جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): چکیده بحث از حمل، سابقه ای به اندازه کل تاریخ فلسفه دارد. اولین مسأله در تاریخ فلسفه، مسأله وحدت و کثرت بوده است. یکی از مشکلات بحث وحدت و کثرت، چگونگی حمل یک چیز بر چیز دیگر است. به عبارتی باید به این سؤال پاسخ داد که دو چیز متباین (و متکثر) چگونه در یک قضیه وحدت پیدا می کنند.با ورود فلسفه تحلیلی و فلسفه زبان، بحث حمل به یکی از مسایل اصلی در میان متفکران این حوزه تبدیل شد و فیلسوفان مختلف به بررسی این موضوع پرداختند. در این فرصت سعی شده به دیدگاه صاحبان نظریه افعال گفتاری در خصوص حمل پرداخته شود. حمل در نظریه افعال گفتاری به عنوان فعل مضمون در سخن تبیین می شود. رابطه حمل با کلیات و نحوه وجود کلیات از نظر تئوری افعال گفتاری نیز مدخلی خواهد بود به رویکرد وجودشناختی درخصوص حمل. با توجه به اینکه دیدگاه آستین و سرل، ناظر به تبیین فرگه، کواین و استراوسون از این مبحث است، به دیدگاه این سه فیلسوف زبانی نیز پرداخته شده است.

چکیده (فارسی): چکیده مدرنیته دوره ای از تاریخ انسان است که درآن برای اولین بار فهم جدیدی از«حقیقت» ظاهرشد. «دکارت»مؤسس فلسفه یِ جدید است. درفلسفه اروپای جدید «دکارت» اولین کسی بود که بین «شناخت» و «وجود»تمایز افکند. اثرحاضر برآن است تا فرایند «حقیقت» را نزد نیچه ازنظرهایدگرمورد بررسی قرار دهد . یکی از پرسش های اساسی ،پرسش از «حقیقت» است .هایدگر به دیدگاهی متفاوت از«حقیقت»پرداخته است که می توان آن را دیدگاه پدیدارشناسانه هرمنوتیک نامید . در حالی که «نیچه» می گوید: حقیقت نا حقیقت است ومنکر هر باور متافیزیکی است ، هایدگر معتقد است، وی در عمیق ترین اندیشه متافیزیکی غوطه ور است. هایدگر بر این باور است ، نیچه ازفلاسفه بزرگ دوران جدید است که اصول تفکر وی در جهت تحکیم مبانی وپایه های تمدن جدید غربی ودرباطن خود امانیستی است. وجه امانیستی تفکرنیچه را می توان در این اصل خلاصه کرد: اصالت سوژه که بنیاد فلسفه نیچه بر آن استوار است و در پی مطلق کردن انسان است. هایدگر نیچه را خاتم فلاسفه غربی و فلسفه او را پایان فلسفه یِ غربی معرفی می کند. در دیدگاه هایدگر«حقیقت» ،خواست قدرت یا بازگشت جاودانه و یا «ابرانسان» نیست. تفسیر غالب هایدگر از نیچه همین است.اما : هایدگر تفسیر دیگری نیز از «ابرانسان» در نگاه نیچه ارائه داده است وآن مبتنی است بر ماهیت دو گانه «گشتل». دراین بحث به تفاوت رأی هایدگر با نیچه نیز در ماهیت حقیقت ،اشاره شده است .

