جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «انسان و ایمان» تالیف متفکر شهید مرتضی مطهری می باشد. بخش اول کتاب مجموعه ای از «مقدمه‌ ای بر جهان‌ بینی اسلامی» را تشکیل می‌ دهد. استاد مطهری از وجوه تمایز انسان و حیوان آغاز می‌ کند تا جایگاه ایمان را در انسانیت روشن نماید. استاد توضیح می‌ دهد انسان در دو بعد بینش‌ ها و گرایش‌ ها از حیوان متمایز است. این دو بعد همان علم و ایمان است که ملاک انسانیت نیز محسوب می‌ گردد. استاد هم در مورد فرد و هم در مورد جامعه، هر چند نقطه آغاز سیر تکاملی انسان را حیوانیت می داند اما مسیر تکامل را به سوی انسانیت می داند. استاد مطهری بعد از بررسی رابطه انسانیت انسان و حیوانیت او، به بررسی رابطه علم و ایمان می پردازد. از نظر استاد، علم و ایمان مکمل یکدیگرند و هیچ یک نمی تواند جانشین دیگری گردد. استاد مطهری در ادامه به موضوع ضرورت پیوستن به یک مکتب و ایده می پردازد. استاد در ادامه برخی مسأله ها در خصوص تمایز ایدئولوژی ها را مطرح می کند: انسانی یا گروهی بودن ایدئولوژی، وحدت یا تعدد فرهنگ، لازمه اتکای ایدئولوژی بر ارزش های انسانی، مطلق یا نسبی بودن ایدئولوژی از نظر زمانی و مکانی، و در نهایت حاکمیت اصل ثبات یا تغییر بر ایدئولوژی. بحث بعدی که استاد ارائه می کند لغزش گاه های اندیشه از نظر قرآن است. این لغزش گاه ها عبارت است از: تکیه بر ظن و گمان به جای علم و یقین، پیروی از میل ها و هواهای نفسانی، شتاب زدگی، سنت گرایی و گذشته گرایی و بالاخره شخصیت گرایی. موضوعی که در پایان این اثر آمده، معرفی منابع تفکر در اسلام است. طبیعت، تاریخ و ضمیر انسان سه موضوعی است که قرآن برای تفکر مفید و سودمند ارائه می دهد.

کتاب «شش مقاله» از شش مقاله در موضوعات مختلف به قلم متفکر شهید استاد مرتضى مطهرى تشکیل شده است. هر یک از این مقالات در زمان حیات استاد به صورت یک کتاب کوچک و یا مقاله اى از یک کتاب به چاپ رسیده اند. سه مقاله اول یعنی «ختم نبوت»، «پیامبر امی» و «ولاءها و ولایتها» به طور مجزا منتشر شده و می شوند. مقاله «الغدیر و وحدت اسلامى» که در سال 1351 در یاد نامه مرحوم علامه امینى منتشر شد. مقاله «الهامی از شیخ الطائفه» قبلا در کتاب هزاره شیخ طوسی منتشر شده است. و سرانجام «مزایا و خدمات مرحوم آیت الله بروجردی» مقاله ای است که در سال 1340 بعد از رحلت آن مرجع گرامی به رشته تحریر درآمده و در کتاب مرجعیت و روحانیت به چاپ رسیده است. هر یک از مقالات مذکور در نوع خود ابتکاری و همچون دیگر آثار آن متفکر شهید، غنی، پربار، راهگشا و از نثری روان برخوردار است.

کتاب «انسان و سرنوشت» تالیف مرتضی مطهری است. موضوع کتاب «انسان و سرنوشت» تبیین دیدگاه اسلامی در مورد «قضا و قدر» است. این کتاب که نخستین بار در سال 1345 شمسی (1385 قمری)، منتشر شده، ابتدا در «هیات‌ های مؤتلفه اسلامی» توسط استاد مطهری تدریس می‌ شده است. استاد مطهری معتقد بوده که فعالان عرصه مبارزه با رژیم طاغوت باید از پشتوانه لازم نظری و آشنایی کافی با مفاهیم اسلامی برخوردار باشند. کتاب انسان و سرنوشت را باید جزئی از طرح کلان پژوهشی در نظر گرفت که استاد آن را با عنوان «بحث هایی از علل انحطاط مسلمین» در مقدمه کتاب معرفی نموده است. بخش اصلی کتاب، به تحلیل موضوع «قضا و قدر» می پردازد. از نگاه استاد مطهری هر چند موضوع قضا و قدر یک مسئله متافیزیکی است و به فلسفه کلی و ماوراء الطبیعه مربوط است، ولی از دو نظر شایستگی دارد که در ردیف مسائل عملی و اجتماعی قرار گیرد. در پایان کتاب، معروف ترین اشکال جبریّون مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است. جبریّون، مبتنی بر آگاهی خداوند نسبت به همه چیز و نیز تغییر ناپذیری و خلاف ناپذیری آن نتیجه می گیرند. کتاب «انسان و سرنوشت» به دلیل طبیعت موضوع آن، از یکسو به ابهام زدایی از تصویر ما درباره نظام عالم کمک می کند و در ردیف کتاب های جهان شناسی قرار می گیرد و از سوی دیگر با توجه به ارتباط آن با مسئله اختیار و اراده در ردیف مباحث انسان شناسی نیز قرار می گیرد.

