جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسائلی که در طول تاریخ تفکر بشر هیچ گاه دامن وی را رها نکرده و پیوسته موجب به وجود آمدن نزاع‌ها و جدال‌ها فراوان شده است مسئله حدوث و قدم عالم است در این مقاله سعی شده است به مسئله حدوث و قدم از نگاه متکلمان و فیلسوفان پرداخته شود و بعد از آن نگاه امام علیه السلام در این مسئله مورد بررسی قرار گیرد که آن حضرت به عنوان درایای علم و دانش آیا جهان آفرینش را قدیم می‌دانند یا حادث و اینکه بیشتر مسائل نهج البلاغه حالت سلبی دارد به عنوان مثال با سلب قدیم بودن از جهان به حادث بودن عالم پی برده می‌شود

سجده بر زمین که مصداق بارز آن سجده بر تربت سیدالشهدا} در نماز است. از سوی اهل سنت مورد اشکال واقع شده و شیعیان برای این عمل در معرض اتهام قرار گرفته‌اند. این شبهه در حالی است که بر اساس منابع معتبر حدیثی و تاریخی شیعه و اهل سنت، پیامبر اسلام, بر زمین سجده می‌کرده و مسلمانان را از سجده کردن بر پارچه و غیر زمین در نماز منع کرده است. هم‌چنین سجده بر خاک و زمین پاک سیره و رفتار عملی صحابه پیامبر, در عصر رسول‌الله, و بعد از رحلت وی, بوده است. این پژوهش درصدد است به این شبهه به‌صورت مبسوط و مستدل پاسخ داده و سیره پیامبر, و صحابه را در مورد سجده بر زمین به اثبات برساند.

ریچارد رورتی؛ فیلسوف معاصر آمریکایی, محور فلسفه خود را چالش و ستیز با سنت فلسفی غرب که به زعم او فلسفه‌ای معرفت‌شناسی محور است. قرار داده است. به باور او نظریه بازنمایی» محور چنین فلسفه‌ای است و رورتی با یک رویکرد پراگماتیسمی به رد و طعن این تئوری می‌پردازد. به زعم وی، دکارت اولین کسی بود که در دوران مدرن با مطرح کردن مسئله ذهن /عین، یک فلسفه معرفت‌شناسی محور را بنیان نهاد. فیلسوفان پس از او عمدتا تحت تاثیر ویء مسئله ذهن/ عین و متعاقبا تئوری بازنمایی را اساس فلسفه خود قرار داده‌اند. رورتی با تاثیرپذیری از فیلسوفانی چون ویتگنشتاین» هایدگر و دیویی بر آن است که مسئله ذهن را به کلی باید از فلسفه کنار گذاشت. رورتی در تقابل با سنت فلسفی غرب که بر پایه معرفت‌شناسی بنیان نهاده شده است. از نوع دیگری از فلسفه تحت نام فلسفه پرورش‌گر سخن می‌گوید. فلسفه‌ای که به زعم وی اسیر و دربند تئوری بازنمایی نیست.

سکولاریسم یکی از مهم‌ترین پدیده‌های غرب است و معمولا در تقابل با دین مطرح می‌شود. در رویکرد فقهی به دین روابط محکمی بین فقه و دنی وجود دارد این در حالی است که در تفکر سکولاری ارتباط مسائل اجتماعی با دین حذف می‌شود که این نشان از وجود تعارضاتی میان آنها است در سیر پیشرفت این مقاله ابتدا به بررسی الفاظی همچون فقه و سکولاریسم پرداخته می‌شود تا اجمالا با آنها اشنا شده و پس از آن مبانی سکولاریسم و اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت اختلافات و تعارضات میان فقه و سکولاریسم بیان خواهد شد.

مسئله معاد خصوصا معاد جسمانی در تفکرات فلسفی، از دیرباز جایگاه ویژه‌ای داشته است. از سویی نیز التزام به عقل و نقل، موضع‌گیری‌های مختلفی را در پی داشته است. از این میان صدرالمتالهین شیرازی با شیوه خاص فلسفی و استدلال‌های عقلی خویش تلاش کرده است، معاد جسمانی را به نحوی تبیین کند که هم با نصوص و ظواهر قرآن و حدیث سازگار باشد و هم شبهات عقلی وارد بر آن را حل کند و ضمنا خلا توجیه فلسفی و عقلانی معاد جسمانی را نیز مرتفع سازد. یکی از اصول مطرح در نظریه معادجسمانی ملاصدرا، اصالت وجود می‌باشد. مسائل این امر اصیل مانند تشخص، حرکت جوهری و تشکیک همگی از احکام وجود هستند که نقش اساسی در تبیین کیفیت معاد جسمانی مورد نظر وی دارد، لذا این اصل به منزله پایه و رکن اساسی برای این اصول می‌باشد به طوری‌که تا به این اصل (اصالت وجود) معتقد نباشیم، نوبت به مطرح شدن اصول بعدی نخواهد رسید و اینجاست که به اهمیت این اصل پی‌می‌بریم. این نوشته نگاهی به جایگاه اصالت وجود در نظریه معاد جسمانی صدرالمتالهین دارد.

