جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی و تحیق پیرامون افکار شهید مطهری در باب علوم قرآنی می باشد. ورش نمونه گیری با استفاده از تمامی آثار مطهری و گزینش بعضی از سخنان استاد مطهری. روش پژوهش : تحقیق در آثار برجای مانده از آثار استاد شهید مرتضی مطهری ( ره ) . طرح پژوهش : تقسیم بندی علوم قرآنی به ۱۸ بخش در طی پژوهش و سپس توضیح کوتاه پیرامون هر بخش و آنگاه پرداختن به نظرات استاد شهید صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که در بسیاری از موارد استاد شیهد با زبانی شیوا و روان، علوم قرآنی را طرح کرده اند که مفید عوام و خواص بوده و به دلیل آنکه ایشان شخصیتی چند بعدی بوده اند نظرایات بکر نیز در میان آثار ایشان در باب علوم قرآنی مشاهده می شود.‬

انسان همواره در درون خود پرسش گر این سؤال است که من کیستم؟ و از کجا آمده ام؟ بی تردید یکی از دغدغه های انسان در طول تاریخ اندیشه او حقیقت، مراتب وجودی وی، چگونگی خلقت او می باشد و از سویی انسان امروز گرچه در علوم مختلف گام های بلندی برداشته است ولی متأسفانه در توجه به حقیقت خود نه تنها موفق نبوده بلکه بسیاری از دارایی های خود را از دست داده و از سوی دیگر جهان مدرن با مشکلاتی که پیش روی گذاشته بستر مناسبی برای غفلت انسان از خویشتن حقیقی خویش را فراهم ساخته است. پژوهش حاضر، تلاش مجدد برای پاسخ گویی به سؤال مذبور است که با وجود قدمتی به تاریخ انسان اندیشمند حضوری تازه و تولدی نو با پیدایش نسل های جدید بشر می یابد. هدف اساسی در انجام این تحقیق، ارائه جواب های مناسب برای سؤال ها از منبع فیاض عقل و نقل بود. ما در بررسی های عقلی به نظر فلاسفه، متکلمان و عرفا مراجعه کرده و در بررسی های نقلی به کتاب وحی و روایات معصومین ( ع) استناد شده است. این تحقیق دارای : کلیات: که شامل: مقدمه و ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق و تعریف واژه های کلیدی و پیشینه تحقیق است. فصل اول: خردورزی، عوامل و موانع، انگیزه های سؤال از فلسفه خلقت و این که در چه مواقعی برای انسان سؤال از فلسفه خلقت مطرح می شود، بیان می کند. فصل دوم: حقیقت انسان و آفرینش، وجود و استقلال روح و تفاوت های جسم و روح و دلایلی بر وجود روح و روح مجرد و روح افلاطونی در فلسفه ملاصدرا بررسی و بیان شده است. فصل سوم: هدف مندی در افعال خداوند را بررس کرده و غایت داری در هستی و هدف داری از دیدگاه قرآن و حکما بیان شده است. و در فصل چهارم: فلسفه آفرینش را بررسی کرده و فلسفه پوچی و علل گرایش به آن و راز آفرینش از دیدگاه عرفان فلسفه و کلام و فلسفه و هدف و جهان از دیدگاه قرآن بیان شده است.

پایان نامه حاضر به بررسی فطرت در فلسفه و آیات و روایات پرداخته و شامل شش فصل با این عناوین است: فصل اول، آشنایی اجمالی با بحث فطرت: تعریف فطرت، فرق فطرت با غریزه و طبیعت، اقسام فطرت؛ فصل دوم، بینش ها و گرایش های فطری؛ فصل سوم، جلوه های گوناگون فطرت خداشناسی و خداگرایی؛ فصل چهارم، فطرت در قرآن و احادیث؛ فصل پنجم، فطرت خداشناسی و خداگرایی از منظر برهان؛ فصل ششم، ادراکات فطری انسان از دیدگاه فلاسفه غرب.