کتاب «فلسفه تاریخ» تالیف مرتضی مطهری است. فلسفه تاریخ مجموعه‌ ای 4 جلدی است که حاصل پیاده‌ سازی درس‌ های فلسفه تاریخ مرتضی مطهری است که در سال‌ های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ توسط او تقریر شده است. روش درس به این صورت بوده است که کتابی در موضوع فلسفه تاریخ معرفی می‌ شده و شاگردان به ترتیب روی فصول مختلف کتاب کنفرانس می‌ داده‌ اند و مطهری در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالب خود را ذکر می‌ کرده است. موضوع جلد چهارم این مجموعه، فلسفه تاریخ در قرآن می باشد.

کتاب «فلسفه تاریخ» تالیف مرتضی مطهری، مجموعه‌ ای 4 جلدی است که حاصل پیاده‌ سازی درس‌ های فلسفه تاریخ مرتضی مطهری است که در سال‌ های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ توسط او تقریر شده است. روش درس به این صورت بوده است که کتابی در موضوع فلسفه تاریخ معرفی می‌ شده و شاگردان به ترتیب روی فصول مختلف کتاب کنفرانس می‌ داده‌ اند و مطهری در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالب خود را ذکر می‌ کرده است. کتاب حاضر جلد سوم مجموعه فلسفه تاریخ اثر شهید آیت الله مطهری می‌ باشد. در این جلد پس از بحث کوتاهی درباره قوه محرکه تاریخ و تکامل اجتماعی انسان در تاریخ و بحث مفصل درباره تولید اقتصادی و نظریه زیربنا بودن اقتصاد، دوره‌ های تاریخی پنجگانه مورد ادعای مارکسیست ها یعنی اشتراک اولیه، برده‌داری، فئودالیسم، سرمایه‌ داری و سوسیالیسم به تفضیل مورد بحث و تحقیق قرار گرفته است.

کتاب «بیست گفتار» اثر استاد مرتضی مطهری، مجموعه ای است مشتمل بر بیست سخنرانی که به تصحیح عقاید مسلمانان در باب برخی آموزه های اسلامی می پردازد که بین سالهای 1387 تا 1382 قمری برابر با 1338 تا 1341 شمسی برای عموم ایراد شده و در زمان حیات استاد به چاپ رسیده است. این کتاب شامل نکات و تحلیل های بدیعی در مسائل اعتقادی و اجتماعی است. این کتاب نیز همچون دیگر آثار آن متفکر گرانقدر از بیانی روان و محتوایی غنی همراه با نکات بدیع برخوردار است، ضمن این که مسائل مورد بحث، مسائلی است که همواره برای جامعه اسلامی مطرح می باشد و اذهان جستجوگر به دنبال پاسخ های مناسب برای آن مسائل هستند.

کتاب «پنج مقاله» تالیف مرتضی مطهری شامل بر پنج مقاله به قلم استاد شهید است که وجه مشترک آنها نگاه کلی یا خاص به اسلام و قرآن است. عناوین مقالات به ترتیب درج در کتاب عبارتند از: دین و مذهب، احتجاجات قرآن، نقدی بر ترجمه قرآن به قلم مرحوم ابوالقاسم پاینده، نماز، اسلام برتر است. در مقاله دین و مذهب نویسنده از احتیاج فطری بشر به دین می آغازد و آن گاه سخن را در هشت محور پی می گیرد. خداشناسی، پیغمبران، اسلام، پیغمبر اسلام، قرآن مجید، علی (ع)، ائمه اطهار (ع) و معاد. نویسنده در این هشت محور، اسلام را در زمینه ای از مباحث تاریخی، معارفی و گاه کلامی معرفی می کند. مقاله «احتجاجات قرآن» قسمتی از درس استاد شهید در دانشکده الهیات دانشگاه تهران تحت همین عنوان بوده است. این نوشته به استدلال های عقلی قرآن می پردازد. نویسنده در مقام نقد به چهار نکته اشاره می کند: ۱- قرآن همواره دم از تعقل و تفکر می زند ۲- قرآن بسیاری از مطالب را با دلایل عقلی اثبات می کند ۳- قرآن تاریخ بشر را با طرز منطقی مبنی بر روابط علی و معلولی قضا یا تفسیر می کند ۴- قرآن معمولاً برای احکام خود، فلسفه و حکمت ذکر می کند. مقاله «نقدی بر ترجمه ای از قرآن» نقد استاد مطهری بر ترجمه مرحوم ابوالقاسم پاینده از قرآن است که برای نخستین بار در حدود ۱۳۴۰ در مجله یغما به چاپ رسیده است. نقد استاد مطهری بر این ترجمه، فقط شامل سوره یاسین است که در پنج محور مرتب شده است. مقاله «نماز» در حدود ۱۳۵۶ و در سال های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی که مارکسیسم زدگی و تأویل مادی مفاهیم دینی بر برخی محافل حاکم بود، نوشته شده است. عنوان اصلی این مقاله «حرکتی بر ضد سیر آب» است. مقاله پایانی کتاب عنوان «اسلام برتر است» را بر خود دارد. عنوان اصلی مقاله حدیث نبوی «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» است.