چکیده (فارسی): در این رساله سعی شده است ’حقیقت علم‘ از منظر دو فیلسوف بزرگ غرب و عالم اسلام یعنی هوسرل و صدرالمتألهین مورد مقایسه و تطبیق قرار گیرد. به جهت پیچیدگی این مسأله، فیلسوفان غربی بحث را به منشأ معلومات کشاندند. گویی در نظر آنان با روشن شدن منشأ و خاستگاه علم، بالطبع حقیقت علم نیز در ضمنِ حصول خود علم روشن می شود. فلاسف? اسلامی پس از تعریف علم و اثبات وجود ذهنی، ذات علم را حقیقت ذات الاضافه دانستند یعنی علم کیفیتی است که دارای اضافه است. در فلسف? غرب، نیز اصطلاح حیث التفاتی که اول بار برنتانو آن را صراحتاً اعلام کرد، بیانگر حقیقت علم است که رابط? میان فاعل شناسا و متعلق شناساست. هوسرل که شاگرد برنتانو بود برای توضیح ماهیت و چیستی علم از آن اصطلاح استفاده کرد. به نظر می رسد در این مسأل? مهم فلسفی که از قدیم مورد بحث متفکران در نحله های مختلف فلسفی بوده است، می توان به وجود تشابهات و توازی فکری میان صاحب نظران غرب و شرق پی برد. در این باره بخصوص بین هوسرل و صدرالمتألهین این انطباق و تشابه دیده می شود. هوسرل با طرح حیث التفاتی آگاهی حقیقت علم را توصیف می کند و صدرالمتألهین با اصطلاح انشاء نفس پرده از حقیقت علم بر می دارد. با وجود این که دو فیلسوف مورد نظر ما وابسته به دو فرهنگ و سنت فلسفی مختلف بوده و مبادی و مقاصد و غایت های متفاوتی نیز دارند، اما در این مسأله پس از مقایسه و مقارن? همراه با تحلیل ، روشن می شود که از نظر صورت بحث فلسفی در یک راستا اندیشیده اند و دارای تشابهات در این مسأل? فلسفی هستند.

چکیده (فارسی): تأملات هگل و خواجه نصیر در باره ی حکمت عملی در تاریخ فلسفه از جایگاه ویژه ایی برخوردار است. در این پژوهش با تمرکز بر نظریه های حقوقی هگل و خواجه نصیر به بررسی تطبیقی آراء این دو فیلسوف در این باره پرداخته شده است . خانواده، جامعه و دولت مهمترین موضوعاتی می باشند که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است. هگل و خواجه نصیر به موضوع خانواده از بدو پیدایش این نهاد تا زمان انحلال آن توجه ایی ویژه دارند. خانواده از نظر این دو فیلسوف دقیقه ایی به شمار می آید که در آن فرد آموزش های لازم را برای ورود به زندگی اجتماعی کسب می کند . جامعه مدنی از دیدگاه هگل بر اساس معیار های اقتصادی و حقوقی شکل گرفته و اداره می شود . شهروندان این جامعه دارای حقوقی می باشند که بر آمده از قوانین حاکم بر این جامعه است. توصیف مدینه فاضله از نظر خواجه نصیر با توضیحاتی درباره ی علل پیدایش تمدن ها و چگونگی روابط حاکم بر مدینه ی فاضله همراه است . نظریه ی هگل وخواجه نصیر درباره ی دولت مهمترین موضوعی می باشد که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. دولت هگلی نتیجه تلاش وی برای ترسیم دولت با توجه به معیارهای عقلانی است . دولت مورد نظر خواجه نصیر به منظور ایجاد عدالت و اجرای حدود الهی تأسیس شده است، و توسط حاکمی اداره می شود که از دیگران به علت داشتن ویژگی هایی شایسته تر برای حکومت داری و سیاست ورزی است. نظریه ی هگل و خواجه نصیر در باره ی جنگ اهمیت بسزایی دارد ، زیرا این دو فیلسوف به صورت تفصیلی به توضیح و تبیین حقوق حاکم بر روابط دولت ها در زمان جنگ می پردازند .

