جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بمنظور بررسی تاثیر افکار دکتر علی شریعتی بر روی دانشجویان دانشگاه شیراز، پس از مطالعه کتابهای وی و انجام یک مطالعه مقدماتی، از عده‌ای که دانشجویان خواسته شد که نظرات و عقاید خود را در باره دکتر علی شریعتی بیان کنند. براساس این بررسی و مطالعه پرسشنامه‌ای تنظیم و همراه با سئوالاتی در مورد خصوصیات شخصی و خانوادگی دانشجویان برای 500 نفر از دانشجویان دانشکده‌های مختلف دانشگاه شیراز که بطور تصادفی انتخاب شده بودند فرستاده شد. از پرسشنامه‌های فرستاده شده 200 پرسشنامه تکمیل و عودت داده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که : 1 - 95 درصد از کل دانشجویان شرکت کننده در این تحقیق با آثار دکتر علی شریعتی آشنا بودند. 2 - کتابهای دکتر شریعتی در ایجاد احساس مسئولیت در برابر انقلاب ، تزکیه نفس و خودسازی، نظم منطقی در بحثها، افزایش سطح آگاهی و انتقال آنها بدیگران، گرایش به اسلام و درک فهم کامل اسلام راستین، و نقاب برگرفتن از چهره کریه رژیم طاغوتی موثر بوده است . 3 - عده نسبتا زیادی (67 درصد) از آزمودنی‌های این تحقیق برای مطالعه و خواندن کتاب‌های مرحوم دکتر شریعتی (قبل از انقلاب) حاضر به هر گونه مواجهه با خطر و فداکاری بوده‌اند. 4 - عده معتنابهی (79 درصد) از آزمودنی‌های این تحقیق نقش دکتر شریعتی را در ایجاد زمینه فکری برای بثمررسیدن انقلاب اسلامی به رهبری امام‌خمینی و موثرتر از دیگران (آیت‌الله طالقانی، استاد مطهری، آل احمد و ...) دانسته هرچند که دیگران را نیز در این امر خطیر سهیم دانسته‌اند. 5 - بنظر آزمودنی‌های این تحقیق سهم دکتر شریعتی در کل انقلاب بطور متوسط 22 درصد بوده است . 6 - عده معتنابهی از آزمودنی‌های این تحقیق کتابها "پدر و مادر ما متهمیم" (77 درصد)، "فاطمه فاطمه است " (73 درصد) و "آری این چنین بود برادر (70 درصد) را خوانده‌اند. 7 - آزمودنی‌های این تحقیق تقریبا" همه کتابهای دکتر را در یک ردیف دانسته و بطور پراکنده کتابهای دکتر شریعتی را انتخاب نموده‌اند و در عین حال کتاب اسلام‌شناسی (24 درصد) و پدر و مادر ما متهمیم (15 درصد) و فاطمه فاطمه است (14 درصد) را بر دیگر کتابهای دکتر شریعتی ترجیح داده‌اند. 8 - عقیده آزمودنی‌های این تحقیق در باره تاثیر کتابهای دکتر شریعتی در بوجودآوردن زمینه فکری این انقلاب پراکندگی نظرات آنها را در این باره میرساند. و دراین زمینه عده معدودی کتاب شهادت (5ˆ19 درصد) و "تشیع علوی و صفوی" (13 درصد) و اسلام‌شناسی (5ˆ12 درصد) را موثرترین دانسته‌اند.

