جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که ذهن پژوهش‌گران فوکو را درگیر کرده این است که آیا نظریات او دربارۀ قدرت موقعیتی برای اعمال آزادی و شورش فراهم می‌کند. هم‌چنین، در پی این سؤال یکی از معماهای پیشِ‌روی پژوهش‌گران این بوده است که مواضع او دربارۀ انقلاب ایران چگونه با مواضعی که دربارۀ آزادی و قدرت داشته است سازگاری می‌یابد. در این مقاله نقش آزادی و سوژگی در آثار فوکو را با تأکید بر انقلاب ایران بررسی خواهم کرد. از نظر وی، در موقعیتی که قدرت در همه جا نفوذ کرده است، یکی از امکان‌های مهم برای اِعمال فاعلیت (سوژگی) «تمرین‌های معنوی» است؛ یعنی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها که در جهت خودسازی انجام می‌شود. انقلاب ایران نمونه‌ای از این نوع سوژگی را به نمایش گذاشت، زیرا بسیاری از انقلابیون هم‌زمان به خودسازی درونی و ایجاد تحول بیرونی می‌پرداختند. فوکو باور داشت که تشیع انقلابی به دلیل وجود رویکردهای باطنی امکان اِعمال آزادی را فراهم می‌کند. البته چنین ترکیبی از آن‌جا که در مقوله‌های ذهنی غربی نمی‌گنجید، برای ایشان هضم‌شدنی نبود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 13

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد مؤلفه‌های فرهنگی مدرنیته در نوشته‌های وبر، لیوتار و فوکو

نویسنده:

علی صالحی فارسانی، سعید حاجی‌ناصری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

چکیده :

با بازخوانی نوشته‌‌های وبر و فراروی از خوانش پارسونزی از وی، سویه‌‌های نیچه‌‌ای رویکرد وی به مدرنیته و مؤلفه‌‌های فرهنگی آن نمایان می‌‌شود؛ آن‌گونه که به برجسته‌‌سازی نقش وی چونان میان‌جی انگاره‌‌های نیچه‌‌ای و رویکرد انتقادی پسامدرنانی چون لیوتار و فوکو به مدرنیته می‌‌انجامد. برای آزمودن این فرضیه، نخست باید شاخصی برای سنجش هم‌سانی‌‌ها و ناهم‌سانی‌‌های وبر و پسامدرنانی چون لیوتار و فوکو برگزید و پس از آن باید روشی برای کاربست آن شاخص به ‌‌کار گرفت. شاخص سنجش در این مقاله سه بیماری مدرنیته است و چونان چهارچوب پژوهشی مقاله به ‌‌شمار می‌‌رود. هم‌چنین، روش کاربست این شاخص نیز در این مقاله تاریخ ایده‌‌های «لاوجوی» خواهد بود. بر اساس این چهارچوب نظری و روش، چهار واحد ـ انگاره، به عنوان مؤلفه‌‌های تجزیه‌‌ناپذیر بافت اندیشۀ این سه، برگزیده شده است. یافته‌‌های پژوهش نشان از برجستگی واحد ـ انگاره‌‌های «ابزارگرایی» در وبر، «تمایزیابی ارزشی» و «هم‌سانی فرهنگی» در لیوتار و «خودآیینی» در فوکو دارد؛ البته این برجستگی به معنی نبودن سایر واحد ـ انگاره‌‌ها در بافت اندیشۀ این سه تن نیست. هم‌چنین لیوتار و فوکو، برعکس وبر، بر امکان فراروی از آن پای می‌‌فشارند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 104

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین و بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی میشل فوکو

نویسنده:

مهدی حسین‌زاده یزدی، منیره زین‌العابدینی ‌رنانی، محسن ملاباشی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

چکیده :

میشل فوکو از جمله اندیشمندان معاصر بسیار تأثیرگذار در جهان بود. او نقدهایی جدی به اندیشمندان پیش از خود مطرح کرد و از بسیاری از آن‌ها نیز تأثیر پذیرفت. در این مقاله مبانی معرفتی تبارشناسی او را بررسی می‌کنیم. در بررسی مبانی معرفتی به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که تعریف فوکو از حقیقت چه بود؟ برای دست‌یابی به حقیقت چه راهی را برگزید؟ آیا فوکو نسبی‌نگر بود؟ فوکو در چه ساحتی نسبی‌نگر بود و مبنای نسبی‌گرایی او چه بود؟ در بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی باید گفت فوکو در این دوره در تعریف حقیقت پیرو نظریۀ انسجام‌گرایی بود. هم‌چنین، در تبارشناسی رویکردی نام‌انگارانه داشت. فوکو از انواع نسبی‌گرایی، نسبی‌اندیشی هستی‌شناسانه و نسبی‌اندیشی شناخت‌شناسانه را برگزید. او در تبارشناسی به پیروی از نیچه و رویکردهای نسبی‌نگر هستی‌شناسانۀ او بر این نکته تأکید کرد که قدرت، به ‌واسطۀ گفتمان صدق و کذب، گزاره‌ها را در هر دوره تعیین می‌کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 15 تا 36

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بدن، سوژه و تکنولوژی های خود: درس هایی از راه حل فوکویی برای جامعه امروز

نویسنده:

محمد علی توانا، محمود علی پور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

چکیده :

