جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انگیزه اصلی مولف در این اثر، ابطال نظریه الوهیت عیسی ع، از طریق مراجعه به نصوص مستند قائلین الوهیت، اثبات تحریف نصوص و اشتباه در فهم آنها می باشد. به بیانی دیگر، اثر حاضر رديه‌ي‌ ابو حامد غزالي‌ بر عقيده‌ي‌الوهيت‌مسيح‌است‌كه‌در آن‌ با استفاده‌ از متون‌ اناجيل‌ به‌ اين‌ بحث‌ مي‌پردازد كه‌ مسيح‌ از طرف‌ خداوند اذن‌ خاص‌ داشت‌ كه‌ تعبيرات‌ ويژه‌اي‌ در باب‌ ارتباط فرزندي‌ با خدا و يا وحدت‌ با خداوند به‌ كار برد و اذن‌ او در ميان‌ روابط پيامبران‌ با خداوند منحصر به‌ فرد است. اما در واقع‌ او هرگز الوهيت‌ را - آن‌ گونه‌ كه‌ امروز مسيحيان‌ به‌ طور عام‌ برداشت‌ مي‌كنند - به‌خود نسبت‌ نداد.

پژوهش حاضر، تحت عنوان "اسرائیلیات داستان حضرت مریم وعیسی(ع)در تفاسیر فریقین، با تاکید بر بحارالانوار"، با هدف استخراج روایات اسرائیلی بحارالانوار در نقل قصص مربوط به آنان نگارش یافته است. هدف عمده این بوده که با بررسی متن بحار در این بخش ها، و سایر آثار علامه مجلسی و تطبیق آن با تفاسیر فریقین، احادیث اسرائیلی داستان آن دو بزرگوار ونحوه برخورد علامه با این روایات و راویان آن ها استخراج شود. برخی بزرگان (از جمله علامه طباطبایی و علامه عسکری) معتقدند، علامه در انتخاب روایات معتبر و بازشناسی آنها از احادیث ضعیف، تلاشی نداشته و هر غث و سمینی را در بحارالانوار کنار هم گردآورده و به صحت و سقم محتوایی و درستی یا نادرستی نسبت آنها به معصومین، توجهی نداشته است؛ حال آن که بر اساس تامل صورت گرفته در "بیان"ها و توضیحات علامه، ذیل روایات این بخش های بحار، و تطبیق آن با تفاسیر دیگر می توان به تطابق نداشتن پندار عمومی با واقعیت درباره چگونگی مواجهه مولف بحارالانوار با روایات پی برد. به عبارت دیگر باید گفت از میان انبوه احادیث این بخش های بحار، تعداد بسیار اندکی روایت اسرائیلی را می توان یافت؛ در این موارد هم علامه یا صریحا رأی به نادرستی آن ها داده، و یا با توجه به دیگر ملاک های ایشان در سایر موارد می توان بی اعتباری آن را در نظر علامه به اثبات رساند، چرا که اظهار نظر صریح و قاطع علامه در بطلان اسرائیلیات و راویان آن ها در سراسر بحار به چشم می خورد. بنابراین، باید گفت علامه مجلسی، در انتخاب روایات بحار دقت لازم را داشته و آن ها را بر اساس ملاک ها و معیارهای خاص خود گزینش کرده است و بدین ترتیب از نفوذ شمار زیادی روایت اسرائیلی به جامع حدیثی بحارالانوار، جلوگیری نموده اند. پس توجه به اسرائیلیات و راویان آن ها و اظهار نظر صریح و قاطع در بطلان آن ها، از موضع گیری های مهم علامه مجلسی در گزینش روایات بحاراست.