فلسفه غیبت امام مهدی ( عج) : غیبت امام مهدی ( عج) ، علل بسیاری دارد که مهمترین آنها را در این تحقیق مطرح نمودم از جمله امتحان الهی ، به گردن نداشتن بیعت ، آمادگی جهانی برای ظهور ، ... . اهداف تحقیق : به سهم خودم ، مشعلی از امید در دلهای شیعیان فروزان نگه دارم و از پدیدار شدن ابرهای سیاه ناامیدی جلوگیری نمایم و شعله های اشتیاق خود و دیگر منتظران را فروزانتر سازم . تحقیق را در سه بخش ارائه نموده ام : بخش اول : ضرورت وجود حجت ، فصل اول : واسطه فیض الهی به مردم ، فصل دوم : وجود امام ( ع) لطف است ، فصل سوم : وجود امام ( ع) نعمت بزرگی است ، فصل چهارم : ضرورت وجود حجت در هر عصر و زمان ، فصل پنجم : حاکمیت بخشیدن به اسلام . بخش دوم : فلسفه غیبت امام مهدی ( عج) : فصل اول : امتحان الهی ، فصل دوم : به گردن نداشتن بیعت ، فصل سوم : حفظ وجود مقدس حضرت ( عج) از شر دشمنان ، فصل چهارم : خورشید پشت ابر ، فصل پنجم : آمادگی جهانی برای ظهور . بخش سوم : دلیل عمر وغیبت طولانی حضرت مهدی ( عج) چیست ؟ فصل اول : دلیل طول عمر حضرت مهدی ( عج) چیست ؟ ، فصل دوم : دلیل غیبت طولانی حضرت مهدی ( عج) چیست ؟ منابعی که در تحقیق استفاده نموده ام : قرآن کریم ، بحارالانوار : علی دوانی ، جلد 13 ، مهدی منتظر ( عج) : حاج شیخ جواد خراسانی ، تاریخ عصر غیبت : سید محمد صدر ، نجم الثاقب : حاج میرزا حسین طبرسی نوری ( ره) ، مهدی موعود ( عج) : علامه محمد باقر مجلسی ، فرهنگ معین : دکتر محمد معین ، تفسیر نمونه : ناصر مکارم شیرازی ، جلد 1 ، کتاب غیبت : شیخ جلیل محمد بن ابراهیم نعمانی وسایر منابعی که در تحقیق به کار برده ام . روش تحقیق : تحقیق را به صورت کتابخانه ای و مصاحبه ای ارائه نموده ام . پیشینه موضوع : اساسا پیشینه موضوع مهدویت ، از زمان پیامبر ( ص) شروع می شود . چنانکه در حدیث جابر ، پیامبر ( ص) دوازده امام ( ع) را نام می برد ودوازدهمین آنها را مورد اشاره خاص قرار می دهد . بعد از پیامبر ( ص) ائمه ( علیهم السلام ) ، یکی پس از دیگری درباره حضرت مهدی ( عج) وخصوصیات وشرایط وعلائم ظهور وفلسفه غیبت او سخن گفته اندو صدها کتاب بعد از غیبت صغری درباره آن حضرت و فلسفه غیبت او نوشته شده است . از قبیل : غیبت نعمانی وجلد سیزدهم بحارالانوار . اکنون نیز در این باره افرادی تحقیق نموده اند . نتیجه : بنابر آنچه در تحقیق گفته شده است ، وجود امام ( ع) که هادی بشر است، لازم و ضروری است . برای غیبت حضرت مهدی ( عج) ، علل بسیاری وجود دارد که در این تحقیق مهمترین آنها را بیان نموده ام از جمله : امتحان الهی ، حفظ وجود مقدس حضرت از شر دشمنان و ... علت عمر طولانی حضرت مهدی ( عج) معجزه الهی است وغیبت طولانی وی نیز به خاطر فراهم نبودن شرایط برای ظهور است . واژگان کلیدی : فلسفه در لغت : حکمت و در اصطلاح : علم به حقایق موجودات به اندازه توانایی بشر . غیبت در لغت : غاب عنه غیبا : ناپدید شد از او . و در اصطلاح : ناپدید شدن ، نزد شیعه . پنهان بودن امام دوازدهم ( عج) از انظار . امام در لغت : پیشوا و در اصطلاح شیعه : جانشینان پیامبر ( ص) که اولین آنها امام علی ( ع) و آخرین آنها ، حضرت بقیه الله است . مهدی در لغت : هدایت شده و در اصطلاح شیعه : معروفترین لقب وعنوان حضرت بقیه الله حجه ابن الحسن ( عج) می باشد .

