جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توحید افعالی یکی از مراتب سه گانه توحید (توحید در ذات، توحید در صفات، توحید در افعال) است و ارزش والای آن بر درک درست از آن استوار است. اشاعره با تفسیر نادرست از توحید افعالی بدام جبر افتاده و معتزله برای فرار از جبریه به دام تفویض گرفتار شدند و امامیه در پرتو هدایت اهل بیت علیهم السلام به (امر بین امرین) معتقدند. بر اساس اصول حکمت متعالیه مخصوصاً اصل تعلقی بودن وجود معلول نسبت به علت هستی بخش باید گفت: همانگونه که معلول در ذات و هستی خود عین فقر و ربط به حق تعالی می باشد در آثار و افعال خود نیز همین گونه است لذا خالقیت حقیقی و استقلالی منحصر به خدای متعال است و هر تأثیری در عالم حقیقتاً به خدای متعال استناد دارد و از جمله افعال اختیاری انسان که با اراده و اختیار از انسان صدر شده. امام خمینی قدس سره در طلب و اراده می فرمایند: (فمن عرف حقیقة کون الممکن ربطا محضا عرف ان فعله مع کونه فعله، فعل الله) بر اساس این نگرش، ذات اقدس الهی فاعل از نزدیک هر فعل می باشد و توحید افعالی تبیین درستی می یابد که شواهد متعددی از آیات و روایات بر این معنا گواهی می دهند.

هدف پژوهش : دست یابی به وجود اشتراک مابین سه دین بزرگ الهی یعنی اسلام ، یهودیت و مسیحیت است که اساس این سه دین دعوت مردم به حق تعالی است چنانچه فرموده : قل یااهل الکتاب تعالوا الی کلمه سواآ بیننا و بینکم الا نعبدالاالله و لانشرک به شیئا و لا یتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله روش پژوهش : از نوع روش کتابخانه ای است . این کتابها از کتابخانه های مختلف تهیه شده وپس از تفحص و تحقیق مطالب استخراج شده و پس از چند بار مطالعه و مرور در فهرست و جمع آوری مطالب تدوین شده اند نتیجه کلی : اقتران این سه دین بزرگ الهی یعنی اسلام ، یهودیت و مسیحیت است و رسیدن به نقطه اشتراک بین این سه دین که همان "کلمه الله هی العلیا" می باشد و بررسی عواملی که باعث وحدت در ادیان می شود

در دوره ای از تاریخ فلسفه، فیلسوفان درین توجه خود را بر روی مسئله مهمی معطوف کرده اند، این مسئله مهم راهی جدید را بر روی آنها گشود تا بتوانند اعتقادات دینی را ورای استدلالات عقلی بنگرند، و با دیدی جدید به مسئله ایمان به خدا و مباحث دینی نگاه کنند و از طرفی این رویکرد جدید فیلسوفان دین را یاری کرد تا بتوانند دین را از گزند تیرهای منکرین مصون نگه دارد . این مسئله مهم تجربه دینی بود که از جنبه های مختلفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است اما آنچه ما مد نظر داشتیم توجیه باور به خدا از طریق تجربه دینی می باشد. فلاسفه دین برای توج ه باور به خدا دو راه را انتخاب کرده اند عده ای به دنبال توجیه غیر اثباتی باور به خدا بوده اند و در واقع می خواستند معقولیت باور به خدا را توجیه کنند و به دنبال اثبات آن نبوده اند و اما عده ای دیگر در پی اثبات باور به خدا بوده اند و توجیه اثباتی را دنبال کرده اند و هر کدام راهی را رفته اند تا بتوانند راهی برای توجیه باور به خدا بیابند . و اما مسئله باور به خدا را در عرفان اسلامی می توان دنبال کرد و آن مسئله شهود عرفانی است ولی عرفا راه شهود را توجیهی برای باوریه خدا مطرح نکرده اند و از راه شهود به خدا می رسند .نه این که آن را وسیله توجیه باور به خدا بدانند . و منکرین توجیه باور به خدا از طریق تجربه ای دینی، آن را قابل قبول نمی دانند و آن را انکار می کنند اما انکار آنان از اعتبار تجارب دینی نمی کاهد . همانطوری که نرسیدن به مقام کشف و شهود عرفانی مستلزم انکار آن نمی باشد

این رساله درسه بخش تنظیم شده است . در بخش اول تعریف، اقسام و ابطال (ابو علی سینا، عبد ارزاق لاهیجی ) تناسخ نظریه اهل تناسخ ( برهان عقلی و نقلی قائلین به تناسخ در قرآن ....) اشکالات اهل تناسخ، آورده شده است. بخش دوم با عنوان رجعت به مفهوم رجعت و امکان آن از دیدگاه عقل، رجعت در امت های پیشین و رجعت از دیدگاه روایات پرداخته است. بخش سوم رجعت در محک تناسخ بوده، و به این موارد پرداخته است : وجوه تفاوت و شباهت بین ناسخ و منسوخ، رجعت و بازگشت از فعلیت به قوه، رجعت و توارد نفین بر بدن واحد، سایر مخدرات وارده بر تناسخ و مقایسه آن با رجعت و نتایج قول به تناسخ و رجعت از جمله موارد است که به آنها پرداخته شده است/