چکیدهشریعتی و سروش دو تن از متفکران بسیار تاثیرگذار بر روند تحولات اندیشه در جامعه ایرانی در نیم قرن اخیر هستند که شناخت اندیشه سیاسی این دو، نیازمند آشنایی با فضای سیاسی و جریان تطور و شکل گیری اندیشه ی سیاسی آنان می باشد. این پژوهش با هدف مقایسه اندیشه سیاسی علی شریعتی و عبدالکریم سروش بر اساس الگوی چهاروجهی(مشاهده بحران، تشخیص علل بحران، راه حل شناسی و بازسازی ذهنی جامعه مطلوب) توماس اسپریگنز انجام شده است. نویسنده با استعانت از روش شناسی توماس اسپریگنزو با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درپی پاسخ به این سوال اصلی می باشد که «اندیشه سیاسی علی شریعتی و عبدالکریم سروش چه شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارد؟» هم چنین به این نکات نیز می پردازیم: علی شریعتی و عبدالکریم سروش بحران زمانه را چگونه مشاهده می کردند؟ ریشه های بحران را در چه می بینند و نظر آن ها چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارد؟ راه حل این دو متفکر برای حل بحران پیش آمده چیست؟ جامعه ی مطلوب مورد نظر آنان چه ویژگی هایی دارد؟در پاسخ به سوالات فوق، شریعتی و سروش جامعه ایران عصر خویش را دچار بحران عقب ماندگی مادی و معنوی می دانند که از این جهت نظرشان به هم شباهت دارند و با توجه به متفاوت بودن زمان زیست و نیز زمینه ها و سرچشمه های فکری و روش شناختی مختلف، در تشخیص علل، راه حل ها و ترسیم جامعه مطلوب به نتایج متمایزی رسیده اند. پس از مشاهده بحران عقب ماندگی جامعه عصر خویش، به متن تاریخ رفته تا علل به وجود آمدن چنین بحرانی را بررسی کنند که در این راستا شریعتی، الیناسیون فرهنگی و سرمایه داری را علت عقب ماندگی و سروش ایدئولوژیک بودن دین و حکومت را منشا عقب ماندن جامعه می دانند. واکاوی علل مشکلات در آرای آن ها منجر به اتخاذ راه حل های بازگشت به خویشتن اسلامی، پروتستانیسم اسلامی و ایدئولوژیک کردن دین از سوی شریعتی و ایجاد معرفت دینی بجای دین، تکثرگرایی و عقلانیت انتقادی دینی از سوی سروش گردید. آن ها در مرحله ى بعد جامعه ی آرمانی خود را ارائه می دهند که در این میان، شریعتی به جامعه ی توحیدی مبتنی بر اصل امت- امامت و سروش به یک مردم سالاری دینی مبتنی بر عقلانیت اشاره می کند..

بسمه تعالیدانشگاه آزاد اسلامی – واحد تهران مرکزیدانشکده : روانشناسی و علوم اجتماعی×××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××کد شناسایی پایان‌نامه : 10120619902003

اسلام‌خواهی و اسلام‌گرایی اجتماعی و سیاسی در دوره معاصر در هر دو حوزه و بستر فرهنگی خواص و عوام جامعه دچار فعل و انفعالات بسیار شده است. اما آنچه از دید این پژوهش مورد اهمیت بوده نوع سیاست‌ورزی روشنفکران است که با هدف معین و از روی قصد و نیت خاصی با تغییر یا ایجاد نگرش‌ها، رفتارها و روش‌ها در برخوردهای اجتماعی متن جامعه سعی در تحول در معنای زندگی دینی اینان دارد.در حالی که دین تبلیغ شده توسط علما و روشنفکران با مفاهیم انتزاعی سر و کار دارد دینی که در عرصه زندگی روزمره جریان دارد به تمامی درگیر با واقعیات عینی است. به این صورت آنچه در عالم واقع در جامعه جریان دارد تخریب و تحقیر منطق زندگی و دین روزمره مردم توسط خواص است در حالی که بسیاری از اخلاقیات، عواطف، ادراکات، کنش‌ها و واکنش‌ها، و اصول عملی تحت تاثیر ایمان و اعتقادات دینی و ضمن زندگی روزمره شکل می‌گیرد. به این ترتیب یکی از محورهای عمده فعالیت روشنفکران دینی برای آزاد کردن مردم از محدودیت‌های سنتی دینی، خرافه‌زدایی و معطوف کردن توجهات به ابعادی از دین بوده که مورد غفلت واقع شده‌اند. اما در راستای این وظیفه روشنفکری در تلاش برای گرفتن عنصر احساس و عاطفه، و عقلانی کردن و آگاهی‌بخشی به دین آنان، جوهره و اصالت این دین را می‌ستاند در عین اینکه چیزی را جایگزین آن نمی‌کند. و اینگونه است که شکاف میان این دو خوانش متفاوت از دین عمیق می‌گردد.بنابراین بر خلاف گرایش غالب امروزه روشنفکران که زندگی و دین روزانه مردم عادی را امری ثانویه، فرعی و غیراصیل می‌پندارند، باید با استفاده از نگرش عمل‌گرایانه و عقل‌گرایی حداقلی، پایگاهی معرفت‌شناسانه برای دین توده مردم در نظر گرفت و به این سان بازتولید اخلاقی و تجدید اصالت آن را در سطوح مختلف و مقاطع زمانی گوناگون تضمین و تقویت کرد.

