جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوع مواجهه مسلمانان با ابعاد دین متفاوت است نوع مواجهه و میزان پایبندی مسلمین به دین اسلام گویای سبک دین داری مسلمین است در این تحقیق با دوگونه اصلی دین داری کامل و نافص مواجه هستیمدر دینداری ناقص با سبک هایی از دینداری همانند دین داری ولایت گریزی، دین داری منافقانه، دینداری ابزاری شامل دین داری های گزینشی، نوآورانه،اضطراری و دنیاطلبانهو دین داری جاهلانه شامل دینداری افراطی،متحجرانه و خوارجمی باشد.

خانواده مهمترین نهاد اجتماعی در جوامع انسانی است که تکوین و پرورش شخصیت افراد در آن شکل می‌گیرد. علی‌رغم جایگاه مهم خانواده و زندگی زناشویی، داده‌های آماری حکایت از افزایش روزمره‌ی فروپاشی این پیوند انسانی دارد. شکی نیست که نگرش مذهبی می‌تواند در ارتباط زناشویی موثر باشد، زیرا مذهب شامل رهنمودهایی برای زندگی و ارائه‌دهنده‌ی سامانه‌ی باورها و ارزش‌ها است که این ویژگی‌ها می‌توانند زندگی زناشویی را متأثر سازند. بنابراین باتوجه به افزایش روزافزون آمار طلاق در ایران و به طور خاص در قم، و نیز با توجه به تأثیر دین بر زندگی خانوادگی، درصدد آن برآمدیم تا رابطه‌ی دینداری با نگرش زوجین به طلاق را در بین کارمندان دانشگاه‌های دولتی شهر قم، مورد بررسی قرار دهیم. از روش پیمایش جهت جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. نمونه 160 نفر از کارمندان دانشگاه‌های دولتی بوده‌اند که با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی بین کارمندان توزیع شده است.مهم‌ترین نتایج تحقیق حاکی از آن است که متغیرهای مستقل اصلی، با متغیر وابسته(نگرش به طلاق) رابطه‌ی معنادار دارند؛ به این صورت که با افزایش میزان دینداری و نیز با بالارفتن سطح کارکرد خانواده، نگرش به مطلوبیت طلاق در سطح پایین‌تر و با قوت یافتن گرایش‌های دینی، نگرش به مطلوبیت طلاق در سطح بالاتر قرار می‌گیرد. در بین متغیرهای زمینه‌ای، متغیر گرایش‌های دینی با مدت اقامت در قم رابطه‌ی معنادار و مستقیم و با متغیر میزان تحصیلات رابطه‌ی معنادار دارد. همچنین متغیر نگرش به طلاق از بین متغیرهای زمینه‌ای، با متغیر میزان درآمد رابطه‌ی معنادار و مستقیم دارد. در مجموع، نتایج نشان می‌دهد متغیرهای مستقل اصلی تحقیق تقریباً 27 درصد از واریانس نگرش به طلاق را تبین می‌کنند. از بین متغیرهای مستقل، متغیر میزان دینداری و از بین ابعاد متغیر میزان دینداری، بعد پیامدی بیشترین تأثیر را روی متغیر وابسته داشته‌است، به‌طوری‌که بعد پیامدی به‌تنهایی، حدوداً 25 درصد از واریانس نگرش به طلاق را تبیین می‌کنند.

دین در همه جوامع بشری خصوصاً جامعه ما، عنصری بسیار مهم و تاثیر گذار در زندگی فردی و اجتماعی است. از اینرو افراد، نهادها و مؤسسات دولتی و غیردولتی بسیاری وظیفه خود را ترویج و اشاعه دینداری تعریف کرده اند. اما رشد دینداری در جامعه نه تنها مطلوب نبوده بلکه کمی نگران کننده است. علت چیست ؟ یکی از علل اساسی، عدم آگاهی و بی توجهی به مجموعه عوامل مؤثر بر دینداری و تمرکز نادرست بر برخی عوامل خاص و اتفاقاً کم اثر می باشد. هدف از پژوهش حاضر کشف عوامل تاثیرگذار بر دینداری، استخراج شواهد و قرائن اثرگذاری هر عامل و کشف انواع تاثیرات این عوامل است. این تحقیق از بررسی اسنادی منابع روانشناسی دین و متون اصیل اسلامی به روش توصیفی _ تحلیلیاستخراج شده است. نتیجه پژوهش این است که عوامل زیست شناختی، محیطی، اجتماعی، شخصیتی و غیبی به طرق گوناگون بر دینداری اثر گذاشته و موجب قوت یا ضعف آن می شوند. بر شناخت مجموعه این عوامل آثار بسیاری مترتب خواهد بود؛ آگاهی از ضعفها و نواقص دینداری در قشرهای مختلف جامعه و ریشه های آن، آمادگی جهت فراهم سازی بسترهای لازم برای دینداری و شناخت آسیب های تبلیغات دینی رایج و چگونگی بهینه نمودن آنها، از این جمله اند .