مسئله سهو النبی از جمله مسائل اختلافی میان فرق و مذاهب اسلامی بوده و هر گروه با استناد به آیات روایات و دلایل عقلی به قبول و یا رد آن پرداختهاند در این میان بین متکلمین اهل سنت و شیعه اختلاف اساسی تر و بین بعضی از علمای شیعه از جمله بین مرحوم شیخ صدوق (ره) و مرحوم شیخ مفید (ره) به صورت ظاهری و جزئی تر اختلاف دیدگاه دیده می‌شود. در این مقاله نظر این دو عالم بزرگ شیعی درباره این مسئله با استفاده از روش کتابخانهای جمع آوری و به صورت تطبیقی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است در مجموع یافته‌ها حاکی از آن است که محروم صدوق مثل مرحوم فید قائل به سهو النبی نبوده و تنها به اسهاء النبی قائل است که در نهایت با نگاه دقیق تر و با ملاحظه قرائن و شواهد موجود اختلاف آن دو در حد اختلاف در تعبیر باقی می‌ماند.

برهان نظم، از قدیمی‌ترین براهینی است که برای اثبات وجود خدا اقامه شده است و سابقۀ آن در زمان فیلسوفان رواقی بر می‌گردد. از برهان نظم تقریرات مختلفی ارائه شده است. ویلیام پیلی، نظام جهان را به ساعت مچی تشبیه کرده و هیوم گفته است، این دستگاهی عظیم جهانی که حیرت انگیز طراحی شده است، این تنظیم و طرح معلول ها نشان از ناظم و طراح است وانگهی آن چه ما در اطراف خود می‌بینیم، هیچ طرح انسانی، بدون طراح نیست اعم از خانه و وسایل... . در قرآن کریم، دهها آیه را می‌توان یافت که از آن برای نظم جهان و طبیعت سخن گفته شده است. برهان نظم، نشان واضحی از وجود خالق متعال است ولی با آن هم، کسانی پیدا شدند، دلالت نظم را بر وجود خداوند، نقد کردند. هیوم گفته است، اولا جهان منحصر به فرد است و ثانیا تشبیه آن به مصنوعات انسانی که دارای صانع است، بر اساس تمثیل است و تمثیل نمی‌تواند ثابت کند که این نظم و تدبیر، طراح و مدبری دارد. از طرفی برفرض قبول وجود خالق، شرور و آفات، حکمت و عدالت و قدرت مطلقه ی خدا را زیر سئوال می‌برد. سوئین برن از جمله فیلسوفانی است که از اشکالات هیوم جواب داده است.

در این مقاله به برخی از روایاتی که در شأن و مناقب امام علی بن ابی طالب} در منابع معتبر اهل سنّت مانند صحاح ستّه آمده، از جمله: حدیث «یوم الدّار»، حدیث غدیر و حدیث منزلت و ... را مورد بررسی قرار می دهیم. صحاح ستّه عنوان سرآمد کتب حدیثی اهل سنّت است که در نزد آنان پس از قرآن کریم، مهم ترین منابع دینی آنان به شمار می آید. دو عنوان از این کتاب ها، صحیح و بقیه عنوان سُنن است؛ اما به همة آنها تسامحاً صحاح می گویند. هر چند در برخی موارد از کتاب های دیگر اهل سنّت نیز استفاده شده است. اگرچه در این کتاب ها تمام فضایل حضرت علی} آورده نشده است، ولی در مواردی که اشاره دارد، آن چنان فضایل حضرت می درخشد که گویا دریایی از فضایل در آن نهفته است و احتیاج به شناگر ماهر دارد که از آن دریا بهرة لازم را ببرد.

وصیت از سنت‌های مؤکد اسلام است که گاه به اقتضای شرایط حتی شکل وجوب به خود می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین مباحثی که درباره صدر اسلام مورد اختلاف مسلمانان است، وصایت امام علی} می‌باشد. وصایتی که در امت‌های پیشین نیز بوده است. چنین وصیتی درباره اولیای الهی معنایی ویژه می‌یابد که همان خلافت و حکومت بعد از پیامبران می‌باشد. با مراجعه به منابع حدیثی اهل سنت به‌ویژه صحیح بخاری و صحیح مسلم می‌توانیم به درکی اجمالی از وصایت امام علی} برسیم که قاعدتاً بایستی موردقبول اهل سنت هم باشد. بنا به روایاتی که در صحاح سته آمده است، در بدو و ظاهر امر پیامبر, مطلقاً وصیتی ننموده‌اند؛ اما با بررسی دقیق‌تر روایات معتبر صحیحین، وصایت امیرمؤمنان علی} برخلاف ادعای اهل سنت، اثبات می‌شود و بالاتر اینکه تعدادی از صحابه و نزدیکان پیامبر,، به‌عمد تلاش برای منع پیامبر, از وصیت و مخدوش کردن وصایت امام} داشته‌اند.

این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین کارکرد دین در مورد تاثیر عبادت در سعادت دنیوی از دیدگاه ابن‌سینا و علامه طباطبایی رحمه الله می‌پردازد. بعد از تعریف عبادت. سعادت و دنیاء آثار عبادت بر انسان را مورد بررسی قرار داده و در انتها نظریه ابن‌سینا و علامه طباطبایی رحمه الله در مسئله تاثیر عبادت بر سعادت دنیوی تبیین شده است. علامه طباطبایی رحمه الله تاثیر عبادت را در خوشبختی دنیایی و دستیابی به حاجت‌های دنیوی, ایجاد بداء تبدیل نقمت‌های دنیایی به نعمت‌ها و ایجاد احساس رضایتمندی می‌داندء ولی ابن‌سینا تاثیر سعادت را منحصر در آخرت می‌بیند.