سخن گفتن در مهد و کهل، یکی از زوایای مختلف زندگانی حضرت عیسی× است که قرآن کریم در آیاتی بدان پرداخته است. کیفیت‌سنجی سخن گفتن در مهد، عمده‌ترین محور اختلاف‌نظر مفسران است. به‌نظر مشهور تکلم عیسی× مربوط به دوران شیرخوارگی و معجزه الهی و رافع اتهام ناپاکی مریم قدیسه و اثبات‌کننده نبوت عیسی× است؛ اما برخی به دلیل عدم تصریح قرآن کریم به تکلم عیسی در شیرخوارگی، آن را مربوط به دو یا سه‌سالگی دانسته و معتقدند گرچه طفل در این سن به‌طور عادی می‌تواند تکلم کند؛ اما تکلم عاقلانه و وزین عیسی× در پاسخ به شبهه ناپاکی مادر در سنی که کودک هیچ فهمی از آن ندارد، باعث شد مخاطبان آن را نشانه‌ای از نشانه‌های الهی بدانند. نوشته پیش‌رو ضمن ارائه خاستگاه بحث، این دیدگاه را به بوته نقد کشانده و باورمند است چنین تفسیری به دلیل ناسازگاری با دلیل عقلی و حکمت تکلم در مهد، و نیز ناهماهنگی با سیاق آیات و داده‌های روایی، قابل پذیرش نیست.

عیسی بن مریم از جمله پیامبرانی است که زندگانی او به طور عام و نقش او در آخرالزمان به طور خاص مورد توجّه منابع دینی اسلام قرار گرفته. در میان آیات قرآن، اشاره به سخن سرنوشت‌ساز مسیح در آخرالزمان، ایمان اهل کتاب به امام زمان در پرتو راهنمایی عیسی و برتری تابعان عیسی بر مخالفان او تا روز قیامت از جمله اموری است که نقش معرفتی نزول عیسی را به صورت پررنگ ترسیم نموده. هم‌چنین در روایات متعددی در جریان اقتدای مسیح به نماز امام زمان می‌توان به نقش معرفتی آن پی برد. در برخی از روایات دیگر سخن از نصرت مسیح به میان آمده که تکمیل‌کننده نقش عیسی در آخرالزمان است. ما در این تحقیق کوشیده‌ایم با تبیین داده‌های اطلاعاتی به کارکردهای نزول عیسی بپردازیم و در فرایند تحقیق به این نتیجه رسیده‌ایم که عیسی نقش بسیار مهمی در معرفت‌بخشی به مسیحیان و ایمان اهل کتاب به امام زمان دارد. fa en

حضرت عیسی(ع) یكی از پیامبران اولوالعزم است. نام این نبی بزرگوار به كرات در قرآن كریم و احادیث اسلامی آمده است. مسلمانان برای حضرت مسیح(ع) معجزات و كراماتی قائل هستند از جمله سخن گفتن در گاهواره در دفاع از مادر و نیز زنده كردن مردگان و شفای بیماران و كوران مادرزاد و دمیدن حیات در گل بی‌جان. دانشوران و اندیشمندان مسلمان نیز احترام ویژه‌ای به حضرت عیسی(ع) و همواره در آثار و گفتارشان از او به بزرگی یاد می‌كنند. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی، عارف و شاعر بزرگ ایرانی قرن هفتم هجری نیز كه عمری را در قونیه و در همسایگی با مسیحیان زیست همواره در اشعارش نگاهی سرشار از احترام به حضرت مسیح(ع) دارد و او را از اولیای الهی برمی‌شمارد. همین موضوع می‌تواند زمینه‌ساز گفت‌وگویی سازنده و ثمربخش میان پیروان این دو دین ابراهیمی شود. به دیگر سخن می‌توان بازتاب چهره روحانی عیسی مسیح (ع) در ابیات عرفانی ایرانی را با مسیح‌شناسی متالهین و تئولوگ‌های غربی سنجید. كاری كه محمد صبایی در رساله دكتری خود با عنوان «مسیح‌شناسی در سنت مسیحی و اسلامی با تاكید بر آرای رودُلف بولتمان و مولانا جلال‌الدین» صورت داده است. این رساله به تازگی برگزیده نهمین دوره جایزه فتح‌الله مجتبایی در حوزه ادیان و عرفان شد. به این مناسبت محمدرضا عدلی در جستار پیش رو ضمن معرفی مختصر بولتمان به مضامین اصلی این پایان‌نامه و زمینه‌های این مقایسه می‌پردازد كه از نظر می‌گذرد.