آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مؤلف از خود نام نمي برد ولي در مقدمه اشاره مي كند كه اين رساله را به درخواست محمد بن عبدالله الاسدي دوست و مونسش در غربت به رشته تحرير در آورده است. اين رساله شامل بيست و يك فصل به شرح ذيل مي باشد: الفصل الاول: في اقامة البرهان علي وجود موثر ازلي قادر. الفصل الثاني: في انه تعالي باق سرمدي. الفصل الثالث: في انه تعالي ليس بمتحيز ولا في جهة. الفصل الرابع: في انه تعالي غيرمرئي. الفصل الخامس: في انه تعالي قادر علي كل مقدور و عالم به كل معلوم. الفصل السادس: في انه تعالي مريد. الفصل السابع: في انه تعالي حي. الفصل الثامن: في انه تعالي سميع بصير. الفصل التاسع: في كونه تعالي متكلما. الفصل العاشر: في ان حقيقه تعالي غير معلومة لنا. الفصل الحادي عشر: في انه تعالي واحد. الفصل الثاني عشر: في انه تعالي غني. الفصل الثالث عشر: في ان صفاته تعالي ازليه سرمديه. الفصل الرابع عشر: في خلق الاعمال. الفصل الخامس عشر: في الوعد و الوعيد. الفصل السادس عشر: في انقطاع التكليف. الفصل السابع عشر: في النبوه. الفصل الثامن عشر: في النسخ. الفصل التاسع عشر: في الامامة. الفصل العشرون: في الامر بالمعروف و النهي عن المنكر. الفصل الحادي و العشرون: في الاجال و الارزاق. «اردلان» رساله ايست در عقائد داراي 21 فصل و دور نيست (با توجه به ديباچه) نام آن « المعتمد من مذهب الشيعة الاماميه » باشد. فهرست فصول كتاب از اين قرار است: 1- في اقامة البرهان علي وجود موثر ازلي قادر 2-في انه تعالي باق سرمدي 3-في انه تعالي ليس بمتحيز و لا في وجهه 4-في انه غير مرئي 5-في انه تعالي قادر علي كل مقدور و عالم بكل معموم 11-في انه تعالي واحد 14-في خلق الاعمال 16-في انقطاع التكليف 17-في النبوة 19-في الامامة 20-في الامر بالمعروف و النهي عن المنكر 21-في الاجال و الارزاق مولف از شيخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسي و از موفق بن احمد خوارزمي (م 518) ياد مي كند. در پايان فصل 19 در ضمن سخن از « مهدي عليه السلام » حديث ام سلمه را از صحيح ترمذي نقل مي كند و مي گويد در آن كتاب بيش از يكصد حديث درباره مهدي گردآوري شده است و نيز مي گويد: بعض افاضل نيز كتابي در اخبار مهدي پرداخته است. در پايان فصل 14 مي گويد: « ولي فيما يتعلق بهذه المسئله مسئلتان مفردتان تاتيان علي كثير من نكت هذه المسئله من ارادهما وقف عليهما ». نام مؤلف آن در هيچكدام از فهارس نيامده ولي آقاي محمد رضا انصاري قمي در مقدمه تصحيح اين رساله با توجه به قرائني كه يافته اند آن را از سديد الدين حمصي رازي دانسته و ما نيز به همين استناد نام كتاب و نام مؤلف را ثبت نموديم. بيست و يك فصل بسيار كوتاه است توحيد و نبوت و معاد و امامت و مباحث متعلق به اينها، كه بدر خواست محمد بن عبد الله اسدي تأليف شده و به استدلال كمتر مي پردازد. آغاز كتاب: بسمله الحمد لله الذي عجزت العقول عن ان تدرك كنه معرفته ... . و بعد فان احق ما تصرف اليه الهمم بالاهتمام هو التوجه نحو اسرار علم الكلام و قد استخرت الله تعالي و كتبت كتابا مشتملا علي شريف المقاصد ... انجام كتاب: و لان النبي عليه السلام قد اخبر عنه ... فمن انكر ما ذكرناه خرج عن ملة الاسلام و استحق الغذاب العليم و ذلك آخر ما اردناه مختصرين غير مكلفين و الحمد لله. [مجلس شورا 22/352؛ مرعشي 12/163 « رسالة في الكلام»؛ فهرست آستان قدس 1/50 «رساله فصول در علم كلام» ]

