جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دربارة قلمرو قرآن در عرصة موضوعات و مسائلْ سه دیدگاه عمده وجود دارد: دیدگاه اکثریگرایان، اقلّیگرایان و اعتدالگرایان. فخر رازی با استناد به آیاتی از قرآنکریم قلمرو قرآن را به امور دینی محدود کرده است. امور دینی از دیدگاه وی اعمّ از مسائل اعتقادی، اخلاقی و فقهی است و معتقد است که قرآنکریم اصول این مطالب را به صورت کامل بیان کرده است و قرآن را در بیان جزئیّات مسائل اعتقادی و اخلاقی در مقایسه با دیگر کتابها کاملتر میداند. از دیدگاه علاّمه طباطبائی این محدوده به بیان کامل مسائل دخیل در هدایت انسان اختصاص دارد. ایشان معتقد است که قرآن هر آنچه که برای هدایت انسانها مورد نیاز بوده است، بیان کرده است. به نظر علاّمه، حوزة اخلاقیّات مهمترین حوزه در هدایت‌بخشی است که قرآن جلوهای کامل در آن به خود گرفته است.

اسلوب و روشهای «گفت‌وگو» در بسیاری از آیات قرآن در قالب داستان و خطاب به پیامبران برای مردم ذکر می‌گردد و از آنجا که مهم‌ترین پُل ارتباطی بین انسان‌ها برای بیان افکار یکدیگر «گفت‌وگو» می‌باشد و خداوند خود اوّلین و بهترین معلّم انسان‌هاست، به همین دلیل، در قرآن کریم نمونه‌های متنوّعی از گفت‌وگو را برای هدایت انسانها بیان فرموده است. نمونه‌ای از این داستان‌ها، گفت‌وگوهای خدا با پیامبران می‌باشد که در نمونه‌های متنوّع و موضوعات مختلفی بیان شده است. در این مقاله، در ابتدا به تعریف «گفت‌وگو» و اصطلاحات مشابه آن و سپس به بررسی انواع گفت‌وگوهای توحیدی خداوند با پیامبران خود و روش‌های آن پرداخته شده است.

در تفسیرقرآن توجه به سیاق و اسباب‌النّزول آیات به عنوان دو قرینة مهم از قرائن فهم قرآن همواره از سوی مفسّران فریقین مورد توجّه و اعتنای بسیاری واقع شده‌اند. بدون شک یکی از موارد صحّت و اعتبار اسباب النّزول، هماهنگی و مطابقت آن با سیاق است. این مقاله پس از بیان میزان تأثیر این دو قرینه در فهم قرآن و شرایط تحقّق آنها، به مقایسة اسباب‌النّزول سورة آل‌عمران در تفاسیر شیعه و سنّی پرداخته تا بتواند با بررسی تطبیقی دیدگاه‌ها به میزان صحّت و اعتبار اسباب نزول و هماهنگی آن با سیاق دست یابد. این پژوهش نوعی متن‌پژوهی مقایسه‌ای و تطبیقی و تحلیلی بوده است. نتیجة نهایی در صورت هماهنگی و انطباق اسباب نزول و سیاق مفسّر می‌تواند از اسباب نزول برای فهم بیشتر آیات و تأیید آن بهره بگیرد.

کلمة فساد و مشتقّات آن نزدیک به50 مرتبه در30 سورة قرآن کریم آمده است که نشان از اهمیّت موضوع دارد. مقالة حاضر در صدد است که مفهوم و عومل ظهور افساد، اقسام و اصناف مفسدان و مجازات آنان را از منظر قرآن کریم تبیین نماید. افساد در قرآن به معنای خارج شدن شیء از حالت اعتدال می‌باشد و قرآن کریم، مخالفت مردم از اوامر الهی، سلطة حاکمان و پادشاهان ستمگر و دوستی با کافران را از جمله عومل ظهور افساد می‌شمارد و در یک تقسیم‌بندی کلّی به افساد تشریعی و تکوینی و افساد تشریعی به افساد اعتقادی، اخلاقی و حقوقی و اجتماعی تقسیم می‌نماید و برای هر یک از آن‌ها مجازات دنیوی و اخروی تبیین نموده است؛ برای مفسدان اعتقادی، عذاب اخروی و برای مفسدان اخلاقی، با نزول تدریجی عذاب الهی در دنیا و عذاب و مفسدان حقوقی و سیاسی را به عنوان محاربه معرّفی می‌نماید و مجازات آنان را بر عهدة ابنای صالح بشر نهاده است.

