جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اسلام گرایی یکی از اثرگذارترین پدیده های معاصر به شمار می آید که برخی از مهمترین رویدادهای سیاسی و اجتماعی منطقه خاورمیانه را رقم زده و نقطه کانونی تحقیقات متعددی بوده است. استدلال مقاله حاضر آن است که درک عمیق تر این پدیده پیچیده و پویا مستلزم تلقی اسلام گرایی به عنوان مفهومی میان رشته ای است؛ یعنی مفهومی مهاجر که در مرز رشته های گوناگون علوم انسانی و اجتماعی می ایستد و امکان بررسی آن در چارچوب یک رشته یا رهیافت خاص ممکن نیست. این تلقی سبب می شود فهمی میان رشته ای از این پدیده به دست آید؛ چه آنکه ابعاد مختلف این پدیده از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار می گیرد و از ساده سازی یا تقلیل گرایی در تحلیل اجتناب می شود. برای دوری از انتقاداتی که در زمینه نفی روش یا رد تخصص گرایی برآمده از رشته ها بر مطالعات میان رشته ای وارد شده است و همچنین عدم انجام مطالعه ای چندرشته ای، سازماندهی و کامیابی پژوهشی با این رویکرد در گرو تعامل و گفتگوی انتقادی میان حوزه های گوناگون علوم انسانی و اجتماعی است. از این رو مطالعه اسلام گرایی در تلاقی یافته ها و تجارب دانش ها و رهیافت های گوناگون قرار می گیرد و اختلافات و تناقضات میان آنها نیز، نه نفی، که از طریق گفتگوی انتقادی مقایسه می شود. از این امر که می توان با عنوان پیوند از آن نام برد و نگاه فرایندی بر آن حاکم است، حدود و ویژگی های رشته ها و رهیافت های مختلف حفظ می شود، اما محدودیت های ناشی از وضعیت درون نگر آنها جای خود را به انعطاف پذیری می دهد. هدف نهایی مقاله آن است که نشان دهد بررسی پدیده اسلام گرایی بدون توجه به این گونه تلقی، به لحاظ علمی، نه ممکن است و نه مطلوب.

فتح الله گولن یکی از برجسته ترین و موثرترین تجددگرایان دینی معاصر در ترکیه و جهان اسلام است. وی از راه بازاندیشی در مبانی اجتماعی فرهنگی دین اسلام، به گفتمانی هویت پایه دست یافته و آنرا با شبکه جنبش خود در بسیاری از نقاط جهان گسترش داده است. از گفتمان گولن با عناوینی همچون اسلامگرایی فرهنگی، اسلامگرایی مدنی، اسلامگرایی آموزشی و... یاد می شود. این پژوهش به دنبال واکاوی سامانه نشانه شناختی و مبانی گفتمانی این جنبش و نسبت یابی میان آن و گفتمان اسلام سیاسی عمل گرای حزب عدالت و توسعه و گروه هایی همانند اخوان المسلمین است. مدعای نوشتار این است که جنبش گولن، نهضتی استوار بر خوانشی فرهنگی هویتی از اسلام، در تضاد با گفتمان سیاسی سنتی، اسلا مگرایی سلفی و رادیکال بنیادگرا، و مبتنی بر ارکانی چون هویت، شریعت حداقلی، دموکراسی، رواداری، سکولاریسم، مدنیت و آموزش، هزمت (خدمت)، گفت وگوی بین فرهنگی و بین الادیانی و... است. چارچوب نظری جستار، استوار بر نظریه تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف است که با دقایقی از خوانش تئون فندایک و روث وداک تقویت شده است. در این شیوه میان نظام نشانگانی و معنایی متن و ساختارها و زمینه های سیاسی اجتماعی ارتباط برقرار شده؛ روندهای ذهنی و عینی ساخت معنا و انتساب دال، مدلول و مصادیق در سامانه مفصل بندی تبیین می شود.

ترجمه ماشینی: اسلام مدنی داستان اسلام و دموکراتیک شدن در اندونزی، بزرگترین ملت مسلمان جهان را روایت می کند. با به چالش کشیدن کلیشه های اسلام به عنوان مخالف دموکراسی، این مطالعه در مورد شجاعت و اصلاحات در مواجهه با ترور دولتی، امکاناتی را برای دموکراسی در جهان اسلام و فراتر از آن مطرح می کند. اندونزی دموکراتیک در اوایل دهه 1950 و با سوابق غنی برای مدارا و مدنیت، تسلیم خشونت شد. در سال 1965، احزاب مسلمان به قتل عام نیم میلیون کمونیست کشیده شدند. پس از این خونریزی، یک رژیم نظم نوین به قدرت رسید که نیروهای دموکراتیک را سرکوب کرد و کنترل های دیکتاتوری را که برای چندین دهه ادامه داشت، برقرار کرد. با این حال، از میان این گرداب خشونت، که توسط دولت سرکوب شد و توسط مسلمانان محافظه‌کار محکوم شد، یک جنبش دموکراسی اسلامی پدید آمد، تقویت شد و نقش اصلی را در سرنگونی رژیم سوهارتو در سال 1998 ایفا کرد. در سال 1999، عبدالرحمن وحید رهبر مسلمانان به عنوان رئیس جمهور یک دولت اصلاح طلب و غیرنظامی انتخاب شد. رابرت هفنر در توضیح چگونگی این دستاورد، بر اهمیت نهادهای مدنی و مدنیت عمومی تأکید می کند، اما استدلال می کند که نه دموکراسی و نه جامعه مدنی بدون یک دولت متمدن امکان پذیر نیست. او در برابر تصویری که از اسلام به‌عنوان ذاتاً ضدکثرت‌گرا و غیردموکراتیک به تصویر می‌کشد، نشان می‌دهد که جنبش اصلاحات اسلامی اندونزی هدف یک دولت اسلامی را رد کرد، حمایت مذهبی مذهبی را بسیج کرد، حقوق زنان را ترویج کرد و از آرمان‌های دموکراتیک دفاع کرد. این کار به‌طور گسترده میان رشته‌ای و به موقع، آگاهی ما را از تکثرگرایی ضروری دموکراسی افزایش می‌دهد و اندونزی را در مرکز تلاش‌های ما برای درک اینکه چه چیزی باعث کارکرد دموکراسی می‌شود، قرار می‌دهد.

اسلام سیاسی به عنوان یکی از مهمترین جریان های سیاسی تاثیرات مهمی بر سراسر جهان و به ویژه کشورهای اسلامی داشته است. در این مقاله نویسنده تلاش می کند تا با بررسی زمینه های پیدایش مفهوم اسلام سیاسی به عنوان مقوله ای مفهومی به بررسی آرا و اندیشه های سه متفکر تاثیر گذار در این حوزه بپردازد. البته این به معنای تاکید بر همسانی اندیشه های این سه متفکر نیست بلکه تلاشی است برای نشان دادن برخی از وجود اولیه ای که امکان نظری و عملی اسلام سیاسی را فراهم کردند