جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از منظر تجربه دينی، ذات خدا به وصف اخلاقی رحمت متصف می شود و نظريه معلولی معنا که در حوزه معناشناسی فلسفی مطرح است اين امکان را به وجود می آورد که وصف اخلاقی رحمت، به همان معنای انسان انگارانه آن، يعنی دلسوزی و مهربانی، درباره ذات خدا به کار رود. با توجه به مفاد نظريه معلولی معنا، می توان ادعا کرد که مهربان و دلسوز بودن خداوند منافی با تنزه و بساطت ذات او نيست. معناشناسی کفر در قرآن کريم نشان می دهد که کفار همان ظالمان پايمال کننده اخلاق هستند که تا حد ممکن و تا زمانی که مايل اند بر مظلومان ظلم روا می دارند. رحمت خدا يا همان دلسوزی او برای مظلومان اقتضا می کند که داد آن ها را از کفار بازستانده و آن ها را تا زمانی که مايل است در جهنم عذاب کند. اين شيوه از عذاب، دقيقا بسان روش کفار در ظلم به مظلومان است. وسعت فراگير رحمت خداوند به دار دنيا اختصاص دارد اما در دنيای ديگر، رحمت خداوند به مومنان محدود است و مانع عذاب جاودانه کفار در جهنم نيست.

رفتار معصومان:، در اندیشه شیعی، هم‌چون گفتار ایشان، یکی از اجزای تشکیل دهندۀ سنت است که نقش مهمی در فهم و تفسیر آموزه‌های قرآنی‌ دارد. با این همه، به دلیل عدم شناخت ابعاد مختلف کارآمدی این مؤلفۀ حدیثی، حضور این بخش از سنت در تفاسیر امامیه کم رنگ به نظر می‌رسد و میزان استناد به آن کم برگ است. این پژوهش می‌کوشد تا با بررسی تطبیقی میان دو تفسیر اجتهادی معاصر امامیه، یعنی‌ المیزان و من‌ وحی القرآن، کارکردهای استناد به رفتار نبوی6 در حوزه تفسیر را کشف کرده، و زمینه بهره‌گیری‌ بیشتر قرآن پژوهان را از این دسته روایات تفسیری‌ فراهم آورد. برآیند مطالعه انجام گرفته نشان می‌دهد که از مجموعِ استنادات دو تفسیر یاد شده به رفتار نبوی6، کارکردهایی چون: استشهاد، استدلال و انتقاد در دو دامنۀ تفسیر و تبیین قابل برداشت است.

