جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر علمی آیات قرآن و انتساب اعجاز به برخی آیات اگرچه به جذابیت تفسیری قرآن افزوده است؛ امّا از آسیب‌ها و خطرات تفسیربه‌رأی مصون نبوده است. آشنایی با مبانی صحیح تفسیر علمی با تأکید بر اعجاز علمی قرآن می‌تواند مفسر را از خطر تفسیربه‌رأی و تطبیق و تحمیل گزاره‌های علمی بر قرآن بازدارد. هدف از این پژوهش آشنایی با مبانی صحیح تفسیر علمی دو تن از مفسران شیعه و سنی و همچنین ارزیابی نحوه به‌‌کارگیری مبانی تفسیر علمی، توسط ایشان با تمرکز بر اعجاز علمی است. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده است. یافته‌های این پژوهش در بخش آشنایی با مبانی، حاکی از آن است که مبانی صحیح تفسیر علمی از منظر آیت‌الله مکارم عبارت‌اند از: تفسیر با گزاره‌های قطعی علوم، تناسب ظاهر آیه با گزاره علمی مربوطه، قرآن کتاب علوم طبیعی نیست. همچنین مبانی تفسیر علمی از منظر مروان شعبان عبارت‌اند از: استفاده از گزاره‌های علمی قطعی و مسلم، تخصص در علم تفسیر و همچنین علم جدید و عدم انحصار دلالت آیه بر مطلب علمی. در بخش ارزیابی عملکرد مفسران در استفاده از مبانی عبارت است از اینکه این مفسران اگرچه در اکثر موارد تفسیر علمی و انتساب اعجاز به آیات به‌درستی از مبانی استفاده کرده‌اند؛ امّا در مواردی در به‌کارگیری مبانی دچار غفلت شده‌اند.

پایان نامه اینجانب بـ (بطن قرآن و سازوکارهاى فهم آن از نظر محقق معرفه و شیخ ناصرمکارم شیرازی) به مسئله بطن علامه معرفت و شیخ مکارم شیرازی می پردازد. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا به افزایش باورهای نادرست کمک می کند که منجر به اتحاد مسلمانان و وحدت کلام آنها و غنای علم تفسیر و علوم قرآن کریم می شود و به فهم بقیه آیات قرآن کمک می کند، در حالی که حذف آن منجر به ظهور انحرافات و وسوسه ها میشود. کار اینجانب در این پژوهش، تحلیلی و توصیفی بود که در آن پس از ردیابی نظر محقق، علم بطن قرآن و شواهدی که ایشان در بیان این مطلب بر آن تکیه کرده و مکانیسم بطن را ارائه کرده ام. با توجه به نظر ایشان قابل درک است و سپس برخی از کاربردهای استفاده از بطن بر اساس نظریه ایشان و همچنین با نظریه شیخ ناصر مکارم شیرازی برشمردم و نظر هر یک را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ام سپس با هم مقایسه کردم. دو نظر ایشان را برگزیدم و نظری را برگزیدم که بر اساس شواهد نزدیکترین آنها را یافتم و در باب آخر موضوعی را عرض کردم که آیا بطن برای غیر خدا قابل فهم است یا منحصر به خداوند متعال است؟ بعد بگوییم کسانی هستند که غیر از خدای متعال بطن را می فهمند آیا غیر معصوم هم از این درک سهمی دارد یا اینکه درک بطن فقط محدود به معصوم است؟ برای من روشن شد که در زبان لغت به باطن و به آن چیز پنهان می گویند. در مورد اصطلاح بطن قرآن، آرای متعددی برای تبیین معنای آن پدید آمده است که در میان مفسران و اصولیین گوناگون بوده است و من رساله نامه خود این قسمت از آن را برشمرده ام، و به نظر شیخ مکارم شیرازی بطن عبارت است از استعمال لفظ مشترک به بیش از یک معنا. و سازوکار فهم بطن به علامه معرفت، با استفاده از برهان سبر و تقسیم نمایان می شود، در حالی که به نظر شیخ مکارم شیرازی با نگاه کردن به الفاظ متداول و مناسبت آنها با آیات است. و آن علم بطن نه منحصر به خداوند متعال است و نه به معصوم علیه السلام.