مقالة حاضر مسألة «شفاعت» در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. نتیجة بررسی نشان می‌دهد که شفاعتِ گناهکاران و رفع عِقاب از آنان از تعالیم قرآن واصول مسلّم اسلام است. آیات کریمه و روایات معصومین (ع) با تعابیرگوناگون بر آن مُهر تأکید زده است. از این روی، سَلَف صالح، چه در حیات پیامبر خدا(ص) یا بعد از رحلت آن حضرت، از رسول خدا(ص) شفاعت‌ خواسته‌اند و این روش به عنوان یک سیرة اسلامی در میان مسلمانان تا به امروز ادامه یافته است و در طول تاریخ از صدر اسلام تا کنون دانشمندان اسلامی نیز بر این باورصحّه گذاشته‌اند و گفته‌اندکه در قیامت گروه‌های خاصّی، بویژه رسول خدا(ص)، با شفاعت خود بسیاری از گناهکاران را از آتش جهنّم نجات خواهند داد. بر پایة بررسی این مقاله، حقیقت شفاعت در قیامت این است که خداوند مهربان و صاحب رحمت واسعه آن را وسیله ‌ایقرار داده است تا رحمت واسعة الهی بر بندگان معصیت‌کاری که بدون توبه از دنیا رفته‌اند، شامل شود. به تعبیر دیگر، همان طور که خدای مهربان توبه و استغفار وامثال آنها را وسیله‌ای بر عفو گنه‌کاران در دنیا قرار داده است، شفاعت را نیز وسیله‌ای برای عفو معصیت‌کاران در آخرت قرار داده است. بنابراین، اوّلاً شفاعت در قیامت همانند پارتی‌بازی در دنیا نمی‌باشد. البتّه نه تنها از این جهت که درقیامت رابطه‌ها قطع می‌شود و زندگی در آنجا فردی است، بلکه از این جهت که شمول شفاعت برفردی در صورتی ممکن است که بین وی و شفاعت‌کننده رابطه‌ای باشد واین مستلزم آن است که چنین فردی از دنیا زمینة شمول شفاعت را فراهم کند، لذا شفاعت به کفّار و برخی از افرادی که با شفاعت‌کننده رابطه نداشته‌اند، شامل نمی‌شود، به اصطلاح قرآن کریم«فَمَاتَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ» و این از آثار تربیتی شفاعت در دنیا است.ثانیاً فردی که از شفیع شفاعت می‌خواهد، هرگز وی را مهربان‌تر از خدای متعال نمی‌داند، بلکه می‌خواهد وسیلة عفو گناه که آن را خدای مهربان برای نجات بندگان خود قرار داده، فراهم نماید.

انحرافات جنسی و مسائل مترتّب بر آن، موضوع پژوهش حاضر می‌باشد. هدف این پژوهش ارائة راهکارهای مقابله با انحرفات جنسی بر مبنای آموزه‌های حیات‌بخش دین مبین اسلام است. در این تحقیق تلاش شده است ضمن جمع‌آوری مطالب به روش کتابخانه‌ای و با تکیه بر روش کیفی، به تحلیل آیات قرآن کریم و روایات پرداخته و راهکارهای مقابله با انحرافات مذکور تبیین و بررسی شود. پژوهش حاضر گویای این مهم است که دین مبین اسلام برای جلوگیری از بروز انحرافات جنسی در دو حوزة فردی و اجتماعی راهکارهایی را در نظر گرفته است. در زمینة فردی راه حل‌هایی از جمله ازدواج، رعایت کنترل بر رفتار دختران، غیرت‌‌ورزی و استیذان فرزندان و. . . می‌تواند از بروز آفت در این حوزة اخلاقی جلوگیری کند. همچنین، این دین حیات‌بخش به منظور جلوگیری از انحرافات جنسی در حوزة اجتماعی برای نهادهای حکومتی نیز دستورهایی ارائه فرموده که مهم‌ترین آنها اهتمام به ازدواج جوانان و آسان‌سازی آن، پائین آوردن سنّ ازدواج و برخورد قاطع با مخالفان می‌باشد.