چکیده (فارسی): عدم کارآیی رویکرد تجربی در تبیین مسائل فلسفی ، موجب شد رویکرد وجودشناختی نه فقط در بارة حقیقت و معنا بلکه در باب همة مسائل فلسفی ، نخست به یک رویکرد معرفت شناختی و در ادامه به یک رویکرد معناشناختی تحویل و تقلیل یابد و بحث در بارة وجود و احکام وجود به بحث در بارة زبان و رابطة زبان با جهان تغییر پیدا کند. هم از این رو در فلسفة تحلیلی به صراحت اعلام شد که به جای بحث در بارة واقعیت و مسائل مربوط به واقعیت از قبیل وجود ذهنی ، وحدت ، ضرورت و غیر آن باید در بارة زبان ، معنا و معناداری واژه ها و عبارت ها بحث کرد و با تعریف و تعیین دقیق مرزهای زبان و معنا ، حقیقت را از بند ذهن و ذهنیت آزاد ساخت. فی الواقع ظهور فلسفة تحلیلی ، ظهور فلسفه هایی است که می کوشند مسائل فلسفی یا وجودشناختی را با تکیة بر شاخه ای از فلسفة زبان توجیه و حل نمایند. فلسفة تحلیلی به دلیل تکیة بیش از حد بر رفتارگرایی و روان شناسی تجربی و به تأثر از تحصل گرایی ، فهمیدن را به عنوان یک فرایند ذهنی نفی کرد و فکر کردن را صرفا کار کردن با نمادها و الفاظ محسوب نمود. در این رساله روشن می شود که فلسفة تحلیلی: 1- می کوشد بر پایة چرخش زبانی و با تکیه بر آموزة ارتباط مستقیم زبان با جهان ، وجود ذهنی را نفی کند و با انتفای موضوع یعنی ذهن ، مباحث مربوط به ذهن را از اساس منتفی نماید و به کلی کنار بگذارد. 2- به دلیل ناتوانی در توجیه عینیت معرفت و واقع ، می کوشد با پوچ و بی فایده دانستن "واقع" ، در تبیین صدقِ اظهارات ، از دست "واقع" خلاص شود و صدق گفته ها را بر پایة اموری نظیر کاربرد یا معنای عبارت ها توجیه کند و به این ترتیب مشکل عینیت ذهن و واقع را حل نماید. غافل از آن که اولا: نه می توان ذهن و ذهنیات را کنار گذاشت و نه با کنار گذاشتن ذهن و توسل به مثلث انسان- زبان- جهان می توان معرفت به عالم را توجیه کرد. چه از یک سو لفظ بی معنا نشان گر هیچ چیز نیست و از سوی دیگر معنا ، چیزی نیست جز ادراک و آگاهی ما از جهان که لفظی برای آن وضع شده است. چون موضوع له مستقیم و بیواسطة الفاظ معانی یا صورت های ذهنی است نه جهان و اشیای خارجی. ثانیا: کنار گذاشتن واقع نه درست است و نه امکان پذیر. چون مرز بین علم و جهل ، عبارت معنادار و بی معنا و به طور کلی فلسفه و سفسطه چیزی جز قبول "واقع" نیست. زیرا علم ، عین کشف است و کشفِ بی مکشو

محقق در رساله خود در ابتدا زندگینامه ابن سینا، آثار و شخصیت فلسفی ایشان را مورد بررسی قرار داده است. بعد در مورد ابو جعفر قطب الدین رازی بویهیجی توضیحاتی را داده است و در آخر قبل از شروع تحقیق شرح حال مرحوم ملا عبد الرزاق لاهیجی را بیان نموده است. در ادامه بحث اصلی حاشیه مرحوم ملا عبدالرزاق لاهیجی بر شرح اشارات خواجه طوسی(قدس سره) به عربی آمده است.

