جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرح العقائد النسفية، اولين اثر كلامى تفتازانى است، و شرحى بر كتاب موجز عمر بن محمد نسفى (متوفى 537ق) مى‌باشد./ اين اثر از بهترين كتب درسى كلام اهل سنت محسوب مى‌شود كه علما شروح و حواشى متعددى بر آن نوشته‌اند./ شرح‌هاى ابوالحسن بن ابوالفضل شاهد و رمضان افندى از اين قبيل‌اند. در اين ميان مى‌توان شرح خيالى را نام برد كه خود مورد توجه بوده و افراد متعددى نظير قره‌خليل، سيالكوتى، پرهاردى و...بر آن حاشيه نوشته‌اند./ ساختار و گزارش محتوا: هر چند كتاب تدوين منظمى ندارد؛ اما مى‌توان مباحثش را با چشم‌پوشى از مقدمات كه به حقيقت اشياء و راه علم به آنها پرداخته است، به 6 بخش تقسيم كرد: توحيد: الف) اثبات وجود خداوند از طريق برهان حدوث. ب) شرح اسماء الهى؛ نظير: واحد، قديم، حى، قادر، عليم، سميع، بصير و شافى و اثبات آنها براى خداوند. ج) توضيح صفات الهى و اثبات قدماى ثمانيه (صفات علم، قدرت، حيات، قوت، سمع و بصر، فعل، تخليق و كلام). د) اثبات اين كه قرآن كلام الهى و قديم است. ه‍) اثبات امكان رؤيت خداوند با ادلۀ عقليه و سمعيه. عدالت: مانند ساير اشاعره، عدل خداوند لازم دانسته شده، قائل شده‌اند كه مراعات اصلح در حق بندگان واجب نيست و اگر چه انسان‌ها در بعضى افعال مختارند؛ اما همۀ افعال آنها مخلوق خداست. معاد: طرح مباحثى؛ نظير: عذاب قبر، ثواب قبر، ميزان، كتاب، حساب، سؤال، صراط، حوض، بهشت و جهنم در اين بخش صورت يافته است. انبياء: الف) نبوت اولين و آخرين پيامبر و اثبات نبوت حضرت خاتم(ص). ب) تعداد انبياء و توضيح بعضى از خصائص آنها. ج) افضليت انبياء از ملائكه و افضليت ملائك از ساير انسان‌ها. د) معراج حضرت رسول‌اللّه(ص). امامت: الف) تعيين افضل انسان‌ها بعد از رسول اكرم(ص). ب) ترتيب خلفا به ترتيب افضليت و اختصاص خلافت به 30 سال. ج) خليفه ندانستن حكام بعد از اميرالمؤمنين. د) وجوب نصب امام و شرايط امامت. ه‍) لزوم به نيكى ياد كردن صحابه. مباحثى متفرقه در علوم فقه، اخلاق و فلسفه؛ نظير: وجوب مسح بر خفين در سفر و حضر، حرام نبودن نبيذ، تمر، كفر بودن يأس از خداوند، شيئيت نداشتن معدوم مطلق و.... از ويژگى‌هاى كتاب مى‌توان به؛ اختصار كتاب: با آن كه به اكثر مباحث كلامى پرداخته و نظر اشاعره بيان شده، ولى حجم آن خيلى كم است. همين موضوع سبب شده، اين كتاب سال‌هاى زيادى كتاب درسى مراكز دينى اهل سنت باشد. شيوا بودن مباحث: هر چند نوشته‌هاى او بر عقايد نفسيه شرح مزجى است؛ اما مباحث به طور ساده و قابل فهم ارائه شده‌اند و به بحث‌هاى پيچيدۀ كلامى كمتر پرداخته شده است. اعتبار و قوت علمى: با وجود اين كه تفتازانى اولين اثر كلامى خود را مى‌نويسد؛ اما از قوت و اتقان خاصى برخوردار است./ نسخه شناسى: با توجه به اين كه اين كتاب، از منابع درسى بوده است، داراى نسخه‌هاى خطى و چاپ شدۀ، متعددى است كه شرح نسخ چاپى عبارتند از: - در كلكته، سال 1244ق. - در دهلى، سال 1870م و تجديد چاپ در سال 1904م. - در لكنهو، سال 1876م و تجديد چاپ در سال‌هاى 1888م،1890م و 1894م. - در قسطنطنيه، سال 1297ق، همراه با شرح الكستلى، الخيالى و البهشتى. - در قاهره، سال 1297ق، همراه با شرح خيالى و حواشى كره خليل بر اين شرح. - در چاپخانۀ سعادت تركيه، سال 1320ق، همراه با حاشيۀ مصطفى كتلى و حاشيۀ خيالى در 107 صفحه. - توسط وزارت فرهنگ دمشق، سال 1974م، با تلاش خانم سلامه كلود. - در نيويورك، سال 1950م، با ترجمۀ انگليسى الدار 1010)redl..(. - توسط مطبعۀ مورافتلى قاهره، در سال 1407ق، با تحقيق دكتر احمد حجازى سقا در 118 صفحه. - نسخه حاضر

شرح العقائد النسفية، اولين اثر كلامى تفتازانى است، و شرحى بر كتاب موجز عمر بن محمد نسفى (متوفى 537ق) مى‌باشد. اين اثر از بهترين كتب درسى كلام اهل سنت محسوب مى‌شود كه علما شروح و حواشى متعددى بر آن نوشته‌اند. شرح‌هاى ابوالحسن بن ابوالفضل شاهد و رمضان افندى از اين قبيل‌اند. در اين ميان مى‌توان شرح خيالى را نام برد كه خود مورد توجه بوده و افراد متعددى نظير قره‌خليل، سيالكوتى، پرهاردى و...بر آن حاشيه نوشته‌اند.