این پژوهش پژوهشی بنیادی است که هدف آن شناخت رابطهٔ بین دین‌داری و سلامت روان در شهرستان سقز است. باتوجه‌به اینکه جامعهٔ ما جامعه‌ای دینی است و شناخت دین‌داری و رابطهٔ آن با جنبه‌های گوناگون زندگی، از جمله سلامت روان ازلحاظ آسیب‌شناسی اهمیت دارد، این تحقیق می‌تواند در کمک به جوانان مؤثر باشد. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش عبارت‌اند از: پرسش‌نامهٔ دین‌داری و پرسش‌نامهٔ سلامت روان. در این پژوهش داده‌های به‌دست‌آمده به‌وسیلهٔ روش‌های آمار توصیفی، ضریب همبستگی و ... تجزیه و تحلیل شد. روش‌های آماری نشان دادند که بین متغیرهای پیش‌بینی و ملاک استفاده‌شده رابطه وجود دارد. همچنین، نتایج نشان دادند که رابطه‌های معناداری بین دین‌داری و اختلال‌های روانی وجود دارد. علاوه‌براین، نتایج تحلیل نشان دادند که بُعد اعتقادی و آیینی دین‌داری، بیشترین نقش را در تعیین اختلال‌های روانی دارند.

موضوع اخلاق از مباحث مهم اجتماعی است که در تنظیم روابط انسانی اهمیت اساسی داشته و پشتوانه نظم اجتماعی در جامعه است. از طرفی دین و دینداری، به عنوان منبعی برای حفظ شئونات اخلاقی در جامعه شناخته می شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین انواع دینداری و میزان پایبندی به اخلاق عام است. برای بررسی انواع دینداری، گونه شناسی جان هیک از دینداری مورد توجه قرار گرفت که سه نوع کثرت گرا، شمول گرا و انحصارگرا در آن مطرح است. برای سنجش اخلاق عام، یازده ارزش اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته و برای سنجیدن میزان دینداری نیز از پرسشنامه گلاک و استارک استفاده شده است. روش تحقیق، پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده است. جمعیت آماری این تحقیق 6927 نفر از دانشجویان دانشگاه کاشان بوده و حجم نمونه با فرمول نمونه گیری کوکران 364 نفر برآورد شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد؛ میزان همبستگی نوع دینداری و پایبندی به اخلاق عام 12/. بوده است. به عبارتی نوع دینداری کثرت گرا با کنترل متغیر میزان دینداری، با پایبندی به اخلاق عام رابطه مثبت و ضعیف داشته و باعث افزایش آن شده و از طرف دیگر انحصارگرایان نسبت به شمول گرایان و کثرت گرایان پایبندی کمتری به اخلاق عام داشته اند. همچنین همبستگی میزان دینداری و پایبندی به اخلاق عام 27/. بوده است. همبستگی بین هریک از ابعاد دینداری با پایبندی به اخلاق عام نیز مثبت و ضعیف بوده و تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند.

این تحقیق بر این باور است که قرآن و روایات فریقین در تبیین رابطه تعقل و دینداری تقابلی نداشته، پیام آنها به صورت کلی بر یکدیگر منطبق است و تمام آنها دینداری مطلوب را منحصر در «دینداری خردورزانه» می دانند که در آن لازم است «عواطف، رفتارها و خلقیات» دیندار، تماما از نظام خردورزی نشات گیرند. در همین راستا راهکار عملی برای وصول به «دینداری خردورزانه» نیز از قرآن و روایات فریقین استخراج گردیده، تشریح شده و مقایسه می شود.

