جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از منظر تجربه دينی، ذات خدا به وصف اخلاقی رحمت متصف می شود و نظريه معلولی معنا که در حوزه معناشناسی فلسفی مطرح است اين امکان را به وجود می آورد که وصف اخلاقی رحمت، به همان معنای انسان انگارانه آن، يعنی دلسوزی و مهربانی، درباره ذات خدا به کار رود. با توجه به مفاد نظريه معلولی معنا، می توان ادعا کرد که مهربان و دلسوز بودن خداوند منافی با تنزه و بساطت ذات او نيست. معناشناسی کفر در قرآن کريم نشان می دهد که کفار همان ظالمان پايمال کننده اخلاق هستند که تا حد ممکن و تا زمانی که مايل اند بر مظلومان ظلم روا می دارند. رحمت خدا يا همان دلسوزی او برای مظلومان اقتضا می کند که داد آن ها را از کفار بازستانده و آن ها را تا زمانی که مايل است در جهنم عذاب کند. اين شيوه از عذاب، دقيقا بسان روش کفار در ظلم به مظلومان است. وسعت فراگير رحمت خداوند به دار دنيا اختصاص دارد اما در دنيای ديگر، رحمت خداوند به مومنان محدود است و مانع عذاب جاودانه کفار در جهنم نيست.

درقرآن،آیات متعددی هست که مساله خلود بهشتیان و جهنمیان را گوشزد می کند،عده ای راسعادتمند و مخلّد در بهشت ومتنعم ازنعمتهای آن، و دسته دیگر را شقاوتمند و معذّب به انواع عذاب معرفی می کند.دراین مقاله، سخن درمعنای«خلود» درآیات105تا108هود متمرکزاست؛ وبه واکاوی میزان و قلمرو آن ازمنظر ملاصدرا و علامه طباطبایی می پردازد؛ دراینکه مراد از خلود چیست وآیا بین خلود اهل بهشت و جهنم تفاوتی هست یا نه؟ بین مفسرین و متکلمین اختلاف نظر وجود دارد اکثرا آنها را یکی دانسته اند و به معنای بقا و جاودانگی اهل بهشت برای همیشه، و ماندگاری اهل جهنم درجهنم به صورت دائمی و نامحدود می دانند. دراین عرصه دیدگاه مفسر مطرح معاصر، علامه طباطبایی(ره) و میزان هماهنگی بین نظر ایشان و ملاصدرا حائز اهمیت است. مسأله به روش تحلیل محتوا براساس داده ها و اطلاعات گردآوری شده است. ازآنجا که قرآن در آیات هود خلود بهشتیان و جهنمیان را به دوام آسمانها و زمین معلّق دانسته؛ ابتدا مراد از آسمان و زمین و میزان دوام آنها بررسی و سپس مسأله خلود، موردکنکاش و مداقه قرار گرفت. از نتایج به دست آمده اینکه؛ عده ای آسمان و زمین را دنیایی؛ اماعلامه وملاصدرا اخروی می دانند، علامه خلود را دائمی، ملاصدرا آن را بسته به نوع عقیده، کمیت، کیفیت و موجبات عذاب می داند. آنچه حاصل شد اینکه قرآن طبق عدل الهی محدودیت خلود جهنمیان، و مطابق فضل الهی بقای اهل بهشت را بیان می نماید.