. اسلام یک قانون کامل زندگی است پس نباید خلاء قانونی در آن وجود داشته باشد زیرا ما همه قوانین اسلام را در قالب قرآن و سیره معصومین داریم.در پرتو این قوانین کل نگر و مجموع می توان مشکلات را حل کرد و برای حوادثی که تا قیامت رخ می دهد راه حلی پیدا کرد.اخلاق در افکار و اندیشه‌ها امری مهربانانه و عقلانی است که در هر مکتب و حرفه، گروه‌ها، سازمان‌ها و انجمن‌های مختلف دیده می‌شود.این اختلاف چیزی نیست که باعث نزاع پیروان مذاهب اسلامی با یکدیگر شود. مؤمنان هر فرقه یا فرقه ای باید پیروان سایر فرقه ها را گمراه و باطل بدانند، اما این اختلافات قابل حل است.در گذشته برخی از علمای اهل سنت به دلایل مختلف، باب اجتهاد را مسدود می دانستند. مهم ترین این استدلال ها این بود که ایشان به احترام ائمه مذاهب اربعه معتقد بودند. و از دادن فتوا بر ضد عقاید او اکراه داشتند. با وجود این در تفاسیر موجود از امکانات مالی، مال، فضل و خیر خداوند نمادی از خواستن و محبوب بودن قلمداد شده و درحوزه های مختلف اسلام برای مسائل اقتصادی برنامه های خاص ومدونی تهیه وفرآهم کرده ؛ تا ریشه فقر و مشکلات معیشت مردم را حل کند. علاوه بر این در قرآن، تعابیر مختلفی مانند «الطیبات من الرزق»که برای بیان دیدگاه اسلام در مسائل مالی و اقتصادی به کار رفته است. نه تنها تفکر مادی، بلکه اساس الهی، هدف مقدس و شالوده رفیع نیز گذاشته شده است. «پس به خاطر ظلم و ستم یهود، چیزهای پاکیزه ای را که حلال کرده بودیم و به سبب انسداد آنها در راه خدا حرام کردیم». این نشانه‌ها این است که عده‌ای بدون داشتن توانایی علمی، اقتصاد اسلام را بدون درک اشتباه تفسیر می‌کنند و نتیجه‌گیری نادرست می‌کنند و به مسائل مالی با چشم آلوده نگاه می‌کنند. اسلام به مساله اقتصاد اهمیت خاصی قائل هست. بنابراین، از نظر دین، ثبات سیاسی و اجتماعی در جامعه اسلامی ضامن ثبات و ثبات اقتصادی آن است. و زندگی دنیا امتحان و زمینه زندگی آخرت است. اما اگر دنیا و مادیات هدف واقعی انسان تلقی شود و انسان غرق در استفاده از لذایذ دنیوی شود و بنده شهوات و هوس ها شود و فراموش کند که مسائل مادی علاوه بر بهره برداری از این نعمت های الهی وسیله ای برای آبادانی آخرت هم هست.در چنین صورت جهانی که در آن زندگی می کند وسیله کمبود و وسیله فریب تعبیر شده که به چهره دیگری از این واقعیت اشاره می کند. فلذا از اینجهت مال و این دنیا چهره ای منفی و مذموم و مایه مرگ و خواری انسان به حساب می آید. بحث اسلام که درحوزه مسائل اعتقادی علاوه بر مسائل «ثبات دین»، « تقوا» و «مایه آرامش روحی» در امکانات اقتصادی و مالی هم نظریاتی داده است و همه اینها روشن می کند که مسائل اقتصادی جایگاه ویژه ای برای جامعه اسلامی به حساب میآید تا با کمک آن توان اقتصادی و آسایش مردم وحکومت را تامین بتوان تامین کرد. و مسائل اقتصادی هم باید مبتنی بر تقوا باشد. یعنی دنیا را باید آباد کرد و در گذر از آن بتوان حاجت آخرت را برآوردکرد. و از امکانات مادی برای خدمت و پرورش خدمات و توانایی های فرد یا جامعه و به کمال رساندن آن استفاده شده است و جامعه سیاسی، اجتماعی و تربیتی نیز در جستجوی اقتصاد سالم و سالم رشد می کند. تسخیر عالم هستی و همه موجودات آسمانها و زمین که قرآن در همه آیات فوق ذکر کرده است به این معناست که خداوند متعال همه موجودات عالم را به نفع انسان و در اختیار او قرار داده است.