پایان نامه حاضر از روش تطبیقی بهره می برد وجهت پاسخ به سوالات فوق، بر اساس چارچوب نظری به بررسی چهار شیوه ی تلاقی سیاست و انسان شناسی پرداخته شد. سپس طبق همین چهار شیوه به بررسی تاثیر انسان شناسی بر افکار سیاسی مطهری و شریعتی پرداخته شد

عدالت یک مفهوم اصلی در اندیشه سیاسی است . در طول تاریخ، یکی از اساسی‌ترین آمال انسان تحقق بخشیدن به این آرمان بوده است . از دیدگاه تاریخی و نظری مکاتب و اندیشه‌های گوناگون بشری و الهی، راه‌حلهای متفاوتی برای تبیین و استقرار عدالت ارائه کرده‌اند. موصوف عدالت در طول تاریخ دچار تغییر و تحول بوده است . در اندیشه قدیم، عدالت از آفرینش و دار وجود به انسان و مدینه تعمیم داده می‌شد. در اندیشه سیاسی جدید، عدالت به عنوان صفت اجتماع در اندیشه‌های سوسیالیستی و وصف رفتار انسان در اندیشه‌های لیبرال، مورد بحث قرار گرفت . برای تحقق عدالت ، در اندیشه سوسیالیستی تاکید بر برابری اقتصادی، و در لیبرالیسم، برابری سیاسی یا برابری در قدرت مورد توجه بوده است . نخبگان فکر و فرهنگی جهان اسلام در دوره جدید، واکنش‌های متفاوتی به تعبیرهای نوین عدالت نشان دادند. دکتر علی شریعتی و سید قطب با تاثیرپذیری از تبیین رادیکال یا سوسیالیستی عدالت به جمع آن با اسلام پرداختند. اعتقاد ما بر این می‌باشد که در آراء این دو اندیشمند مسلمان، عدالت دارای مفهوم کمابیش مشابهی بوده است . با این فرض به بررسی و مقایسه شباهت‌ها و تفاوت‌های برداشت آنها از عدالت پرداخته‌ایم. مهمترین تشابه این دو متفکر در تبیین مفهوم عدالت ، تاکید آنها بر توزیع عادلانه امکانات و ثروتها در جامعه یعنی "عدالت توزیعی" می‌باشد. علاوه بر این، در ابعادی مانند برابری در آزادی، برابری در مقابل قانون و برابری نژادی نیز مشابه بوده‌اند. از طرف دیگر، درحالی که دکتر شریعتی با رهیافتی علمی و جامعه شناسانه، تعریفی طبقاتی از عدالت به دست می‌دهد، سید قطب با رهیافتی متشرعانه و سنتی، عدالت را به عنوان برابری عام انسانی تعریف می‌کند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اهداف و روشهای تربیتی از دیدگاه دکتر علی شریعتی انجام گرفته است .روشاین پژوهش توصیفی است . سوال اصلی این است که: اهداف و روشهای تربیتی از دیدگاه دکترشریعتی کدامند؟ سوالات ویژه نیز در این تحقیق عبارتند از: 1-دیدگاه انسان شناسی دکتر شریعتی چیست؟ 2-اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با خدا از دیدگاه دکتر شریعتی چیست؟ 3- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با خود از دیدگاه دکتر شریعتی چیست؟ 4- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با مردم از دیدگاه دکتر شریعتی چیست؟ 5- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با طبیعت از دیدگاه دکتر شریعتی چیست؟ 6- روش های تربیتی از دیدگاه دکتر شریعتی چیست؟در فصل چهارم این سوالات در سه بخش پاسخ داده شد.دکتر شریعتی تربیت را بدون در نظر گرفتن شناخت انسان غیر ممکن میداند و برای پی بردن به آراء تربیتی اونیز باید ابتدا دیدگاه انسان شناسی او بررسی شود که در بخش اول از فصل چهارم مفصلاً به آن پرداخته شده است.در بخش دوم از این فصل به استنباط اهداف تربیتی از دیدگاه دکتر شریعتی پرداخته شده و در آن اهداف تربیتی را به چهار قسمت طبقه بندی کردیم، که شامل اهداف ویژه ی ما در این تحقیق نیز میشود .1- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با خدا: پرستش خدا ، تقرب به خدا. 2- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با خود: خود آگاهی ، خود سازی ، انسان شدن ، کرامت ، فلاح ، آزادی ، اخلاص وجودی، چیرگی روح خدایی در انسان ، سعادت در دنیا و آخرت. 3- اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با مردم، که خود بر چهار بعد است: الف) اقتصادی : عدالت اقتصادی ، تامین نیاز های مادی از طریق کار. ب) سیاسی : دادن حق انتخاب آزاد به مردم ،مبارزه ی سیاسی . ج)اجتماعی: عدالت اجتماعی ،احساس مسئولیت در قبال سرنوشت مردم.د) فرهنگی : بازگشت به ارزشهای پیشین در تربیت، حفظ هویت و فرهنگ ملی و اسلامی خویش (مبارزه با از خود بیگانگی )4-اهداف تربیتی در خصوص ارتباط انسان با طبیعت :شناسایی طبیعت و دستیابی به تکنو لوژی و صنعت.در بخش سوم از فصل چهارم به استنباط روش های تربیتی از دیدگاه دکتر شریعتی پرداخته شد و هشت روش از آثارایشان استنباط گردید.این روشها عبارتند از:روش سخنرانی ، روش تشبیه و تمثیل ، روش قصه گویی ، روش بحث و گفتگو ، روش الگو سازی ، روش مقایسه ای (مکاتب و فرهنگ غرب و شرق)، روش تفکر و تعقل ، روش توسل به خدا.

چکیده ندارد.