هدف پژوهش بررسی و بیان نظریات مکاتب فلسفی و همچنین آراآ متکلمین اسلامی در خصوص موضوع تناسخ می باشد روش پژوهش کتابخانه ای و ابزار اندازه گیری کتب فلسفی و کلامی است طرح پژوهش : بیان عقاید و نظریات معتقدان به تناسخ و در مقابل بیان دلایلی که منکران تناسخ در ابطال آن اقامه کرده اند نتیجه کلی : ادیان هند و مکاتب فلسفی هند از ثابت قدم ترین معتقدان به تناسخ هستند اما فلاسفه و متکلمین اسلامی تناسخ به معنی انتقال از بدنی به بدن مادی دیگر را بالاجماع باطل می دانند. ولی ملاصدرا و برخی متکلمین با استناد به برخی آیات و احادیث نوعی از تناسخ یعنی مسخ را جایز دانسته آن هم نه در نشاه دنیا بلکه در نشاه آخرت

«توحید افعالی از منظر قرآن، متکلمین، عرفا و فلاسفه» محور و موضوع بحث این رساله است. چرا که بسیاری از تحریف های عملی انسان ناشی از عدم شکل گیری صحیح باورهای دینی اوست. توحید افعالی به عنوان یک قسم از اقسام سه گانه ی توحید در مقام نظر و آخرین مرتبه ی آن در مقام عمل به این معناست که هیچ مؤثر مستقلی در عالم هستی به جز خداوند یگانه و ذات اقدس باری تعالی وجود ندارد و هرچه هست فعل الهی است. با توجه به این تعریف آیات کریمه ی قرآن در مورد تاثیر و عدم تاثیر علل ثانیه و دخالت مستقیم یا غیر مستقیم خداوند درکار عالم دو دسته می شوند. یک دسته پدیده های گوناگون هستی را بی واسطه به خدا نسبت می دهند که همان آیات مربوط به توحید افعالی است. دسته ی دیگر همین پدیده ها را به مجرای طبیعی آن ها و فعل انسان نسبت می دهند. همین دو دستگی ظاهری در آیات قرآن و نگاه تک بعدی و یک جانبه ی بعضی به این موضوع موجب گردیده است که دو دیدگاه مختلف در مورد محدوده ی اختیارات انسان به وجود آید و متفکران با استناد به هر دسته از آیات تفویض و جبر را استخراج نمایند، تا آنجا که یکی انسان را مختار مطلق و دیگری مجبور مطلق معرفی کند. حال آن که فعل در عین حال که خداوند مستند است، همان گونه به فاعل خود نیز مستند می شود. به عبارت دیگر در عالم بیشتر از یک علت وجود ندارد که سراسر عالم هر یک شأنی از شؤون اویند که در عالم، تجلی و ظهور یافته اند. اعتقاد و باور انسان به توحید در خالقیت، مالکیت، ربوبیت، رازقیت، ولایت و اطاعت و عبادت آثار زیادی در زندگی او به جای می گذارد، این باور باعث می شود انسان فقط به خداوند تکیه کند و بر فرامین او گردن نهد و رزق و روزی خود را در سایه ی رحمت او جستجو کند و به ولایت الهی تن دهد و از ولایت شیطان در امان بماند و کسی را جز ذات اقدس الهی شایسته پرستش و عبادت نبیند. اگر چنین شد به دریای بی کران اخلاص و آرامش دست می یابد و بسیاری آثار دیگر را در سایه ی این آرامش به دست خواهد آورد که هر چه ایمان آدمی قوی تر گردد، در زندگی او برکات این تحول بیشتر تجلی و ظهور پیدا می کند. اگر چه رسیدن به این مرحله از توحید و دست یافتن به درجه ی ایمان و یقین و باور قلبی در باره ی این موضوع به آسانی برای انسان میسر نیست، اما باید در حد توان و فهم علمی خود برای معرفت و شناخت خداوند تلاش کرد تا ثمره ی این تلاش علمی به مدد الهی موجب تجلی و ظهور عملی گردد. این رساله در پنج بخش و هفده فصل تنظیم شده که به شرح ذیل است: بخش اول شامل دو فصل است که تعریف لغوی و اصطلاحی واژه توحید ، مراتب آن و ویژگی های فعل الهی را مورد بحث قرار می دهد. بخش دوم توحید افعالی از دیدگاه متکلمین و شیعه و دلایل هر یک را مورد بررسی قرار داده که مشتمل بر سه فصل است. بخش سوم که از سه فصل تشکیل یافته به بررسی دیدگاه فلاسفه و عرفا درباره ی توحید افعالی پرداخته است. بخش چهارم توحید افعالی را از دیدگاه آیات وحی مورد بحث قرار داده و از دو فصل تشکیل شده است. بخش پنجم که مشتمل بر هفت فصل می باشد به بررسی شاخه های توحید افعالی در قرآن پرداخته و آثار اعتقاد به آن را مورد بحث قرار داده است. در تهیه مطالب این رساله و تدوین آن سعی شده است از کتب معتبر و دست اول کلامی- فلسفی و همچنین تفاسیر و کتب روایی معتبر استفاده گردد و همچنین از سایت های مربوط به موضوع و نرم افزارهای حدیثی و تفسیری مانند نورالانوار 2 ( جامع الاحادیث) و جامع التفاسیر و معجم فقهی 1 و 2 نیز استفاده گردیده است. واژگان کلیدی: توحید، توحید افعالی، اعتقاد، ایمان.