چکیده (فارسی): نظام فلسفی شوپنهاور که هم در گروه فلسفه های ایده آلیستی طبقه بندی می شود و هم در گروه فلسفه های رمانتیسیتی، در اساس بر مبنای یک ایده ی واحد بنا شده است، ایده ای که در خصوص نظریه ی او پیرامون واقعیت بنیادینی است که در ورای تمامی موجودات واقعی قرار دارد. این ایده ی واحد حاصلِ باورِ فلسفیِ دو گانه انگاری است که قائل به وجود دو جنبه از جهان است – یعنی، جهان همچون تمثّل، یا جنبه ی خارجی جهان (به بیان کانت، جهانِ پدیداری و فنومنال) ؛ و جهان همچون اراده، یا جنبه ی درونی جهان (به بیان کانت جهانِ نومنال، یا شئ فی نفسه). شوپنهاور این ایده ی واحد را در چهار بخش یا چهار کتاب متوالی در اثر اصلی خویش جهان همچون اراده و تمثّل نشان داده است. این چهار بخش کاملاً ایده ی واحد شوپنهاور را از جهات مختلفِ معرفت شناسی، مابعد الطبیعی، زیبایی شناسی و اخلاق آشکار می سازند. توجه و تأکید بخشِ نخست بر موضوع جهان، به مثابه ی چیزی است که ما آن را از طریق آگاهیِ معمولِ حاصل از علم و ادراک متعارف همگانی در می یابیم. بخش دوم، جهان را به شکل واقعی آن نشان می دهد، و طبیعتِ پلیدی را که در واقعیتِ بنیادین جهان نهفته است، روشن می سازد، و از اینجا بدبینی متافیزیکی شوپنهاور آشکار می شود. بخش های سوم و چهارم راه هایی را که شوپنهاور برای رهایی و فرار از این طبیعتِ پلید پیشنهاد می کند، به ما عرضه می دارند. شوپنهاور معتقد است راه رهایی انسانها دستیابی به سطح بالایی از آگاهی است که در دو امر - یعنی تجربه ی هنری و زندگی زاهدانه ی قدیسان - یافت می شود. شوپنهاور بخشی را که به بیان و نشان دادن جهان همچون تمثّل می پردازد مقدمه ای ضروری برای فهم نظریه ی متافیزیکی خود می دانست. این بخش در رساله ی دکتری او تحت عنوان ریشه ی چهار وجهی اصل دلیل کافی و قسمت اول جهان همچون اراده و تمثّل مورد ملاحظه قرار گرفته و رساله ی حاضر نیز معطوف به همین بخش است.

مبحث حدوث و قدم زیر مجموعه مسئله تقدم و تاخر می باشد و آن انواع مختلفی دارد که بر طبق ملاک ها، به چند رشته تقسیم می شود. تقدم خدا بر عالم را فلاسفه از نوع تقدم علی دانسته و متکلمین بر تقدم زمانی خدا بر عالم تکیه دارند و هر یک بر نظر خود، با توجه به اصول و مبانی خویش اصرار می ورزند چرا که فلاسفه از آنجا که خدارا ازلی دانسته و ذات پاک وی را از بروز اراده های جدید مصون می دانند فلذا آفرینش را نیز که فعل خداست ، قدیم دانسته و انفکاکی بین علت و معلول، قائل نیستند، میرداماد نیز تقدم خدا بر ما سوی را تقدم سرمدی دانسته و به هر حال شاید بتوان جامع مشترک تمام این نظرات را همان نظری دانست که ملاصدرا بدان قائل است و در نهج البلاغه نیز بدان اشاره شده است که خدا در عین تمایزش از آفرینش، منفک و مبرا از آن نیست و در هر لحظه با آن همراهی دارد و از آن با نام (معیت قیومی) یاد شده است. در باب مسئله حرکت نیز ، با نگاهی به محیط پیرامون خود، در می یابیم که همه چیز در حال رشد و شدن و تجدد است. ملاصدرا این مسئله را با حرکت جوهری به خوبی توضیح می دهد و هر ذره ای از عالم را متصف به وصف حرکت می داند. زمان نیزکه با حرکت دو مفتوح سازگار و هم جنس هستند، مخصوص عالم سفلی و تغییرات. اغلب حکما زمان را با حرکت تعریف می کنند، بدین معنا که اگر حرکتی نباشد، زمانی هم نخواهد بود