موضوع این تحقیق بررسیویژگی‌های حکومت دینی در اندیشه مرتضی مطهری و علی شریعتی است. درواقع در این رساله به دنبال پاسخ این سوال هستیم که: در آراء و اندیشه‌های مطهری و شریعتی در مورد حکومت اسلامی، چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد؟ آراء و اندیشه‌های این دو متفکر شیعی در مورد حکومت اسلامی، دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی است. هر دو تشکیل حکومت بر اساس اسلام به عنوان یک ایدئولوژی را ضروری می‌دانند و از آزادی سیاسی و حق انتخاب حمایت می‌کنند، اما آزادی به صورت غربی بر را نمی‌تابند. هر دو در زمان حضور امام معصوم، او را رهبر و جلودار و همه کاره امور می‌دانند. اما در زمان غیبت امام معصوم، شریعتی شخصی را که متعهد به ارزش‌های ایدئولوژی است و با رای اکثریت مردم انتخاب می‌شود، حاکم جامعه دانسته و انتقال قدرت از راه‌های کودتا و توارث را مشروع نمی‌داند. مطهری در عصر غیبت تئوری ولایت فقیه را مطرح می‌کند که به نظر او همان ادامه راه نبوت و امامت است. به نظر او ولی فقیه با حکم امام معصوم به صورت عام معرفی‌شود، پس می‌توان گفت که خداوند هم به نوعی در این معرفی سهم دارد. ولی فقیه اگر چه توسط مردم و برای مدت موقت انتخاب می‌شود، اما مشروعیت او یک امر دینی و شرعی است و انتخاب مردم تنها به او قدرت اجرایی می‌دهد. شریعتی دموکراسی را نفی نمی‌کند اما بانوع غربی آن مخالف است. دموکراسی در اندیشه مطهری اگر چه جایگاهی ندارد اما آن را با قوانین اسلام در تضاد صد در صدی هم نمی‌بیند. امروزه اگر چه در نظام جمهوری اسلامی ایران تا حدودی افکار و اندیشه‌های مطهری و هم‌فکرانش حاکم است، اما استفاده از افکار کسانی مانند شریعتی هم در برخی موارد چالش برانگیز نبوده بلکه به استحکام نظام اسلامی کمک شایانی خواهد کرد.

چکیده:ماهیت انسان در مکتب اگزیستانسیالیسم در اثر انتخاب آزاد و آگاه او تحقق می یابد.انسان هستی را جولانگه خویش می داند و بر اساس انتخاب آگاه و آزادانه ی خود خالق سر نوشت خویش است و همین باعث شور و نشاط و کمال زندگیش می شود .در آثار علی شریعتیتأکید فراوانی بر مسأله انسان و مسائل و موضوعات مرتبط با آن شده است و به همین دلیلمملو ازمولفه هایاگزیستانسیالیستی است. علی شریعتی از طریقشخصیت پردازی الگوهای شاخصاسلام مانندحضرت علی (ع)،فاطمه (س)، امام حسین (ع)،حضرت زینب (س)،ابوذر و حر، نقش ویژه ای در معرفی مفاهیم بلند اسلامی دارد.کی یر که گور مسیحینیز با بررسی شخصیتی چون حضرت ابراهیم (ع) ، در تلاش است تا مومن حقیقی را معرفی کند.با وجودی که هر دوی آنها بر عنصر اختیار انسان تأکید دارند، کی یر که گور ،طبق آموزه ی گناه اولیهدر مسیحیت و نجات بخش بودن مسیح موعود معتقداست که گناه بشر ازلی است و در همه ی فرزندان آدم به ارث رسیده اما شریعتی معتقد است هر انسانی مسول سرنوشت خویش است و هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی کشد . شریعتی قائل به وجود آفریدگاری مطلق برای هستی است در حالی که سارتر اعتقاد به دینداری را با اختیار انسان در تنافی می داند و معتقد استبشر در این جهان به خود وانهاده شده است. اگزیستانسیالیست دینی با بینشی عرفانی که به جهان وهستی دارد باعث می شود انسان از احساس پوچی رها شود و احساس هدفمندی نماید و در جهت کمال که همان رسیدن به بی نهایت است گام بردارد. در حالی که اگزیستانسیالیست غیر دینی با وجود همه ی ارزشی که برای انسان قائل است اما نمی توانند برای سرنوشت نهایی بشر آینده ی دلخوش کننده ،امید بخش و هدفداری را پیش بینی کند و در نتیجه انسان به نوعی سر خوردگی ،پوچی و سر گردانی دچار می شود . کلیدواژه ها:شریعتی،مولفه های اگزیستانسیالیستی ،آزادی،اندیشه ی دینی،کی یر که گور ،سارتر