حاشیه بر شرح قدیم تجریدالاعتقاد یکی از سیزده حاشیه ای است که بر شرح تجرید نگاشته شده است و تنها این حاشیه به دلیل اهمیت حامشیه و محشی آن معروف به حاشیه التجرید شده است.محشی آن سید علی بن محمدبن علی حسینی یا حسنی جرجانی استرابادی(740-‎816ه.ق)معروف به سید میرشریف یا شریف جرجانی استن. از اساتید او قطب الدین رازی (.. ‎776ه.ق) ومحقق دوانی (830-‎908 ه.ق) می باشند. یکی از پنج شرح با اهمیتی که بر کتاب تجریدالاعتقادمنبع مهم کلام شیعه از خواجه نصیرالدین طوسی (597-‎672ه.ق) نوشته شده است.تسدیدالقواعد معروف به شرح قدیم نوشته شمس الدین محمودالدین محمؤدبن عبدالرحمن بن احمد اصفهانی ملقب به ابوالثناء (674-‎749ه.ق) می باشد که حاشیه میر سید شریف بر این شرح است. میر سید شریف در نگارش این حاشیه از حواشی نصرالدین کاشی علی بن محمد (متوفی‎775 ه.ق) که از حواشی بسیار دقیق است و تمام اعتراضات اصفهانی بر خواجه را پاسخ گفته است بهره زیادی گرفته است. این حاشیه مشتمل بر دو مقصد می باشد: مقصد اول بعد از پرداختن به مسائل وجود و عدم به مسئله ماهیت و لواحق آن از جمله وحدت و کثرت و علت و معلول می پردازد و مقصد دوم در جواهر و اعراض است که تصحیح تنها قسمت اول مقصد اول یعنی مسائل وجود و عدم را شامل می شود. برای تصحیح این حاشیه از سه نسخه کلامل که ازجهت تاریخ کتابت قدیمی تر و به زمان حیات مصنف نزدیکتر بود استفاده شده است. مراحل تصحیح کتاب به این ترتیب است: تهیه عکس از نسخ انتخاب شده، شناسایی بهترین نسخه وشماره گذاری صفحات برای اصل قرار دادن آن و استنساخ از آن که در ضمن استنساخ، فصول تنظیم و عنوانها بر اساس کتاب شرح اصفهانی نوشته شد، مقایسه نسخه ها و ضبط اختلاف ها و درنهایت در مرحله انتخاب متن از شیوه بینابین استفاده شده است یعنی هر جا ضبط نسخه اساس مرجوح می نمود و صبط نسخه های دیگر راجح ضبط مغلوط نسخه اساس را از متن بیرون آورده و جای آن با ضبط معتبر نسخه های دیگر کمال بخشیده شده است. در ضمن در تصحیح اقوال اصفهانی به نسخه تصیحح شده آن مراجعه شده

آگاهی و بررسی و علاقمندی و جذابیت موضوع و آشنایی کلی بامعراج روش نمونه گیری : کتابخانه ای روش پژوهش : کتابخانه ای طرح پژوهش : بررسی و تطبیق معراج در دو دین الهی زرتشت واسلام و توانایی عروج انسان و رکورد و خمود انسان به علت نداشتن توانایی عروج نتیجه کلی : معراج درتمام ادیان الهی صورت پذیرفته از جمله زرتشت و اسلام ولی دراسلام به صورت کامل و نهایت انجام پذیرفته زیرا که حضرت محمد (ص ) انسان کل هستند چونکه تا به مرحله قاب قوسین پیش رفتند که ظرفیت وجودی هر بشری تا به آن اندازه نبود