این نوشتار، پژوهشی است درباره «طبقه‌بندی مفاهیم دینی در نامه‌های سیاسی امیرمومنان حضرت علی(ع)» که ابعاد و جوانب موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهد. از آنجا که دین عبارت است از مجموعه‌ای از قوانین الهی که شامل مسائل عقیدتی، اخلاقی و رفتاری می‌باشد، لذا به استخراج و اثبات و تحلیل مفاهیم دینی در گفتارهای سیاسی آن حضرت در سه حوزه اعتقادی، اخلاقی و رفتاری پرداخته می‌شود.بر اساس نتایج این پژوهش، مهم‌ترین مفاهیم دینی در حوزه مسائل اعتقادی عبارتند از: اثبات وحدانیت ذات خدواند، اهتمام و توجه به کتاب‌الله، توصیه به حفظ دین خدا، توجه دادن مردم به توحید افعالی، توجه به فرائض الهی، وجوب اطاعت از رسول خدا(ص)، اثبات اصل امامت و علل نیاز به امام، توجه به جهان آخرت و حوادث روز قیامت.و در حوزه مسائل اخلاقی عبارتند از: رعایت آداب اجتماعی، لزوم مشورت در انجام کارها، تواضع و فروتنی، قدردانی از کارگزار خود، یاری نمودن حق، توصیه به تقوا در نهان و آشکار، موعظه‌های اخلاقی، انذار به گذرا بودن دنیا، صبر بر بلاها، توصیه به شناخت جایگاه خویشتن، توصیه به عمل صالح و پرهیز از ظلم و ستم و گناه.و در حوزه مسائل رفتاری عبارتند از: اجرای امر به معروف و نهی از منکر در سطح جامعه، اقامه نماز و حج در جامعه اسلامی، تشویق به جهاد فی سبیل الله، یادآوری و برشمردن حقوق کارگزاران بر حاکم، و حقوق حاکم بر کارگزاران، جایز شمردن تقیّه در موارد لزوم، وجوب گرفتن زکات(خراج) و شرایط اخذ کننده آن.مهم‌ترین کارکرد این مفاهیم در عرصه سیاست و اجتماع عبارتند از: برخورداری حکومت از حمایت مردم و ایجاد تعلّق خاطر مردم به حاکمیت، رشد دینی و فکری کارگزاران حکومت، حفظ سلامت نظام سیاسی و حفظ کارگزاران از انحراف و سوء استفاده از موقعیت، حفظ نیروهای وفادار و ارزشی، بالا بردن اعتماد به نفس متولّیان حکومت، ارائه الگوی عالی سیاستمداری، حفظ وحدت امت، جریان صحیح دستورات دین در عرصه اجتماع و افزایش حسّ مسئولیت‌پذیری.هدف از این رساله، بیان اهتمام امیر مومنان(ع) به گسترش مفاهیم دینی در سطح جامعه حتی در سطوح سیاسی و اداری کشور است.واژگان کلیدی: طبقه‌بندی، دین، سیاست، مفاهیم دینی، نامه‌های سیاسی، امیر‌المومنین(ع).

بی تردید یکی ازموضوعات مهم در حوزه دانش تفسیر قرآن،آشنایی با روش های تفسیر قرآن کریم است. آشنایی با روش و مبانی هر مفسر،مقدمهقضاوت هر تفسیر و مفسری است. از این رو در این پژوهشبه بررسی روش تفسیری « آیت الله جوادی آملی و آیت الله مکارم شیرازی »در دو تفسیر« تسنیم و نمونه»می پردازیم. با توجه به این‌که هر دو مُفسربر اساس یافته هایی از قرآن به مباحث مورد نیاز جامعه پرداخته اند و بسیاری از سوالات ونیازهای روز، در عرصه های مختلف زندگی راپاسخ داده اند،با شناخت روش تفسیری این دو مفسر بزرگوار می توان به نتایج مطلوبی دست یافت.از رهگذر این پژوهش ،روش دو مفسر در تفسیر،دیدگاه آنان از روایات تفسیری،میزان عقل گرایی در دو تفسیر و برجستگی ها و ویژگی های دیگر و همچنین مواجهه آنان با موضوعات جدید و حل آنان مورد ارزیابی قرار می گیرد. از رهگذر این پژوهش بدست می آید که هر دو مفسر به روش اجتهادی-تحلیلی و عقلی در تفاسیر خود پرداخته اند و مشکلات و معضلات اجتماعی مخاطبان را به خوبی دریافته اند و راه حل های مناسبی به آنها داده اند.البته تفسیر آیت الله جوادی آملی با توجه به مباحث فلسفی و کلامی ،مخاطب خاص می طلبد ولی تفسیر آیت الله مکارم شیرازی چون که به زبان ساده تر بیان شده است می تواند برای عموم مفید واقع شود.همچنین در نوع نگارش و فصل بندی تفاوتهایی با هم دارند که همین موضوع و تبیین و تشریح های آیات در تفسیر تسنیم، سبب حجیم تر شدن آن نسبت بهتفسیر نمونه شده است.به هرحال با توجه به مباحث انجام شده و بررسی و تطبیق‌هایی که در این پژوهش صورت می‌گیرد ،ارزش واقعی این دو تفسیر تا حدودی روشن می‌شود و قرآن پژوهان را به مراجعه به این دو تفسیر گرانقدر سوق می‌دهد.