چکیدهحقیقت و گوهر دینداری چیست؟ چه نحوه‌‌ای از سلوک در مسیر دین لازم است تا هدف از ابلاغ دین تأمین گردد؟ این پرسش یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین سوالات پیش روی انسان است. در پاسخ به این سوال و نحوه مواجهه با حقیقت قدسی دین، شیوه‌های مختلفی اتخاذ شده است: برخی، صرفِ دلِ پاک را (و لو بدون عمل نیک) برای دیندار شدن انسان کافی دانسته‌اند. برخیتکیه افراطی بر عقل انسانی کرده و گوهر وجود انسان را در تعقل او دانسته‌اند. گاهی نیز عقل و ادراک، به بهانه پرداختن به دل و تزکیه نفس، مورد نکوهش واقع می‌شود. برخی نیز، تجربه شخصی افراد از دین و «گوهر» و« صدف »آن را مطرح می‌کنند. این نوشتار،با معیار قرار دادن نظر شهید مطهری در این زمینه به بررسی این نظرات می پردازد و در نهایت؛ «توحید» به عنوان گوهر همه اعتقادات معرفی می‌گردد تا جایی که حتی دو مرحله بعدی که اخلاق و احکام هستند نیز، وام‌دار این اعتقاد کلیدی و اساسی خواهند بود. چرا که در بخش اخلاق ،ریشه همه ملکات و فضایل، خدا خواهی و موحد بودن است و در بخش احکام نیز، فقه و رفتار فقهی، سلوک در راهی است که خداوند متعال به ما نشان داده است و هدف از فقه، بنده محض خدا شدن است. در بخش اخلاق، «نیت خالص» به عنوان مهم‌ترین و کلیدی‌ترین امر مطرح می‌شود و بالاخره در بحث احکام (رفتار) «عمل صالح»، اصلی‌ترین مولفه وجودی انسان دیندار معرفی می‌گردد. کلید واژه‌ها: تجربه دینی ـ دینداری ـ گوهر و صدف ـ توحید ـ ایمان-شهید مطهری.

دین بعنوان سنت و روشی که خداوند برای انسان و به منظور نیل به سعادت دنیا و آخرت تشریع نموده است از جامعیتی به وسعت تمامی ابعاد انسان برخوردار می باشد و هر آنچه را که انسان به آن نیازمند است در برمی دارد و از بیان هیچ چیز فروگذار نکرده است و این انسان است که با اختیار خود و حسن انتخاب خویش دین را بعنوان الگوی زندگی برمی گزیند و آن را در تمامی حوزه های زندگی خویش جاری می سازد و این تطبیق کنش و منش با دین، همان«دینداری» نامیده می شود که برای آن شاخصها و ملاکهایی می توان ذکر نمود تا انسان دینداری خویش را با آن ملاکها بسنجد و در جهت کمال و رفع نقایص برآید، از این رو در این رساله سعی شده است پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی دین و اثبات ضرورت آن در حیات بشری، به بررسی رویکرد دین حول سه محور اعتقادات، اخلاق و اعمال پرداخته شود و در هر یک از این محورها به دیدگاههای قرآن به عنوان منشور آخرین شریعت الهی، اشاره شده است و پس از آن در فصل پایانی کتاب به بررسی«اخلاص» که شاخص اصلی دینداری می باشد در سه حوزه«اخلاص در نیت» «اخلاص در فکر» و«اخلاص در عمل» پرداخته شده است و در انتها به شاخصهای ملموسی در زمینه ارتباط انسان با خدا(عبادات) و ارتباط انسان با خود(شخصیت فردی اخلاقی)، ارتباط انسان با دیگران(رفتارهای اجتماعی) اشاره شده است.

این پژوهش با عنوان«شاخصه های دینداری در روایات» با رویکرد درون دینی به ارایه ویژگیها و نشانه هایی می پردازد که یک فرد مؤمن و معتقد به اسلام باید آنها را دارا باشد. لذا برای رسیدن به این مقصود با تکیه بر منابع حدیثی شیعه و اهل سنت در چهار فصل تدوین شده است: 1 کلیات: که در آن علاوه بر تبیین مسأله و پیشنة بحث به تحلیل واژگان کلیدی تحقیق می پردازد. 2 چگونگی استخراج شاخصه ها از روایات: که در آن مفاهیم اصلی دینداری کلید واژه های استخراج مؤلفه ها و نیز معیارهای رتبه بندی مورد بررسی قرار گرفته است. 3 استخراج شاخصه ها از روایات: که در آن روایات مربوط به شاخصه ها و ارکان چهار واژه(اسلام، ایمان، دین، شیعه) جمع آوری و دسته بندی شده است. 4 تحلیل و استنتاج که در آن با ارائه جدولهای که ماحصل چهار بخش فصل سوم می باشد، تحلیلی از داده ها بر پایه تکرار مؤلفه ها بدست می دهد و در نهایت به تشریح مهمترین مؤلفه ها به ترتیب حاصله در دو حوزه زندگی فردی و اجتماعی می پردازد. در فصل سوم رساله پس از بررسی کتاب های حدیثی 322 حدیث جمع آوری شد که 42 روایت در ذیل واژة اسلام، 166 روایت در ذیل واژه ایمان، و 83 روایت مربوط به دین و 31 روایت اختصاص به شیعه دارد. از مجموع این روایات 63 شاخص استخراج شد که از بین آنها بر اساس معیارهای رتبه بندی 16 شاخص ایجابی در رتبه اول و 11 مورد در رتبه دوم و 18 شاخص در رده سوم و مابقی در رتبه چهارم قرار گرفت. همچنین 2 شاخص سلبی در ردیف اول و 10 مورد در ردیف سوم و 29 مورد در ردیف چهارم قرار گرفت. شایان ذکر است که از 63 شاخص، 35 مورد مربوط به زندگی فردی و 28 شاخص مربوط به زندگی اجتماعی می باشد. چنان که از 16 شاخص هایی رتبه اول 9 مورد مربوط به زندگی اجتماعی می باشد.