موضوع این تحقیق فلسفه غیبت امام زمان می باشد. علت های زیادی در رابطه با غیبت حضرت ولی عصر ذکر شده است اما مهمترین این علت ها را می توان سه علت دانست. اولین علت: امتحان و آزمایش می باشد. علت دوم: بر عهده نداشتن بیعت هیچ ستمگری است و علت سوم: نجات یافتن حضرت مهدی از خطر قتل. که احادیث بسیار زیادی به این سه علت اشاره کرده اند. که ما آنها را دسته بندی کرده ایم از این رو این تحقیق شامل سه فصل می باشد. عنوان فصل اول: علل فرهنگی – عقیدتی می باشد که شامل 6 علت می باشد مانند: امتحان و آزمایش, الطاف خفیه پروردگار, گناهان و عدم آمادگی و نافرمانی مردم, خیر و برکت برای مومنین و ..... عنوان فصل دوم: علل سیاسی و حکومتی می باشد که شامل 16 علت می باشد. مانند: تمییز و جدا شدن خالص از ناخالص, برعهده نداشتن بیعت هیچ ستمگری, خوف و تقیه, نبودن ناصر, تربیت شیعیان اهل بیت, سری از اسرار الهی و .... عنوان فصل سوم: وظایف مردم در عصرغیبت با توجه به فلسفه غیبت امام زمان می باشد، که از جمله وظایف مردم در عصر غیبت اصلاح رابطه خود با خدا، احساس مسئولیت در قبال جامعه مسلمین، رجوع کردن به فقها و دین شناسان، کسب آمادگی نظامی، دعا برای آن حضرت و ... می باشد. در جمع آوری مطالب از منابع معتبر زیادی چون: کتاب کمال الدین از شیخ صدوق، علل الشرایع شیخ صدوق، مطلع الفجر سید جواد معلم، الغیبة از شیخ طوسی، صراط از آقای علی صفایی و ملکوت زمان از مهدی قاسم منفرد، انتظار، باید ها و نبایدها از ابراهیم شفیعی سروستانی و .... استفاده شده است. این تحقیق براساس نوع و هدف بنیادی ( به قصد کشف حقایق بیشتر) و موضوع این تحقیق دینی می باشد و روش این تحقیق روش کتابخانه ای می باشد. این تحقیق نتایج مهمی در بر دارد از جمله: غیبت حضرت ولی عصر بی علت نیست بلکه علت های مهم و اساسی زیادی دارد. یکی از مهمترین علت های غیبت حضرت مهدی امتحان و آزمایش بندگان می باشد. تا معلوم شود کدام مومن واقعی و کدام مدعی دروغین هستند. یکی از علت های غیبت حضرت مهدی گناهان و نافرمانی مردم و عدم آمادگی آنان برای ظهور می باشد، اگر حضرت مهدی غیبت نمی کردند با توجه به اوضاع و احوال آن زمان جان ایشان به خطر می افتاد و خطر قتل ایشان بسیار زیاد بود، حضرت مهدی غایب شده است تا بیعت هیچ ستمگری بر عهده ی او نباشد، یکی از علت های مهم غیبت حضرت مهدی نبودن یاران خاص و وفادار به ایشان است و ..... واژگان کلیدی:فلسفه، غیبت، امام زمان.

