تأثیرپذیری نواندیشان جهان اسلام، همچون نصر حامد ابوزید، مجتهد شبستری، سروش، محمد ارکون و... که متأثر از این روش جدید به تأسیس نظریات جدیدی در خصوص فهم و تفسیر متون دینی به ویژه قرآن روی آورده‌اند، درصدد اثبات ناکارآمدی نظریات این رشته‌ی جدید برای فهم و تفسیر قرآن است.

پیدایش فرقه‌ها و شاخه‌های جدید از ادیان قدمتی برابر با تاریخ تمدن بشری دارد. موقعیت جغرافیایی و سیاسی کشورهای مسلمان مخصوصاً در حوزه غرب آسیا و شمال آفریقا سبب شده تا از دوران باستان پیروان ادیان گوناگون در کنار هم زندگی کرده و برحسب شرایط سیاسی و حکومتی در دوره‌های مختلف تاریخی هریک از ادیان دچار افت و خیز شوند. مخصوصاً ایران که همواره مستعد پرورش و ظهور ادیان، فرقه‌ها و مکاتب جدید بوده و پیدایش نمونه-های بسیاراز قبیل ادیان میترائیسم، زرتشتی، مانویت، مزدکیسم و... ویا قدرت‌گیری مذهب نسطوری در دوره ساسانی در ایران و عراق و همچنین ادیان دیگر در دوره‌های مختلف تاریخی شاهدی بر این مدعاست. پس از حمله اعراب و ظهور دین مبین اسلام نیز به همین ترتیب شاخه‌های جدیدی از مذاهب تحت تأثیر اعتقادات باستانی وآموزه‌های نو بوجود آمد. در مورد چگونگی شکل گیری مذهب تشیع و رواج آن عقاید گوناگونی اظهار شده است ولی آنچه بدیهی و آشکار است علاوه بر تأثیرات مختلف آن از ایرانیان، بالندگی این مذهب در ایران و محدود بودن تعداد پیروان آن در مقایسه با جمعیت سنی مذهب در ایران قبل از استیلای صفویان است. در یمن و مکه و هندوستان و عراق کنونی و قفقاز و مصر و...نیز تشیع فراز و نشیب‌هایی داشته و جمعیت شیعی دربعضی از این نواحی امروزه نیز تعداد قابل توجهی را تشکیل می‌دهد. طبعاً بدلیل کمبود نسبی منابع ، پژوهش در این مورد مشکل‌تر می‌نماید. از آن‌جایی که بسیاری از حکومت‌های محلی نیز برای اعلان استقلال سکه ضرب کرده‌اند توجه به این سکه‌ها می‌تواند نکات مبهمی از تاریخ را که در منابع مکتوب کمتر به آن‌ها اشاره شده بازگو نماید. حمله مغول با وجود وحشی‌گری‌ها و خرابی‌های بسیار ببار آورده، پیامدهای مثبتی هم بدنبال داشت که نمونه آن اوج آزادی مذهبی پس از اسلام بدلیل تسامح مذهبی مغولان در حوزه حکومتی آن‌ها از آسیای میانه تا سوریه و آناتولی در این دوره بود. علاوه بر مذهب تسنن، آموزه‌هایی از مذاهب شمنی و بودایی که سوغات مغولان بود همراه با آزادی مسیحیان و یهودیان جامعه را دارای تنوع دینی بسیاری کرده بود. در چنین شرایطی مذهب تشیع نیز فرصت خودنمایی و تاثیر گذاری بر طبقه حاکم مغولان یافت تا حدی که توانست سلطان محمد اولجایتو را نیز پیرو خود سازد. شعایر مذهبی شیعی در سکه‌های اسلامی مربوط به پیروان شیعه اسماعیلی، زیدی، دوازده امامی و حتی افرادی که یا مدعی دروغین امامت آخرالزمان بوده (یا خود را به آن منسوب می‌کرده‌اند) می‌باشد و مواردی از آن‌ها در دوره مورد بررسی توسط حکومت‌های محلی حاشیه دریای خزر (مازندران)، حاکمان یمن ،ایلخانان، حاکمان محلی در آناتولی، سربداران، قراقویونلوها، مشعشعیان و... ضرب شده‌اند.بررسی سکه‌ها فصل تازه‌ای در مطالعات سیاسی و مذهبی هرکدام از این سلسله باز کرده و منابع جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار داد. برای اولین بار در این پژوهش سکه‌ها نشان دادند که تشیع اولجایتو برخلاف گفته اکثر منابع تا زمان مرگش پایدار بوده و علاوه بر آن در این رساله برای اولین بار سکه‌های خاندان آل صفی معرفی شده-است.زمانی‌که بالاخره صفویه قدرت یافته و شیعه درکشور ایران رسمی شد فصلی نو در تاریخ مذاهب اسلامی جهان اسلام گشوده شد و مخصوصاً تاثیر بسزایی برآینده کشورهای حوزه ایران تاریخی و فرهنگی و مناطق همجوار گذاشت.

از آنجا که در همه سریال ها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم برخی از ارزش های اخلاقی تبلیغ می شود در تولیدات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز به امر تبلیغ ارزش های اخلاقی از طریق برنامه های تلویزیونی بویژه سریال ها توجه می شود. در این پایان نامه به نشانه شناسی مقوله های اخلاقی در سریال پایتخت پرداخته شده است. سوالهای اصلی در این تحقیق عبارتند از:1-هر یک از شخصیت های مثبت و منفی سریال پایتخت چه رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی انجام می دهد؟2- رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی در سریال پایتخت دارای چه پیامدهای مطلوب یا نامطلوبی است؟3- جهت گیری اخلاقی کل سریال چیست؟پس از گردآوری داده ها برای تحلیل داده ها با استفاده از نظریات اخلاقی مطرح شده در چهارچوب نظری از روش نشانه شناسی پنج رمزگان بارت استفاده کردیم.چهارچوب نظری که به عنوان مبنای تحلیل استفاده کردیم عبارت از نظریه های اخلاقی شهید مطهری و ملا احمد نراقی بوده استنتایج تحقیق نشان می دهد که در سریال پایتخت شخصیت ها از نظر اخلاقی کاملاَ منفی یا کاملاَ مثبت نبوده اند. در تهران انجام برخی رفتارهای غیر اخلاقی موجب رسیدن به اهداف می شود و فضای حاکم بر شهر تهران به گونه ای است که فرد برای حل مشکلاتش دست به کارهای غیر اخلاقی می زند ارزش های حاکم بر تهران ارزش های اخلاقی نیستد در واقع محیط شهری ایجاب می کند که هر کسی به فکر منفعت شخصی خود باشد و از توجه به دیگران امتناع کند، زیرا نه فرصت آن را دارد و نه نفعی برای فرد به دنبال دارد تهران به عنوان پایتخت ایران فاصله زیادی از مدینه فاضله یا شهر اخلاقی دارد.

ایرانیان از دیرباز به عالم ارواح، فرشتگان،دیوان و موجودات خارق العاده باور داشته و به آن اهمّیت می دادند.آن ها با استفاده از قدرت تخیّل و اعتقادات ، در پی به وجود آوردن فضای ذهنی خود بودند.این تفکر در تاریخ اسلام رنگ و بوی معنوی به خود گرفت. در نگاره هایی با مضمون مذهبی، فرشته از جایگاه خاصی برخوردار بود.در هر دوره ، بال فرشتگان ، دارای ویژگی خاصی می باشد کهبر حسب تغییرات اجتماعی و سیاسی هر دوره تغییر می کند.