یکی از پرسشهای مطرح در فلسفهسیاسی متاخر نسبت قدرت، سوژه و بدن است؛ میشل فوکو از متفکرین برجستهای است که بدین مساله می پردازد. وی نه تنها تبار سوژه مدرن را میکاود بلکه از تکنولوژی های خود، به عنوان مجموعهای از سازوکارهایی یاد می کند که از طریق آن خود بر بدن خویشتن اعمال قدرت میکند. حال این پرسش طرح می گردد که در اندیشه فوکو چگونه تکنولوژی های خود، سوژه مدرن و بدنش را برمیسازد؟ پیامد چنین وضعیتی چیست؟ و فوکو چه راحلی برای آن متصور است؟ به نظر میرسد در اندیشه فوکو، سوژه و بدنش در فرآیند سازوکارهای نظارتی و تنبیهی سراسربین و درونیشده شکل میگیرد. شاید مهمترین پیامد چنین وضعیتی ازخودبیگانگی، اسارات و تکه پاره شدن سوژه و بدنش باشد. به نظر میرسد؛ فوکو دو راهحل متصل به هم برای رهایی سوژۀ از این وضعیت پیشنهاد میکند: 1- مقاومت و امتناع دائمی؛ 2-پارهسیا (حقیقتگویی). بدین معنا فوکو از یکسو ما را به مقاومت دائمی بر علیه مناسبات دانش/قدرت/حقیقت نه تنها در دنیای بیرون بلکه در درون خود فرا میخواند (وجه سلبی راهحل فوکویی)؛ ازسوی دیگر ما را به رکگویی، خطرکردن و بازساختنِ خود بر مبنای خردهروایتهای خلاقانه دعوت میکند (وجه ایجابی راهحل فوکویی).

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 21

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه برخورد تمدن ها؛ چارچوب مفهومی درک اسلام هراسی

نویسنده:

عباس عیسی زاده، حسین شرف‌الدین

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

چکیده :

اسلامهراسی (Islamophobia) غالباً به «خصومت و دشمنی بیاساس و غیرمنطقی با مسلمانان و مظاهر اسلامی» تعریف میشود. برخی محققان اصالت این تعریف خصوصاً قید "بیاساس و غیرمنطقی" آن را مورد مناقشه قرار دادهاند و با استناد به برخی مبانی نظری و چارچوبهای مفهومی شناختهشده و دواعی ایدئولوژیک ریشهدار، آن را خصومتی موجه، منطقی و تبیینپذیر ارزیابی کردهاند. جهت شناخت بهتر و بررسی دقیقتر این مبانی، مراجعه به متون کلاسیک و معاصر متضمن آن اجتنابناپذیر مینماید. این نوشتار درصدد است تا با بهرهگیری از روش اسنادی در مقام گردآوری اطلاعات و روش تفسیری و تحلیلی برای واکاوی محتوای یافتهها، یکی از مهمترین مبانی نظری اسلامهراسی، یعنی نظریه یا پارادایم «برخورد تمدنها» بهویژه قرائتهای مشهور و رایج آن یعنی آراء ساموئل هانتینگتون و برنارد لوئیس را به همراه شرح برخی شارحان و نقد منتقدان مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. به ادعای بعضی اندیشمندان، این نظریه در دو دهه اخیر، نحوه برخورد افکار عمومی غرب، خطیمشی رسانههای جمعی، سیاستهای دولتها و مواضع مقامات کشورهای غربی را در رابطه با اسلام و مسلمانان شکل داده و تئوریزه کرده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 37 تا 62

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

زواج الموقت و دوره في حل مشکلات الجنس

نویسنده:

محمدتقي حكيم

نوع منبع :

کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های فرعی :

مصالح احکام , سنت نبوی صلی الله علیه و آله , مسأله ازدواج موقت , فلسفه احکام , ‌انحرافات جنسی , ثبت ازدواج موقت , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , آیه تمتع , نکاح موقت , فقه جعفری , سیره نبوی(پیامبر ص) , فلسفه فقه , آسیب های ازدواج موقت ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مردم سالاری دینی: دموکراسی صالحان

نویسنده:

محمدباقر خرم شاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مردم سالاری دینی , حکومت دموکراسی (مسائل جدید کلامی) , دین و سیاست , اندیشه سیاسی

کلیدواژه‌های فرعی :

دین حداکثری , دین حداقلی , نظام سیاسی , لیبرال دموکراسی , حکومت و سیاست در اسلام , پیوند دین و دنیا , حکومت دموکراسی لیبرال , دین و دموکراسی , اندیشه سیاسی در اسلام , آیه 5 قصص , دین و سیاست در اسلام , اسلام و دموکراسی , مردم سالاری دینی در ایران , مردم سالاری در قانون اساسی , آیه 128 اعراف , حکومت صالحان در قرآن ,

چکیده :

پاسخ روشن و مستدل به این پرسش بنیادین و رایج که؛ «مردم‌سالاری دینی»چیست؟و همچنین بررسی این نکته که جزء سوم‌ این واژگان ترکیبی،یعنی واژه‌ی«دینی»؛دین به معنای عام کلمه است‌ و هر دینی را دربر می‌گیرد یا این‌که در این ترکیب اختصاص به دین‌ اسلام دارد؟و...موضوع این مقاله است. در این گفتار کوشش شده تا ضمن تعاریفی جامع و ضروری از: دموکراسی، مردم‌سالاری،مردم‌سالاری دینی و دین؛ به پرسش اصلی‌ مطرح شده در بالا-پاسخ داده شود و همچنین روشن گردد که مراد از دموکراسی صالحان چیست و چرا و به چه دلیل و روشی می‌توان‌ مردم‌سالاری دینی و دموکراسی صالحان نامید و...

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 265 تا 311

مشخصات اثر

ثبت نظر