شادی یکی از هیجانات درونی آدمی است که در زندگی او نقش مهمی دارد به علاوه اینکه می تواند به عنوان نیروی محرک و مولد اجتماع نیز در پیشرفت یک جامعه نقش بسزایی را ایفا کند. می توان چگونه شاد شدن و چگونه شادی کردن یکی از دغدغه های همیشگی بسیاری از افراد و بسیاری از دولتها بوده است.متاسفانه گاه در جامعه امروزی ما بنابه تعبیرهای غلط و بدون استدلال، تفکر شادی مطرود شده و علی رغم آنکه در فرهنگ دینی ما شادی و نشاط از آموزه های محکم و انکارناپذیر است برخی به غلط اندوه و گوشه نشینی را جایگزین شادی و نشاط نموده اند و این تصور در اذهان بسیاری شکل گرفته که دین اسلام با شادی مخالف بوده و مانع آن است. بنابراین از یک سو اهمیت شادی و نشاط در زندگی هر فرد و هرجامعه ای مطرح است و از سوی دیگر این مسئله وجود دارد که در یک جامعه ای که دینی محسوب می شود؛ شادی در زندگی افراد این جامعه چگونه معنا و تجربه می شود.مسلما رفتار هر فردی متاثر از عقاید، باورها و طرز نگرش او به زندگی می باشد و این هاست که شیوه رفتار و کردار و به طور کلی سبک زمدگی هر فردی را شکل می دهد. دین به عنوان یک نظام معنایی بر روی تمایلات و ترجیحات هر فردی اثر ویژه ای دارد لذا شادی و تجربه آن نیز از باورهای دینی شخص می تواند تاثیر بگیرد. در این پژوهش که در بین دانشجویان علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده؛ تاثیر باورها و التزامات مذهبی بر فهم و تجربه شادی در زندگی روزمره مورد بررسی قرار گرفته است.به عبارت دیگر به این مسئله پرداخته شده که چه نسبتی بین نوع و سبک دینداری فرد با شادبودن، نحوه شادی کردن و عوامل شادی آفرین برای هر شخص می توان برقرار کرد. بنابراین ماهیت مسئله تحقیق یعنی از یک سو حوزه دینداری و از سوی دیگر فهم و تجربه شادی هردو از مسائلی هستند که شناسایی آنها احتیاج به دستیابی به تجارب ذهنی و عملی افراد مورد تحقیق دارد لذا از روش تحلیل محتوای کیفی و برای گرداوری داده ها از تکنیک مصاحبه عمیق مسئله محور استفاده شده است. باتوجه به یافته های پژوهش می توان گفت با درنظر گرفتن ابعاد مختلف شناختی و عاطفی برای شادی، دین و شادی در رابطه مثبتی با یکدیگر قرار دارند به این معنا که دین می تواند بویژه در بعد شناختی که عموما به ارزیابی کلی از زندگی برمی گردد، تاثیر مثبت گذاشته و شادی آفرین باشد به علاوه میزان و چگونگی اعتقاد عملی و نظری به دین، در کمیت و کیفیت این رابطه تاثیر می گذارد. این تاثیر به دو شکل ایجابی و سلبی می باشد که هرچقدر معنای دین برای افراد عمیقتر بوده و مقش آن در زندگی روزمره بیشتر باشد؛ دین نه تنها مشخص کننده حدود است بعلاوه فی نفسه عامل شادی بخش می باشد. به همین ترتیب به هر میزان دین نقش حداقلی در زندگی ایفا نماید، تاثیر ایجابی آن کمتر گشته و صرفا خطوط قرمز را در تجربه و ابراز شادی معین می کند.