جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در ادبیات اقتصاد شهری، مطالعات مختلفی به بررسی نظری و تجربی عوامل موثر بر رشد شهری پرداخته اند. به لحاظ مبانی نظری کامل ترین مدل ها در این زمینه توسط هندرسن (1988، 1997 و 1999) بیان شده و بیشتر مطالعات تجربی بر مبنای آن انجام گرفته است. مطابق با این مدل ها از جمله عوامل اثرگذار بر رشد شهری، می توان به ترکیب تولید ملی و تخصص و نیز رشد فناوری بر رشد اندازه شهرها اشاره کرد. این مقاله نیز با بهره گیری از این مبانی به بررسی رشد شهری در ایران در دوره زمانی 85-1365 می پردازد.به منظور بررسی تاثیر ترکیب تولید ملی، آن را به چهار گروه تقسیم می کنیم که شامل گروه های کشاورزی و معدن؛ صنعت و ساختمان؛ خدمات توزیع، شخصی و عمومی؛ و خدمات اطلاعات محور می شود. بر اساس سه گروه آخر شهرهای متخصص در هر زمینه مشخص و بر اساس تعداد و اندازه شهرهای متخصص در هر گروه به آزمون قضایای مطرح شده توسط هندرسن پرداخته می شود. سپس اثر هر یک از این تخصص ها بر رشد شهری در ایران آزمون و تاثیر اندازه بر این رابطه مشخص می شود.نتایج حاصل از مطالعه نشان دهنده تاثیر مثبت تخصص بر رشد شهری در ایران است که این تاثیر برای تخصص های صنعتی و خدمات اطلاعات محور تحت تاثیر اندازه شهر است. هر چه اندازه شهرها بزرگ تر باشد، اثر تخصص در خدمات اطلاعات محور بر رشد شهری بیشتر است، چرا که در شهرهای بزرگ تر امکان بهره گیری از صرفه های شهری ناشی از تجمع بیشتر است.

بر اساس ادبیات جدید، توسعه تجارت درون صنعت، تخصیص دوباره مازاد شغلی را به شکل درون صنعت افزایش می دهد. مطالعه حاضر بر اساس مطالعات لاولی و نلسون (2002) به آزمون این فرضیه می پردازد که تجارت درون صنعت حاشیه ای، بر تخصیص دوباره مازاد شغلی صنایع کارخانه ای ایران اثر مثبت دارد. برای این منظور، از مدل داده های تابلویی برای صنایع کارخانه ای ایران در سطح تجمیع 3 رقم طبقه بندی  ISICطی دوره زمانی 85-1381 استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق، توسعه تجارت درون صنعت حاشیه ای تخصیص دوباره مازاد شغلی درون صنعت را افزایش می دهد که این موضوع احتمالا سبب کاهش هزینه های تعدیل در بازار کار صنعتی می شود، بنابراین، پیشنهاد بر این است دولت برای کنترل و کاهش هزینه های تعدیل ناشی از توسعه تجارت خارجی و آزادسازی تجاری، توجه بیشتری به تجارت درون صنعت داشته باشد.