مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫اتحاد، انسجام، همگرايي و وحدت امت اسلامي، از آموزه‌هاي قرآن کريم و سنت نبوي صلي الله عليه و آله و سلم و يکي از مهم‌ترين مسائل امروز جهان اسلام است و اختلاف و تفرقه امت اسلامي، در تقابل با اين امر مهم است. اين پژوهش در چهار بخش در پي بررسي اختلاف در قرآن، انواع اختلاف، عوامل آن و راهکارهاي برون‌رفت از آن است. پس از کليات، اختلاف در ميان مردم، در مجموع در چهار مورد خلاصه شده است که عبارتاند از: اختلاف ذاتي و طبيعي، اختلاف عرضي، اختلاف فکري، و اختلاف عملي و رفتاري. اختلاف ذاتي و طبيعي مذموم نيست؛ مگر در مواردي که اين اختلاف، آميخته با هواي نفس و بر خلاف هدايت عقل باشد؛ اما اختلاف عرضي که اکتسابي است و گاهي ناشي از علم و جهل است، مذموم است. در بحث از عوامل اختلاف در ميان مردم، علت برخي از اين اختلافات، خواست خداوند بوده و بيشتر آنها، به خواست انسان است. اختلافاتي که علت آن خواست بشر است، يا فکري است و يا عملي. از نظر قرآن، عوامل اختلافاتي که به انسان باز مي‌گردد، عبارتاند از: پيروي از هواي نفس، جهالت و ناداني، علم بدون تفکر و خردورزي، سنت‌گرايي و تقليد از گذشتگان و نياکان، گروهگرايي و شخصيت پرستي، نداشتن يا پيروي نکردن از الگو و اسوه کامل، گمراهي به وسيله شيطان از طريق ايجاد وسوسه و شک در کتاب الهي با تکذيب آن، تحريف کتاب آسماني، انکار حق و... . راهکارهاي برون‌رفت از اين اختلافات، نخست راهکارهاي شناختي و معرفتي است که عبارتاند از: شناخت عوامل منفي و سلبي، مانند جهالت و نفس پرستي و دنياپرستي؛ و شناخت عوامل مثبت، مانند علم و معرفت و تفکر عميق. در مرحله بعد، راهکارهاي عملي و التزامي مطرح است. در اين مرحله نيز، هم در حوزه منکرات و هم در حوزه معروف‌ها، بايد التزام عملي داشت. در بحث اختلاف انسان در دين، انواع اختلاف در دين، در شش مورد بيان‌شده که عوامل آن، جهالت و ناداني نسبت به خدا و رسول، فقدان تفکر در امور اعتقادي و ديني، و کفر و عدم ايمان است. راه‌هاي برون‌رفت از اختلاف در دين، به دو نوع راهکارهاي شناختي و معرفتي، و راهکارهاي عملي و التزامي تقسيم شده است. شناخت عوامل منفي و سلبي و شناخت عوامل مثبت و راهگشا، دو راهکار شناختي و معرفتي است، و التزام عملي در حوزه منکرها و معروف‌ها دو راهکار عملي و التزامي است.