فرشته شناسی تحت عنوان «نظریه امشاسپندان» نخست در اوستای کهن یاد شده است که در طی قرون و به مرور اعصار و دهور و در اماکن مختلف به صور متعدد جلوه گر گردیده است. در سرزمین یونان و در مکتب فلسفی افلاطون در شکل «ارباب انواع» یا «المثل الالهیه افلاطونیه» درآمده؛ فلسفه مشاء به عنوان «عقول کلیه عشره» پذیرفته شده و در حکمه الاشراق، «الانوار اسفهبدیه» نام گذاری گردیده است. که هر یک در جای خود مورد بررسی قرار می گیرد. از مطالب اساسی این رساله، ادله اثبات فرشته می باشد که عبارتند از: قاعده امکان اشرف، جواز صدور بسیط از مرکب، قاعده الواحد و اثبات ارباب اصنام. نقش فرشتگان از نظر شیخ اشراق، واسطه گری آنها بین نور الانوار و انسان هاست. وی در راستای تبیین نقش دوگانه فرشتگان به عنوان موجوداتی بین عالم نور و عالم ظلمت، در داستان های رمزی خود، به واژه رمزگونه شیخ، مرشد یا پیر اشاره می کند که بسیاری، حقیقت آن را به «فرشته» تفسیر و تعبیر نموده اند. از دیگر مطالب مهم مذکور در این پایان نامه، تبیین اساسی بودن اعتقاد به همانندی عقل فعال (عقل دهم) با فرشته وحی است که در این رهگذر اثبات می شود که اگر این همانندی در کار نبود هیچگونه «حکمت نبوی» حدوث نمی یافت و مذهب نمی توانست با عرفان، عشق، فلسفه و نیز با تمثیل های عرفانی شعرا هیچگونه پیوندی داشته باشد حقیقت چهره ای دوگانه می یافت و ایمان و دانش، الهیات و فلسفه از هم جدا می شدند.

مرگ آغاز زندگی دوباره و متفاوتی است، شروعی که چگونگیش بستگی به اعمال و کردار ما در این دنیا دارد. شاید در عصر حاضر که به نحوی از خدا و بهتر بگویم از خود واقعی و درونی بیگانه شده اند و دائما به دنبال چیزی غیر از خدا، یعنی ارزای خواهش های نفسانی و شهوات هستند پرداختن به مسئله مرگ و حیات برزخی و قیامت به گونه ای لازم و ضروری به نظر برسد. مردمی که آنقدر از هدف آفرینش فاصله می گیرند گویی بقا را در این دنیا می بینند و فراموش کرده اند که روزی دنیا تمام می شود و زندگی جاوید ما بعد از مرگ آغاز می شود. خدا را شاکرم که به من توفیق گردآوری این مطالب را داد تا اول از همه تذکری باشد برای خود من بعد برای آنانی که این پایان نامه را مطالعه می فرمایند. مباحثی که در این پایان نامه بحث شده: دلایل بقای روح تا بدین وسیله ادامه ی زندگی آن و قیامت صغری ثابت شود و سپس ماهیت مرگ و سکرات موت و ملاقات ملک الموت با مختصر مورد بررسی قرار گرفته است و بعد از آن ورود به عالم برزخ و آغاز زندگی برزخی، چگونگی آن، آیات و روایاتی که درباره زندگی برزخی وجود دارد آورده شده است. وسعت عالم برزخ و آثار ما تقدم و ما تأخر از موضوعات دیگری است که بحث شده است. در بخش سوم پایان قیامت صغری و تحولات پایانی آن و دمیده شدن صور اول و دوم، ورود تمام موجودات به عالم برزخ آورده شده است. در صور اول تمام موجودات از بین می روند مگر آنکه خداوند بخواهد. در صور دوم که آغاز زنده شدن و تحول عظیم است در زمین تغییرات اساسی بوجود می آید ( زمین منبسط می شود) و به شکل دیگری با شرایط جدیدی در می آید، کوه ها متلاشی می شود، دریاها شکافته می شوند و شرایط برای زنده شدن دوباره ی مردگان مساعد می شود و ستارگان متلاشی می شوند، نور خود را از دست می دهند و حادثه عظیم که برپایی قیامت کبری است رخ می دهد.

