جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در پایان نامه حاضر مبانی قرآنی افکار اصلاح گرایانه امام خمینی و سید جمال الدین اسدآبادی به طور تطبیقی بررسی شده و شامل این موضوعات است: شرح زندگی امام خمینی و سید جمال، رابطه دین و اصلاح، مقاصد دعوت در قرآن، دین و قرائت های دینی از دیدگاه امام خمینی و سید جمال، مبانی قرآنی اندیشه امام خمینی و اندیشه های اصلاح گرایانه سید جمال.

تهذیب نفس یکی از اموری است که در اسلام بر آن تاکید فراوانی شده و از ابعاد گوناگونی برخوردار است، یکی از مهمترین ابعاد آن که در این پایان نامه بدان اهتمام ورزیده شده است، ضبط و مهار ذهن است که تأثیر بسزایی در کنترل اعضا و جوارح و دوری از گناه و پیراستگی از رذائل نفسانی دارد. به نظر می‌رسد درصد بالایی از رفتارهای انسان از افکار و خواطری که در ذهن او پدید آمده سرچشمه می‌گیرد. از این رو اگر انسان بر واردات ذهنی خود کنترل داشته باشد، در جهت اصلاح رفتارهای خویش از توان بالایی برخوردار خواهد شد و به دنبال اصلاح رفتار، فضایل اخلاقی بیشتری در خود ایجاد کرده و در تهذیب نفس توفیق خواهد یافت. بدیهی است عدم تسلط بر خطورات ذهنی می‌تواند زمینه ریشه دواندن رذایل اخلاقی را در وجود انسان فراهم آورد.در این نوشتار با استناد به آیات و روایات به دنبال شناخت انواع واردات ذهنی هستیم. بر این اساس و با استفاده از سخنان اندیشمندان اسلامی میتوان واردات ذهنی انسان را شامل تفکرات، خطورات، تخیلات و توهمات دانست. و با توجه به اینکه شیطان میتواند در این واردات ذهنی نفوذ کند بنابراین با شناختن راه‌های نفوذ شیطان و وساوس شیطانی امکان کنترل این واردات ذهنی فراهم میآید و راه ورود افکار نورانی و پسندیده و الهامات ربانی که ازجانب فرشتگان الهی القاء میشود، هموار خواهد گردید. در راستای این مهمبه راه‌ها، موانع و ثمرات ضبط و مهار ذهن و عواقب عدم ضبط و مهار ذهن نیز خواهیم پرداخت. و در انتها به این نتیجه خواهیم رسیدکه برای ضبط و مهار ذهن راهی جز جلوگیری از تصرفات شیطان در نیروی وهم و خیال وجود ندارد و مهمترین راه‌ نیل به این مقصود، تقویت راههای ارتباطی انسان با خدا میباشد.

امروزه در روان شناسى، توانایى خویشتن در غلبه بر رفتارها، افکار، هیجانات، و تکانه هاى ناخواسته در قالب مفهومى به نام «خودمهارگرى» نمود یافته است. خودمهارگرى شرایط دستیابى به اهدافى را که افراد براى خود تعیین نموده و با قواعد و معیارهاى اجتماعى مطابق است فراهم مى نماید. هدف این مقاله، تبیین چگونگى تأثیر آموزه هاى دینى در خودمهارگرى در میان افرادى است که به هویت دینى دست یافته اند. هویت دینى از یک سو، به ویژگى هاى مشترک در میان پیروان یک دین اشاره داشته و از سوى دیگر، به تمایز دین داران نسبت به دیگر گروه هاى غیردینى توجه دارد. روش پژوهش، توصیفى تحلیلى بوده و محقق با بررسى، دسته بندى، و تحلیل آموزه هاى اسلامى در زمینه مهار خویشتن به یافته هاى ذیل دست یافته است: دین اسلام براى افرادى که هویت دینى را پذیرفته اند، با چهار شیوه، شرایط ارتقاى خودمهارگرى را فراهم مى نماید که عبارتند از: ارائه اهداف و معیارها، تعیین مصادیق مهار، ایجاد انگیزه مهار، و نظارتگرى بر رفتارها.

بمنظور بررسی تاثیر افکار دکتر علی شریعتی بر روی دانشجویان دانشگاه شیراز، پس از مطالعه کتابهای وی و انجام یک مطالعه مقدماتی، از عده‌ای که دانشجویان خواسته شد که نظرات و عقاید خود را در باره دکتر علی شریعتی بیان کنند. براساس این بررسی و مطالعه پرسشنامه‌ای تنظیم و همراه با سئوالاتی در مورد خصوصیات شخصی و خانوادگی دانشجویان برای 500 نفر از دانشجویان دانشکده‌های مختلف دانشگاه شیراز که بطور تصادفی انتخاب شده بودند فرستاده شد. از پرسشنامه‌های فرستاده شده 200 پرسشنامه تکمیل و عودت داده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که : 1 - 95 درصد از کل دانشجویان شرکت کننده در این تحقیق با آثار دکتر علی شریعتی آشنا بودند. 2 - کتابهای دکتر شریعتی در ایجاد احساس مسئولیت در برابر انقلاب ، تزکیه نفس و خودسازی، نظم منطقی در بحثها، افزایش سطح آگاهی و انتقال آنها بدیگران، گرایش به اسلام و درک فهم کامل اسلام راستین، و نقاب برگرفتن از چهره کریه رژیم طاغوتی موثر بوده است . 3 - عده نسبتا زیادی (67 درصد) از آزمودنی‌های این تحقیق برای مطالعه و خواندن کتاب‌های مرحوم دکتر شریعتی (قبل از انقلاب) حاضر به هر گونه مواجهه با خطر و فداکاری بوده‌اند. 4 - عده معتنابهی (79 درصد) از آزمودنی‌های این تحقیق نقش دکتر شریعتی را در ایجاد زمینه فکری برای بثمررسیدن انقلاب اسلامی به رهبری امام‌خمینی و موثرتر از دیگران (آیت‌الله طالقانی، استاد مطهری، آل احمد و ...) دانسته هرچند که دیگران را نیز در این امر خطیر سهیم دانسته‌اند. 5 - بنظر آزمودنی‌های این تحقیق سهم دکتر شریعتی در کل انقلاب بطور متوسط 22 درصد بوده است . 6 - عده معتنابهی از آزمودنی‌های این تحقیق کتابها "پدر و مادر ما متهمیم" (77 درصد)، "فاطمه فاطمه است " (73 درصد) و "آری این چنین بود برادر (70 درصد) را خوانده‌اند. 7 - آزمودنی‌های این تحقیق تقریبا" همه کتابهای دکتر را در یک ردیف دانسته و بطور پراکنده کتابهای دکتر شریعتی را انتخاب نموده‌اند و در عین حال کتاب اسلام‌شناسی (24 درصد) و پدر و مادر ما متهمیم (15 درصد) و فاطمه فاطمه است (14 درصد) را بر دیگر کتابهای دکتر شریعتی ترجیح داده‌اند. 8 - عقیده آزمودنی‌های این تحقیق در باره تاثیر کتابهای دکتر شریعتی در بوجودآوردن زمینه فکری این انقلاب پراکندگی نظرات آنها را در این باره میرساند. و دراین زمینه عده معدودی کتاب شهادت (5ˆ19 درصد) و "تشیع علوی و صفوی" (13 درصد) و اسلام‌شناسی (5ˆ12 درصد) را موثرترین دانسته‌اند.