کتاب «علل گرایش به مادیگری» یکی از آثار استاد مرتضی مطهری می باشد. هسته اولی این کتاب دو سخنرانی در همین موضوع در سالهای 1348 و 1349 است که بنا به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانش سرای عالی در آن محل ایراد شد و در سال 1350 به چاپ رسید. در سال 1352 که تجدید چاپ شد مطالبی بر چاپ اول افزوده گشت. در چاپ هشتم کتاب، برخی مطالب دیگر، افزوده شد. این اضافات همه در بخش «نارسایی مفاهیم فلسفی» صورت گرفته است. این اضافات توضیحاتی پیرامون نظریه هگل درباره «علت نخستین» است. مطالب دیگری است در زمینه نارسایی مفاهیم فلسفی غرب، مخصوصا برای اولین بار نقدهای معروف دیوید هیوم فیلسوف مشهور انگلیسی قرن هفدهم را درباره برهان نظم -که از نظر غرب زدگان سه قرن است که این برهان را از اعتبار انداخته است- با محک ها و معیارهای اسلامی در بوته نقد قرار داده شده است. آنچه در این کتاب درباره علل گرایش به مادیگری آمده، در حقیقت، نقد و بررسی گوشه ای از تاریخ عقاید و اندیشه های بشری است. تجزیه و تحلیل وقایع موضع انسان در این مسأله، در تمام ابعاد اندیشه اش و در جهان بینی او و ارزیابی هایش از مسائل و در جهت گیری های اخلاقی و اجتماعی اش تأثیر و نقش تعیین کننده دارد.

«جامعه و تاریخ» جلد پنجم از مجموعه «مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی» به قلم متفکر شهید استاد مرتضی مطهری می باشد و می توان آن را آخرین اثر نگارشی استاد دانست. کتاب حاضر در موضوع خود خصوصا از نظر اثبات بی پایگی ماتریالیسم تاریخی و نشان دادن لغزش های روشنفکران مسلمان در تحلیل حرکت تاریخ و عوامل محرک تاریخ، کم نظیر و شاید بی نظیر است. متأسفانه هنوز هم از سوی برخی افراد و گروه های مسلمان، تحلیل مادی تاریخ و یگانه عامل محرک تاریخ را اقتصاد و جنگ محرومین و برخورداران، دانستن و نادیده گرفتن ایمان ها و عقیده‏ ها مشاهده می‏ شود.

کتاب حاضر اولین مجلد از مجموعه فلسفه تاریخ اثر متفکر شهید استاد مرتضی مطهری است. این مجموعه در اصل، درسهای آن فیلسوف گرانقدر پیرامون «فلسفه تاریخ» بوده است که در سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ ( تا زمان آغاز نهضت اسلامی ) در جمع برخی از شاگردان استاد و در منزل ایشان‏ ایراد می ‏شده است روش درس به این صورت بوده است که کتابی در موضوع‏ مذکور معرفی می‏ شده و دانشجویان به ترتیب روی فصول مختلف آن کتاب‏ کنفرانس می‏ داده اند و استاد شهید در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالبی را بیان می‏ کرده اند ابتدا بخشی از کتاب لذات فلسفه اثر ویل‏ دورانت مورد بحث قرار گرفته، سپس کتاب تاریخ چیست؟ اثر "ای، اچ، کار" و بعد کتاب مارکس و مارکسیسم اثر آندره پی‏یتر جلد اول شامل‏ بحث پیرامون دو کتاب اول است .