نامه: ص. ۱۸۴-‎۱۹۰؛ همچنین بصورت زیرنویس // در این تحقیق سعی شده است با نگاهی بیرونی شش موضوع کلی در باب فلسفه اسلامی از دید صاحبان اصلی مکاتب فلسفی اسلامی یعنی ابن سینا، شیخ اشراق و ملا صدرا در پنج فصل با روشی توصیفی بررسی شود. فصل اول به بحث تعریف فلسفه اسلامی و موضوع آن اختصاص دارد. نتیجه نهایی این فصل با بررسی تعاریف سه فیلسوف مذکور و جمع بندی آنها، این است که اگر نگاه تک محورانه به علم نداشته باشیم بلکه علم را مجموعه دستگاه وار و مرکب از مولفه هایی همچون موضوع، روش و غایت و... بدانیم آنگاه می توانیم به تعریف جامعی از فلسفه دست یابیم. فلسفه دوم بحث غایت و کارکردهای فلسفه بررسی می شود در یک جمع بندی کلی به نظر می رسد غایت فلسفه حصول معرفت انسان است تا این خود مقدمه ای برای نیل و وصول به معرفت شود . اما حداقل کارکردهای فلسفه اثبات مبادی تصدیقی و وجود موضوعات علوم و دفاع از عقاید دینی و فهم متون دینی است. فصل سوم روش شناسی فلسفه اسلامی مورد کنکاش قرار می گیرد. روش در دو مقام گردآوری و اصطیاد و مقام داوری بررسی می شود. در مقام اصطیاد روش هایی که فیلسوفان به کار برده اند روش برهانی، روش شهودی و روش نقلی است اما در مقام داوری و استدلال تنها از روش برهانی در فلسفه استفاده شده است. البته در این میان، از ظاهر عبارت شیخ اشراق به دست می آید مه وی معتقد بوده از روش شهودی نیز می توان در برخی موارد در مقام داوری استفاده کرد. فصل چهارم اسلامیت فلسفه بررسی می شود صاحبنظران در این زمینه آراء مختلفی ارایه نموده اند که با بررسی و جمع بندی آنها ابعاد اسلامیت فلسفه را اینگونه می توان شمرد: ‎۱- فلسفه فیلسوفان مسلمان ‎۲- فلسفه شکل گرفته در ممحیط اسلامی ‎۳- روح توحیدی مباحث فلسفی ‎۴- استفاده از عقل دوره اسلامی در فلسفه اسلامی ‎۵- تعامل فیلسوفان با متون دینی. فصل پنجم به بحث قلمرو فلسفه اسلامی می پردازد. ابتدا پاسخ داده می شود که چرا حکمت علمی کم کم در میان فیلسوفان کم رنگ شده است و با استفاده از عبارت خود فیلسوفان و نظرات صاحب نظران دلایلی ذکر می شود از جمله: ‎۱- اختلافی نبودن مباحث در حکمت عملی ‎۲ توجه به نیازهای شخصی افراد و عدم توجه به حفظ و نگهداری مصنفات‎۳- کمبود وقت و کمی عمر ‎۴- نوع تلقی از مباحث حکمت عملی و فرع دانستن آنها نسبت به حکمت نظری ‎۵- وجود شریعت و فقه غنی در اسلام جهت پاسخ گویی به مسایل سیاسی ‎۶- توجه به احیاء حکت نظری و... در ادامه حیطه هایی از علوم و فلسفه های مضاف که سه فیلسوف مذکور در کتب فلسفی خود بدان پرداخته اند بررسی می شوند. واژگان کلیدی: فلسفه اسلامی، ابن سینا، شیخ اشراق، ملاصدرا، تعریف و موضوع فلسفه اسلامی، غایت و کارکرد فلسفه اسلامی، روش برهانی، روش شهودی، روش نقلی، اسلامیت فلسفه، قلمرو فلسفه اسلامی، حکمت نظری، حکمت عملی.