«المنقذ من التقليد»، نوشته الشيخ سديدالدين الحمصى الرازى، از عالمان بزرگ شيعى، متوفاى اوائل قرن هفتم هجرى است. حمصي در آغاز هر بحث نوعا خلاصه مطالب را بيان مي‌ كند و دورنمايي از مباحث را به دست خواننده مي‌ دهد. هنگام شروع بحث، اكثراً موضوع را تعريف كرده و ادله مدعايش را ارائه مي‌ كند؛ سپس ديدگاه ديگران و همچنين ابهامات موجود در بحث را به صورت سؤال و جواب مورد بحث قرار مي‌ دهد. اين اثر نفيس كلامى با شرح كوتاهى از زندگانى مولف و مقدمه وى آغاز شده و مباحث با عناوين زير پى‌ گيرى شده است: القول فى حدوث الجسم القول فى محدث (صفات ثبوتيه و سلبيه ) الرد على الفرق المخالفه فى التوحيد القول فى العدل (و مسائل مربوط به آن) القول فى كونه تعالى متكلما و صفته كلامه و... و الكلام فى التكليف و... القول فى اللطف و المصلحه و المفسده و... و القول فى النبوات (مسائل مربوط به آن) القول فى صفات النبى (ص) ...

«المنقذ من التقليد»، نوشته الشيخ سديدالدين الحمصى الرازى، از عالمان بزرگ شيعى، متوفاى اوائل قرن هفتم هجرى است. حمصي در آغاز هر بحث نوعا خلاصه مطالب را بيان مي‌ كند و دورنمايي از مباحث را به دست خواننده مي‌ دهد. هنگام شروع بحث، اكثراً موضوع را تعريف كرده و ادله مدعايش را ارائه مي‌ كند؛ سپس ديدگاه ديگران و همچنين ابهامات موجود در بحث را به صورت سؤال و جواب مورد بحث قرار مي‌ دهد. اين اثر نفيس كلامى با شرح كوتاهى از زندگانى مولف و مقدمه وى آغاز شده و مباحث با عناوين زير پى‌ گيرى شده است: القول فى حدوث الجسم القول فى محدث (صفات ثبوتيه و سلبيه ) الرد على الفرق المخالفه فى التوحيد القول فى العدل (و مسائل مربوط به آن) القول فى كونه تعالى متكلما و صفته كلامه و... و الكلام فى التكليف و... القول فى اللطف و المصلحه و المفسده و... و القول فى النبوات (مسائل مربوط به آن) القول فى صفات النبى (ص) ...

در این پایان نامه، آیین زندگی از دیدگاه قرآن بررسی شده و در ابتدا، نقش و اهمیت ایمان در زندگی،انفاق و ارزش آن و اهمیت احترام به والدین بحث شده است. سپس، اهمیت امانت و عهد و پیمان و نهی ازرباخواری، رشوه خواری و احترام به بزرگان موردبررسی قرار گرفته است. در ادامه، میهمان نوازی واهمیت آن، ربا، عدالت در خرید و فروش، امتحان الهی و نتایج آن، نقش همنشینی در سرنوشت انسان و رفتاربا ایتام بررسی شده است.

