جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هر یک از ما (به مفهوم عام و جهان شمول آن) به جامعه سیاسی خاصی تعلق داریم و طبیعتا ماهیت جامعه یاد شده که عضو آن هستیم و قوانین، نهاد ها و ارزش های حاکم بر آن و نوع روابط متقابل ما با نهاد های سیاسی به ویژه دولت، نقشی اساسی در حیات فردی و اجتماعی ما دارد. تعهد و الزام سیاسی (Political obligation) اصطلاحی است که بیشتر در فلسفه سیاسی به کار می رود و بیانگر پیوندهای اساسا اخلاقی و تعهدات متقابلی است که ما را با دولت و جامعه سیاسی پیوند می دهد.نگارنده این مقاله می کوشد مبانی مفهومی و نظری الزام سیاسی - به ویژه محتوای اخلاقی آن را - آشکار سازد و نشان دهد که الزام سیاسی مفهومی اساسا اخلاقی و رابطه ای دو سویه بین فرد با دولت است.

پرسش این است که «فارابی بحران سامان سیاسی را چگونه دلیل یابی، و برای برون رفت آن چه تجویز آرمانی ارایه می دهد؟» فرضیه پژوهش بر اساس الگوی جستاری اسپریگنز چنین است: در اندیشه سیاسی فارابی بحران، انحطاط و استبداد است و دلیل بروز آن جدایی حکومت از حکمت، آرمان پیوند حکومت با حکمت و راه حل نیز باز سازی حکومت حکیمانه نبوی می باشد. برای بررسی فرضیه، زوایای پنهان اندیشه سیاسی فارابی، در قالب مشکل شناسی، دلیل شناسی، آرمان شناسی، و راه حل شناسی باروش پژوهش تاریخی - توصیفی (تحلیل محتوا) تجزیه و تحلیل شده است. روش گرد آوری اطلاعات، کتابخانه ای است.

انقلابات معمولا آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مهمی در کشوری که در آن واقع شده اند، در منطقه مربوطه و حتی در سطح جهانی می گذارند. انقلاب اسلامی، به عنوان انقلابی شگفت انگیز و بزرگ اجتماعی، نتایج بسیاری در سطح داخلی و منطقه ای و جهانی گذاشته است. یکی از نتایج انقلاب اسلامی اثری ست که در نظریه پردازی های انقلاب گذاشته است. در این مقاله اثر انقلاب اسلامی در نظریه های مربوط به علل وقوع انقلابات، مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که موضوع اخیر در حوزه مباحث جامعه شناسی علم قرار می گیرد، با استفاده از نظریه توماس کوهن و رابرت مرتون و شاپین چارچوب نظری مطالعه تدوین شد. فرضیه اصلی تحقیق این بود که: وقوع انقلاب اسلامی ایران دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به علل وقوع انقلاب ایجاد کرده و عوامل بیرونی نیز این اثر گذاری را تقویت کرده اند. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، 57 مقاله علمی چاپ شده در مجلات علمی بین المللی (به انگلیسی) مربوط به انقلاب اسلامی ایران تحلیل محتوای کیفی شدند تا آثار نظریه ای انقلاب اسلامی مطالعه شود.این پژوهش نشان داد که انقلاب اسلامی ایران اثر غیر قابل انکاری در نظریه ها و نظریه پردازی انقلاب گذاشته است. مطالعه این انقلاب سبب شده است که عوامل فرهنگی در تبیین انقلابات وارد و بسیار اساسی تلقی شوند و در مقابل نقش متغیر های ساختاری در تبیین وقوع انقلابات کاهش یابد. همچنین در اثر این مطالعات، اهمیت مشروعیت سیاسی و نقش زنان در تبیین انقلابات، توسعه قابل ملاحظه ای یافته است. مجموعه این عوامل سبب شکل گیری روند های جدیدی در حوزه مطالعات انقلاب شده است. به علاوه، عوامل سیاسی، اقتصادی، ژئوپولیتیک، مذهبی و فرهنگی مربوط به ایران و جهان، از زمان وقوع انقلاب اسلامی تاکنون، سببب شده اند که توجه علمی به انقلاب اسلامی و نتیجتا اثرگذاری علمی آن در تبیین انقلابات تشدید شود.

با افزایش نفوذ پساساختارگرایی و پساتجددگرایی در حوزه روابط بین الملل طی دو دهه اخیر، مطالعه گفتمان، مورد توجه فزاینده ای قرار گرفته است. اما این مطالعات همیشه از سوی جریان اصلی روابط بین الملل به این متهم شده اند که فاقد روش های نظام یافته مطالعاتی هستند، به واقعیت های تجربی توجه نمی کنند و تنوانسته اند به یک برنامه پژوهشی شکل دهند. به نظر می رسد مخالفت های دانش پژوهانی که به این نوع مطالعات علاقه مند هستند با علم مدرن و روش های علمی و نگاه انتقادی آن ها به تلاش هایی که برای نظم بخشی به جهان بی نظم صورت می گیرد، جایی برای پاسخ مثبت آن ها به این تقاضای جریان اصلی باقی نمی گذارد. اما در این مقاله نویسنده می کوشد مطالعات گفتمانی را به یک برنامه پژوهشی همراه با روش شناسی نظام یافته تبدیل کند که در موضوع مطالعه تجربی نیز دارد و نوعی «علم بهنجار» را به معنای کوهنی آن در چارچوب اجتماع گفتمان یعنی اجتماع دانش پژوهان متعهد به مجموعه تعهداتی که لازمه این گونه مطالعات است (تلقی از گفتمان به عنوان نظام دلالت، مولد دیدن گفتمان و نقش رویه ها) سامان بخشد. در بررسی هر یک از این تعهدات، نویسنده روش هایی را برای انجام مطالعات و تحقیقات عرضه می کند که می توانند برای پژوهشگران علاقه مند به این چشم انداز کلیدهای راهنمای خوبی باشند.