حقیقت جویی و کمال خواهی از ویژگی های انسان است. یکی از پرسشهای انسان جستجوگر این است: هدف از خلقت هستی چیست؟ مطالعه و تحقیق در این زمینه انسان را با حقایق هستی آشنا کرده و پی به عظمت خدا برده و به سوی اهداف آفرینش که تکامل انسان است گام بر می دارد. و نیز موانع وصول به قرب الهی و تکامل را می شناسد. از جائی که قرآن یک مجموعه کامل از معارف در همه زمینه ها سخن گفته لذا سعی کردم بیشتر از آیات قرآن و تفاسیر استفاده نمایم و نیز از کتب روایی چون اصول کافی، نهج البلاغه، نهج الفصاحه و ... بهره ببرم. در این مجموعه موضوع مورد بحث از جهات مختلف علمی، فلسفی، اعتقادی، عبادی و اخلاقی بررسی شده است. در دیدگاه اسلام ارزش تحقیق و تشخیص شناخت از هر عبادتی بالاتر است و مسلمان واقعی کسی است که هر عمل بلکه هر حرکتی را بر اساس آگاهی و شناخت انجام دهد. لذا باب اول را به شناخت اختصاص دادم که در این باب به اهمیت شناخت و فضیلت و ثمره علم و دانش و نیز ابزار و آثار و موانع شناخت پرداختم. باب دوم را به خداوند و شناخت او اختصاص دادم زیرا در حدیثی خداوند هدف خلقت را شناخت و معرفت خودش بیان فرموده است. پس از بیان شناخت حضوری و شناخت حصولی و یا به عبارتی از راه درون و برون به فطرت خداشناسی در احادیث اسلامی پرداختم و اینکه ساده ترین راه خداشناسی، تأمل در آیات خدا و جهان و به تعبیر قرآن تفکر در آیات الهی است و تأثیری که بر هدف افرینش داد. همچنین شناخت صفات خدا که چه نقشی در هدف آفرینش دارد ، بیان گردیده است. در باب سوم، نیم قطره ای از اقیانوس بیکران دانستنیها درباره آفرینش را بیان کردم زیرا، هر قدر به بزرگی دستگاه آفرینش شناخت پیدا کنیم بیشتر به عظمت خدا پی می بریم. و نیز به مسئله هدایت و رهبری موجودات و احاطه علمی خدا بر موجودات و چگونگی پیدایش جهان که قرآن هم آغاز خلقت، اصول طبیعت را پدید ای گازی معرفی می کند و هم پایان آن را. و آخرین فرضیات امروز درباره پیدایش جهان این است که در آغاز تمام عالم به صورت توده بسیار عظیمی از گاز فشرده بود. در پایان این قسمت به ارزش مطالعه در آثار آفرینش پرداختم. در باب چهارم هدفمندی آفرینش را مورد بحث قرار دادم ابتدا مفهوم هدف و واژه های مترادف آن را و سپس به لزوم پیش بینی هدف پرداختم. پس از آن با طرح سؤالهایی، هدفمندی جهان را از دیدگاه قرآن همراه با آیات نورانی آن بیان کردم، که عبارتند از: 1- هدف از آفرینش عالم چیست؟ ( معرفت است.) 2- آیا آفرینش آسمان و زمین بازیچه است؟ ( خیر) 3- هدایت به سوی کمال چگونه است؟ ( اعطای کمال وجودی به هر شیء) 4- آیا خلقت عبث و بیهوده است؟ ( خیر) 5- هدایت موجودات چگونه است؟ ( آنچه که برایشان مقدر شده است.) 6- آیا خلقت حق است؟ ( آری) 7- آیا آفرینش انسانیت هدف الهی است؟ ( آری) 8- آیا هدف آفرینش رحمت الهی است؟ ( آری) و چون گل سرسبد موجودات جهان هستی انسان است لذا، هدف از آفرینش انسان را مورد بحث قرار داده و اینکه انسان مقام خلیفه اللهی دارد. سپس فلسفه آفرینش را از دیدگاه فلسفی و عقلانی مورد توجه قرار داده که از حقانیت نظام آفرینش و هماهنگی آن انسان پی به وجود هدف مهم می برد. دیدگاه مادیون و الهیون را بررسی کرده سپس به فلسفه آفرینش از دیدگاه معصومین و قرآن پرداختم. در خاتمه هدفمندی انسان از منظر ژرف اندیش ریحانه پیامبر ( ص) را مورد توجه قرار داده که آن حضرت هدف از آفرینش انسان را عبادت و بندگی خدا و در پرتو آن تکامل و رشد و توسعه معنوی و او گرفتن انسان به پر فرازترین مرحله کمال و جمال می نگرد. اما قرآن هدف از آفرینش انسان را در سوره ذاریات آیه 56 معرفی کرده است و می فرماید و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون و اگر قرآن در جایی دیگر مسأله آزمایش را به عنوان یک هدف و در جای دیگر علم و آگاهی را و یا رحمت الهی را هدف اصلی آفرینش معرفی کرده است با تأمل در آیات بعضی هدف مقدماتی، بعضی متوسط و بعضی هدف نهائی اند و بعضی نتیجه آن. سپس نظر معتزله را بررسی کرده که طرفدار هدفدار بودن صنع الهی شدند، اما اشاعره منکر غایت عرض داشتن خداوند در فعل خویش شدند. در پایان آفرینش و تکامل را مورد بحث قرار داده و انسان موجودی است که بالاترین استعداد تکامل را دارد. باب پنجم را اختصاص به عبادت که راز خلقت می باشد داده، مفهوم عبادت را بیان نموده و به جایگاه عبادت پرداخته سپس عبادت را در احادیث و روایات بررسی کرده ام و نیز نقش عبادت را در رسیدن به کمال بیان نموده ام. در آخرین باب از این مجموعه به بررسی آفرینش و رستاخیز پرداخته و اثرات تربیتی ایمان به رستاخیز و عدم ایمان به رستاخیز را مورد توجه قرار داده و نیز حسابرسی دقیق قیامت را بیان کرده و در خاتمه دیدگاه ریحانه پیامبر ( ص) نسبت به سرای دیگر را مورد مطالعه قرار داده ام. اما چون در حدیث قدسی حضرت فاطمه زهرا ( س) رمز هستی معرفی گردیده لذا در مباحث خود سعی کردم دیدگاه ریحانه پیامبر را مورد مطالعه و بررسی قرار دهم و در پایان، به حسن ختام که از دو حدیث بهره گیری شده پرداخته ام و عنوان این تحقیق پایانی برگرفته از حدیث قدسی می باشد. واژگان کلیدی: هدف، خلق، شناخت، معرف، عبث، تکامل، فلسفه خلقت، عبادت، حکمت، معاد، ایمان، غفلت.

بررسی ماهیت، اقسام، ویژگی ها و کیفیت نزول وحی در ادیان ابراهیمی و بیان اشتراکات و اختلافات آنها می باشد. در این تحقیق ماهیت و اقسام وحی در دین اسلام، یهودیت و مسیحیت به صورت جداگانه مطرح شده و سپس ویژگی های وحی در این سه دین با یکدیگر مقایسه گردیده است. نگارنده به وحی زبانی، وحی نوشتاری، وحی شفاهی (غیر نوشتاری) الهام و سایر معانی وحی اشاره کرده و با نگاهی تطبیقی سعی در ریشه یابی اختلاف نظرها و اشتراک نظرهای اندیشمندان مسلمان، مسیحی و یهودی در این زمینه دارد. چگونگی دریافت وحی توسط شخص پیامبر(ص) معرفی تلمود به عنوان وحی شفاهی، بررسی جایگاه حضرت عیسی و وحی بودن آن حضرت و بررسی کیفیت نزول وحی توسط فرشتگان از دیگر مباحث این رساله است.