چکیده فارسی ماشینی الماتوریدی (متوفی 944 م)، حنفی‌دان برجسته سمرقندی، موفق به تدوین آموزه‌ای کلامی شد که تا به امروز در اسلام سنی پذیرفته شده است. مجلد حاضر به بررسی آموزه های او با بیان ویژگی های اصلی آنها و قرار دادن آنها در تاریخ کلام می پردازد. بخش اول به بررسی تحول اندیشه حنفی در ماوراءالنهر قبل از زمان ماطوریدی می پردازد. بخش دوم به دیگر گروه‌های مذهبی (به‌ویژه معتزله) می‌پردازد که در زمان حیات او در این منطقه ظهور کردند. قسمت سوم نشان می دهد که او چگونه موضع معلمان خود را توضیح داده و از آنها دفاع می کند. با انجام این کار، او دیدگاه های سنتی آنها را اصلاح کرد و از این طریق الهیات خود را توسعه داد که سپس اساس سنت جدیدی شد. مکتب ماتوریدی

این کتاب به بحث و بررسی از سیر علم کلام در سمرقند و رابطه سنت حنفی و ماتریدی می پردازد.

التوحيد، تألیف ابومنصور ماتريدى، اولين مرجع كلام ماتريديه به شمار مى‌رود و پيوسته مورد توجه اساتيد و شاگردان مكتب ماتريدى بوده است. مؤلف در بيان مسائل، ابتدا از برهان عقلى بهره برده، سپس به بيان روايات منقول توسط صحابه و تابعين در اثبات مراد خويش مى‌پردازد.

ترجمه ماشینی: اکنون اکثر دانشمندان تاریخ فکری اسلامی بر این موضوع اتفاق نظر دارند تحریف تصویر سنتی غربی از الغزالی (متوفی 1111) به عنوان مدافع ارتدکس مسلمان که عدم انسجام فیلسوفان (تهافت الفلاسفه) چنین بود. نقدی قوی که باعث نابودی فعالیت فلسفی در تمدن اسلامی شد. برخی در واقع هستند به این نتیجه رسیدند که اهمیت غزالی در تاریخ فلسفه و کلام اسلامی نیز همین قدر است از ادغام جدی او از ایده های متافیزیکی اساسی به آموزه های مرکزی کلام اهل سنت، از جمله بیشتر او ضرب و شتم فلسفی را جشن گرفت. چیزی که کمتر شناخته شده است این که نقش غزالی در «فلسفی کردن» کلام اهل سنت، مبارزه تنها توسط یک فرد نابغه نبود، بلکه بخشی از یک روند گسترده تری بود که به نظر می رسد در زمان ابن سینا آغاز شده است و با سرعت در نسل اول و دوم افزایش یافت نسل‌ها پس از مرگ ابن سینا در سال 1037، با کار استاد الغزالی، از اشاعره الجوینی (متوفی 1085) و نیز از ماتریدیه البزدوی (متوفی 1099)، اثری که توسط ده ها نفر از اعضای بعدی آن ها انجام شد دو مکتب علمی کلامی بزرگ اهل سنت در واقع واضح است که معمولاً خط جدایی بین متکلمان اهل سنت است در سنت اسلامی متاخر به عنوان متقدم («قدیمی» یا «متقدمین»)، و آنهایی که به آنها متاخر گفته می شود («متأخرین» یا «مدرن»)، نه به الغزالی بلکه مربوط به خود ابن سینا است و این که چرخشی در کلام سنی انجام شد از ابن سینا بود، نه غزالی.

كتاب حاضر به صورت مسأله مسأله تنظيم گرديده كه عناوين برخى از مسائل آن عبارت است از: دليل بر اين كه پديد آورنده عالم واحد است. وجه دلالت شاهد بر غائب. عدم جواز اطلاق لفظ جسم بر خداوند تبارك و تعالى. صفات خداوند و ناميدن خداوند بدان‌ها. ديدگاه معتزله درباره صفات ذات و صفات فعل و رد ديدگاه ايشان. معناى قول كعبى درباره اين كه افعال خداوند با اختيار صورت مى‌گيرد. پاسخ‌هاى علماء به اين پرسش كه چرا خداوند مخلوقات را آفريد. لزوم علم و نظر يا ترك اين دو. ثبوت رسالت و حكمت آن. افعال خداوند. اراده. قضاء و قدر. مذمت قدريه. شفاعت. و.... اين اثر از دقت و اتقان فراوانى برخوردار است، هر چند مغلق و پيچيده نيز مى‌باشد. اين اثر انديشه ماتريديه را تبلور مى‌بخشد. اين اثر اينك به عنوان كتاب مرجع در شناخت مبانى اعتقادى ماتريدى است. در اين كتاب آراى فرقه‌هاى اسلامى به ويژه معتزله و نظريات فرقه‌هاى غيراسلامى آمده است. در ميان اين فرقه، كتاب توحيد اولین كتاب كلامى است كه در ابتداى آن بحث معرفت شناسى آمده است. سيد‌ ‎لطف‌الله جلالى در مقاله خود، به اختصار به بيان انديشه ابومنصور ماتريدى از خلال كتاب التوحيد پرداخته است.