نصیرالدین طوسی، پس از جدا شدن از اسماعیلیه در حدود 654 هجری، چندین اثر را با هدف اعلام کناره‌گیری از عقاید اسماعیلی از جمله مصارع المصارع و... تالیف کرد. وی سپس در آخرین سال‌های حیات خویش دو رساله‌ی کلامی مختصر به نام "تجرید الاعتقاد" و "قواعد العقائد" را تالیف کرد. این دو رساله خیلی زود معروف شدند و تاثیر شگرفی در آثار بعدی شیعه‌ی دوازده‌امامی گذاشتند. طوسی در این دو اثر بحث‌های کلامی را با واژگان، روش‌شناسی و شیوه‌ی فلسفی درآمیخته و شماری از مفاهیم فلسفی را در مباحث خویش داخل کرده است که با آموزه‌های کلامی امامیه سازگارند. بخش مربوط به امامت در قواعد العقائد شرح مفصلی از عقاید اسماعیلی، به همراه بحث‌های گسترده درباره‌ی نظر غلات، کیسانیه، امامیه، زیدیه و اهل سنت در این‌باره است. بر کتاب قواعد العقائد شرح‌های متعددی نوشته شده است، از جمله‌ی آن‌ها "کشف المعاقد فی شرح قواعد العقائد. تالیف محمود بن علی بن محمود الحمصی الرازی معروف به "تاج رازی"، حکیم شیعه در قرن هشتم هجری قمری است. تاج رازی این شرح را به ارتنا، فرمانده‌ای از نژاد اویغور، تقدیم کرده است که از سوی ابوسعید ایلخان منصوب شده بود و بعدها فرمانروای بلامنازع مناطق مرکزی آسیای صغیر شد. هدف اصلی قواعد و همین‌طور شرح آن توصیف عقاید فرق است که به زبان عربی نگاشته شده است. کتاب حاضر به صورت چاپ عکسی از روی نسخه‌ی خطی کتابخانه‌ی دولتی برلین، تنها نسخه‌ی موجود این شرح، فراهم گردیده است.

کلام امامیّه در طول تاریخ جریان یکسان و یکدستی نبوده است و دستخوش تحوّلات بسیار در ابعاد مختلف شده است. متکلّمان امامی در ادوار گونا گون تح تتأثیر عوامل مختلف به ویژه اثرپذیری از مکاتب فکری مطرح در تمدّن اسامی خاصّه کلام معتزلی و اشعری و فلسفۀ سینوی و حکمت صدرائی نظا مهای کلامی متفاوتی از باورهای دینی تشیّع امامی را ارائه نمود هاند. آشنایی با مکاتب کلامی و گرای شهای مختلفی که در کلام امامیّه پدیدآمده است پی شنیاز هرگونه پژوهش دقیق در این دانش است. با این وصف، تا کنون هیچ دست هبندی مشخّصِ معیاری از مکاتب کلامی امامیّه ارائه نشده است که هم نمایانگر سب کها و گرای شهای اصلیِ مختلف موجود در تاریخ کلام امامیّه باشد و هم مقبول و مورد اّتفا قنظر پژوهشگران این عرصه قرار گرفته باشد. در نوشتار حاضر، تاش م یشود پیشنهادی در خصوص دست هبندی ادوار و مکاتب کلامی امامیّه ارائه گردد. بر بنیاد این دست هبندی تازه، ادوار و مکاتب گونا گون تکوی نیافته در کلام امامیّه در قرون میانی )از قرن چهارم تا قرن یازدهم هجری قمری( بر اساس سبک اندیشگی و مبانی کلامی متمایز متکلّمان امامی به چهار دورۀ: ) 1( کلام معتزلی شامل مکاتب بغداد متقدم و متأخر و مکتب حلۀ متقدم، ) 2( کلام معتزلی _ فلسفی در مکتب حلۀ متأخر، ) 3( کلام فلسفی در مکتب قم و ) 4( کلام فلسفی _ عرفانی در مکتب اصفهان طبق هبندی م یشود.

«خلاصة النظر» از جمله کتاب‌های نویافته‌‌ای است که به نویسنده‌‌ای امامی‌مذهب و ناشناخته تعلق دارد. شواهد نشان می‌دهد که نویسندۀ این کتاب در دورۀ میانی سدۀ ششم و هفتم هجری زندگی می‌کرده و برخی مستشرقان در یک ادعایی نه چندان محکم، معتزلی بودن نویسنده و پیروی او از مکتب متأخر معتزله -یعنی مکتب ابوالحسین بصری- را مطرح کرده‌اند. در واقع، نویسندۀ کتاب، به سنت کلامی پیشین امامیه - ‌‌‌به طور عمده اندیشۀ شیخ مفید- نیز تعلق خاطر داشته است. کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و هشت باب است که هر باب خود مشتمل بر مسائلی است. فصل‎بندی و چینش مباحث کتاب، شبیه فصل‎های برخی از متون کلامی سده چهارم و پنجم هجری است. مهم‎ترین ابواب آن عبارتند از: اثبات صانع، صفات، عدل، تکلیف، وعد و وعید، نبوت، امامت، امر به معروف و نهی از منکر، آجال و ارزاق