تحقیق حاضر در رابطه با شعور، عشق، طلب و تسبیح کل موجودات با حضرت حق است که در نتیجه حرکت همه ی موجودات را به دنبال دارد هدف از انتخاب این موضوع، آشنایی با هدف آفرینش است که به دلیل این که همه ی موجودات کمال مطلق را می شناسند و به نقص خویش واقفند، پس او را می طلبند و به سوی او در حرکتند و او را می پرستند ( ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون) بعد از این که به این مسئله واقف شدیم باید دید جایگاه انسان در این مجموعه کجاست؟ و به کجا می رود و چه باید بکند؟ و باید دانست که برای رسیدن به کمال مطلق باید فقط از مسیر عبودیت حرکت کرد. با کلید واژه هایی هم چون عبد- حرکت- تسبیح- معاد کلی- عبودیت و با استفاده از منابع تفسیری و روایی و کتب اخلاقی و فلسفی و عرفانی مطالب را در شش فصل تنظیم نمودم. حرکت به معنای جنبیدن و نقطه ی مقابل آن سکون است که دارای اقسامی می باشد و یک قسم آن بیرون آمدن هر چیز از مرتبه ی قوه و استعداد به سوی کمال و فضیلت. عبودیت یعنی اظهار فروتنی و طاعت که به عبادت منتهی می شود: عبادیت قهری و بدون اختیار یا عبادتی با اختیار و مراد در این بحث از عبودیت آن عبدی است که عبادتش خالصانه است. حرکت عبودی موجودات ( معاد کلی) یعنی همه تسبیح خدا را می گویند و به سوی حضرت حق در حرکتند که این مطلب با آیات قرآن و ادعیه کاملا قابل اثبات است. فهم حرکت عبودی انسان را به ملکوت اشیاء نزدیک می کند و به یقین می رساند، همان طور که ابراهیم خلیل ( ع) این گونه شد. قرآن کریم شرط لازم برای رسیدن به این مرحله را فقاهت ( فهمی ظریف وادراک عمیق) می داند که تفکر در آن باعث کشف اسرار می شود. تأکید کلام خدا و معصومین بر علم و شعور جهان هست و تسلیم و سجده ی آنها و شهادت زمان و مکان و اعضاء و جوارح، همه برای تبیین این حقیقت ( حرکت عبودی موجودات) است، در نتیجه اهل تدبر درمی یابند که علاوه بر این که همه ی کائنات به سوی پروردگار و لقاء او در حرکتند به یقین انسان ها هم به لقاء ( آن هم دیدار با اسماء رحمت پروردگار) می رسند و برای دست یافتن به آن ایمان و عمل صالح دارند و یاد حق را همیشه در دل خود زنده داشته و در جهت عبودیت فرد گام بر می دارند. کلید واژه ها: تسبیح – معاد کلی- عبودیت- حرکت- لقاء.

انگیزه و عامل مهم انتخاب این موضوع آن است که حجاب در فرهنگ ملی و اسلامی ما از جایگاه رفیعی برخوردار است به همین دلیل نویسندگان و گویندگان باید پیرامون آن بیشتر بنویسند و سخن بگویند. گرچه در این باره اندیشمندانی چون استاد شهید مرتضی مطهری (ره ) فیلسوف و دانشمند بزرگ جهان اسلام ، تحقیقاتی به عمل آورده اند، اما به دلیل اهمیت نوضوع و ظرافتهای ابعاد آن ، شایسته است که پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه یکی از مسائل مهم اسلامی است که در قرآن و سنت پیامبر (ص ) طی آیات و احادیث بسیاری به این مطلب تصریح شده است . حجاب نقش بزرگی را در تکامل جامعه و رسیدن امت اسلامی به هدف آفرینش ، پاکی ، عفت ، اصالت و هویت فرهنگی ایفا می کند و این نقش زمانی تکمیل می شود که مردان نیز به وظیفه اخلاقی و فقهی خود عمل نمایند. و نگاهشان را به افقهای پاکی بدوزند و از ناپاکیها چشم بپرهیزند، فلذا آنچه که ما در این مقاله به عنوان هدف کلی بحث دنبال کردیم تحت عنوان (حریم عفاف ) پرادخت محققانه ای از چهره زن در فرهنگ اسلامی به عمل آورده است و محورهای اصلی این تحقیق (حجاب ) (نگاه ) می باشد که با استناد به آیات شریفه قرآن کریم ، احادیث و روایات و نیز آراآ فقهای عظام به رشته تحریر درآمده است